Mateusz Czak: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Sojusz z Wacławem II: drobne merytoryczne |
→Wojna z Karolem Robertem: drobne merytoryczne |
||
| Linia 15: | Linia 15: | ||
===Wojna z Karolem Robertem=== |
===Wojna z Karolem Robertem=== |
||
W 1312 roku sprzymierzył się z władającym wschodnia Słowacją [[Amadej Aba|Amadejem Abą]] przeciwko królowi [[Karol Robert|Karolowi Robertowi]], w wyniku czego król zwyciężył buntowników w bitwie pod Rozgoniem. W przeciwieństwie do domeny Amadea Aby, Karol Robert nie był w stanie opanować całości ziem Matusza. Król w 1313 r. zdobył [[Trnawa|Trnawę]] i zamek w [[Hollókő]] |
W 1312 roku sprzymierzył się z władającym wschodnia Słowacją [[Amadej Aba|Amadejem Abą]] przeciwko królowi [[Karol Robert|Karolowi Robertowi]], w wyniku czego król zwyciężył buntowników w bitwie pod Rozgoniem. W przeciwieństwie do domeny Amadea Aby, Karol Robert nie był w stanie opanować całości ziem Matusza. Król w 1313 r. zdobył [[Trnawa|Trnawę]] i zamek w [[Hollókő]]. W 1314 roku Matusz jako sojusznik Habsburgów najechał Morawy. |
||
W 1317 roku Karol Robert zajął [[Komárom]] i [[Wyszehrad]], w wyniku czego Matusz obiecał podporządkować się władcy. Jednak w 1318 roku Matusz ponownie zaatakował króla, co doprowadziło do kolejnej wojny, która toczyła się aż do śmierci Matusza w 1321 roku w obleganym przez wojska królewskie zamku w Trenczynie<ref>Kristó, Gyula. Csák Máté. Budapeszt: Thought (1986)</ref> |
|||
===Gloryfikacja=== |
===Gloryfikacja=== |
||
Wersja z 15:46, 25 lip 2013
Matusz Czak (pomiędzy 1260-65 - 18 marca 1321) (węg. Csák (III) Máté, słow. Matúš Čák III., niem. Matthäus Csák von Trentschin) - węgierski możnowładca[1] suwerennie władający zachodnią częścią dzisiejszej Słowacji. Określany jako Pan Wagu i Tatr.
Kariera za Andrzeja III Arpada
Syn węgierskiego palatyna Piotra Czaka z rodu Csák. W 1291 roku wziął udział w kampanii wojennej króla Węgier Andrzeja III Arpada przeciwko Austrii[2]. W 1292 roku stłumił antykrólewski bunt, który wzniecił magnat Miklós Kőszegi, za co otrzymał od króla Andrzeja przywileje. W 1296 roku objął we władanie zamek w Trenczynie, który stał się jego siedzibą[3]. W tym samym roku król wyznaczył go na palatyna, ale wkrótce doszło do konfliktu Matusza z królem Andrzejem, który jednak nie potrafił go sobie podporządkować, aż do swojej śmierci w 1301 roku.
Sojusz z Wacławem II
Po śmierci króla Andrzeja III Matusz poparł w walce o tron węgierski Wacława II Przemyślidę w walce o tron dla jego syna Wacława III przeciwko Karolowi Robertowi Andegaweńskiemu.
Na mocy uchwały sejmu w Budzie wybrano Wacława III na króla (jako Władysława V), porozumiano się na zjeździe w Brnie z możnymi węgierskimi i przy obecności Mate Czaka w dniu 27 sierpnia 1301 arcybiskup Kalocsy Jan uroczyście koronował Wacława III na węgierskiego króla w Białogrodzie Królewskim. W zamian za pomoc Matusz otrzymał liczne przywileje od Luksemburgów. W 1303 roku przeciwko Wacławowi II i jego synowi powstał sojusz papieża Bonifacego, Albrechta Habsburga, Władysława Łokietka i książąt halickich, co spowodowało zajęcie przez Matusza postawy wyczekującej. Od 1305 roku przejściowo władzę na Węgrzech sprawował Otto III Bawarski (jako Bela V), jednak w 1307 roku uciekł z kraju. W 1308 roku Matusz poparł Karola Roberta w walce o tron w zamian za otrzymanie stanowiska skarbnika, jednak nie pojawił się na jego koronacji w 1310 roku i wnet wystąpił przeciwko królowi.
Szczyt potęgi Matusza Czaka miał miejsce około 1311 roku, gdy władał 14 węgierskimi powiatami na zachodzie Słowacji, a on i jego stronnicy mieli pod kontrolą 50 zamków.
Wojna z Karolem Robertem
W 1312 roku sprzymierzył się z władającym wschodnia Słowacją Amadejem Abą przeciwko królowi Karolowi Robertowi, w wyniku czego król zwyciężył buntowników w bitwie pod Rozgoniem. W przeciwieństwie do domeny Amadea Aby, Karol Robert nie był w stanie opanować całości ziem Matusza. Król w 1313 r. zdobył Trnawę i zamek w Hollókő. W 1314 roku Matusz jako sojusznik Habsburgów najechał Morawy.
W 1317 roku Karol Robert zajął Komárom i Wyszehrad, w wyniku czego Matusz obiecał podporządkować się władcy. Jednak w 1318 roku Matusz ponownie zaatakował króla, co doprowadziło do kolejnej wojny, która toczyła się aż do śmierci Matusza w 1321 roku w obleganym przez wojska królewskie zamku w Trenczynie[4]
Gloryfikacja
W pracach publikowanych na Słowacji w XIX wieku Matusz Czak przedstawiany był jako romantyczny słowacki bohater narodowy sprzeciwiający się okupacji węgierskiej, co spowodowało jego popularność w słowackich kręgach narodowych. Opanowane przez niego ziemie przedstawiano zaś na wyrost jako pierwsze protoksięstwo słowackie. W tym duchu publikował o nim wiersze lider słowackiego odrodzenia narodowego Ľudovít Štúr. Poglądy te nie wytrzymują jednak krytyki współczesnych historyków[5].
Linki zewnętrzne
Bibliografia
- Kristó Gyula "Csák Máté" Gondolat, Budapest, 1986, ISBN 963 281 736 2
- Györffy György, "István király és műve" Gondolat, Budapest 1983, ISBN 963-281-221-2
- Pór Antal "Trencsényi Csák Máté", Budapest 1888 [1]
- ↑ Peter A. Toma; Dušan Kováč (2001). Slovakia: from Samo to Dzurinda. Hoover Institution Press. p. 72. ISBN 978-0-8179-9951-3. "...The greatest magnates were Matus Cak (Matthew Cak) of Trencin and the Amadeis of the Aba...The Caks, of Magyar origin, had begun their rise during the rules of Stephen V and Ladislas IV..."
- ↑ Markó, László. A magyar állam főméltóságai Szent Istvántól napjainkig
- ↑ Kristó, Gyula. Csák Máté.
- ↑ Kristó, Gyula. Csák Máté. Budapeszt: Thought (1986)
- ↑ Anton Špiesz, Dušan Čaplovič, Ladislaus J. Bolchazy; Illustrated Slovak history: a struggle for sovereignty in Central Europe (2006); s.51