Neogotyk: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
dr.red., poprawa linków do ujedn. i przek., WP:SK |
źródła/przypisy |
||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
Jednym z pierwszych kościołów neogotyckich w Polsce był kościół w miejscowości [[Wielącza]] pod Zamościem zbudowany w latach 1821-32 według projektu [[Wacław Ritschel|Wacława Ritschela]]. |
Jednym z pierwszych kościołów neogotyckich w Polsce był kościół w miejscowości [[Wielącza]] pod Zamościem zbudowany w latach 1821-32 według projektu [[Wacław Ritschel|Wacława Ritschela]]. |
||
Spośród budynków świeckich jako jeden z wczesnych przykładów architektury neogotyckiej można wymienić [[Dowspuda|Pałac Paca w Dowspudzie]] z 1820 |
Spośród budynków świeckich jako jeden z wczesnych przykładów architektury neogotyckiej można wymienić [[Dowspuda|Pałac Paca w Dowspudzie]] z lat 1820-1823<ref>Jerzy Baranowski "Pałac Paca w Dospudzie" [w:] [[Ziemia (rocznik)|Ziemia]] 1965, s.170</ref>. Innymi przykładami neogotyckiej architektury rezydencjonalnej są [[zamek w Kórniku]], pałac w [[Leśkowa|Leśkowej]] w stylu neogotyku elżbietańskiego, [[Pałac Tyszkiewiczów w Landwarowie|pałac w Landwarowie]], pałac w [[Czerniatyn]]ie. Pod koniec XIX wieku styl neogotycki często był stosowany przy dekoracji kamienic mieszczańskich (np. Kamienica Ławrynowicza w Warszawie lub [[Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego w Warszawie]]). |
||
Jedną z odmian neogotyku stał się popularny w Polsce tzw. '''styl wiślano-bałtycki''', który był uznawany przejściowo za "polski styl narodowy". Koncepcję tę w latach 60. i 70. XIX wieku wypracowali krakowscy historycy [[Władysław Łuszczkiewicz]] i [[Józef Łepkowski]]. Ich koncepcje teoretyczne spotkały się z żywym odzewem wśród badaczy na Mazowszu. W latach 80. XIX wieku problematyką gotyku jako polskiego stylu narodowego zajął się [[Karol Matuszewski]], który propagował styl wiślano-bałtycki. Styl ten rozpropagował szczególnie ogłoszony w 1886 roku konkurs na projekt [[Bazylika katedralna Świętych Michała i Floriana w Warszawie|kościoła św. Floriana w Warszawie]], podczas którego w regulaminie określono, że styl świątyni ma być ostro-łukowy w odcieniu tak zwanym wiślano-bałtyckim. Zrealizowano projekt Józefa Piusa Dziekońskiego, a kolejną ważną realizacją w tym stylu był kościół Wniebowzięcia NMP w Łodzi, projektu Konstantego Wojciechowskiego. Kolejne realizacje to [[Bazylika katedralna Opieki Najświętszej Maryi Panny w Radomiu|katedra Opieki Najświętszej Marii Panny w Radomiu]], [[Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku|kościół Wniebowzięcia NMP w Białymstoku]], kościół Matki Bożej Pocieszenia w Żyrardowie, kościół św. Stanisława w Czerwonce Liwskiej, [[Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Warszawie|kościół św. Stanisława w Warszawie]], kościół w Milejowie, Gorzkowicach, Zdunach, [[Parafia św. Izydora w Markach|kościół w Markach]], kościół w Radziwiu, Rozniszowie, kościół w Mogielnicy, kościół w Dłutowie, kościoły w Dąbrowie Górniczej, Sosnowcu-Pogoni, Sosnowcu-Niwce, Strzemieszycach, Sosnowcu-Zagórzu. W nieco innym stylu nawiązującym do gotyku małopolskiego projektowali [[Sławomir Odrzywolski]] (kościół w Miejscu Piastowym), [[Teodor Talowski]] ([[Kościół św. Elżbiety we Lwowie]]) i [[Jan Sas-Zubrzycki]] (kościół w Szczurowej, kościół w Trześni). Ten ostatni architekt wprowadził w latach 90. XIX wieku termin '''styl nadwiślański''', którego przykładem może być [[Kościół św. Józefa w Krakowie (Podgórze)|kościół św. Józefa na Podgórzu w Krakowie]]. |
Jedną z odmian neogotyku stał się popularny w Polsce tzw. '''styl wiślano-bałtycki''', który był uznawany przejściowo za "polski styl narodowy". Koncepcję tę w latach 60. i 70. XIX wieku wypracowali krakowscy historycy [[Władysław Łuszczkiewicz]] i [[Józef Łepkowski]]. Ich koncepcje teoretyczne spotkały się z żywym odzewem wśród badaczy na Mazowszu. W latach 80. XIX wieku problematyką gotyku jako polskiego stylu narodowego zajął się [[Karol Matuszewski]], który propagował styl wiślano-bałtycki. Styl ten rozpropagował szczególnie ogłoszony w 1886 roku konkurs na projekt [[Bazylika katedralna Świętych Michała i Floriana w Warszawie|kościoła św. Floriana w Warszawie]], podczas którego w regulaminie określono, że styl świątyni ma być ostro-łukowy w odcieniu tak zwanym wiślano-bałtyckim. Zrealizowano projekt Józefa Piusa Dziekońskiego, a kolejną ważną realizacją w tym stylu był kościół Wniebowzięcia NMP w Łodzi, projektu Konstantego Wojciechowskiego. Kolejne realizacje to [[Bazylika katedralna Opieki Najświętszej Maryi Panny w Radomiu|katedra Opieki Najświętszej Marii Panny w Radomiu]], [[Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku|kościół Wniebowzięcia NMP w Białymstoku]], kościół Matki Bożej Pocieszenia w Żyrardowie, kościół św. Stanisława w Czerwonce Liwskiej, [[Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Warszawie|kościół św. Stanisława w Warszawie]], kościół w Milejowie, Gorzkowicach, Zdunach, [[Parafia św. Izydora w Markach|kościół w Markach]], kościół w Radziwiu, Rozniszowie, kościół w Mogielnicy, kościół w Dłutowie, kościoły w Dąbrowie Górniczej, Sosnowcu-Pogoni, Sosnowcu-Niwce, Strzemieszycach, Sosnowcu-Zagórzu. W nieco innym stylu nawiązującym do gotyku małopolskiego projektowali [[Sławomir Odrzywolski]] (kościół w Miejscu Piastowym), [[Teodor Talowski]] ([[Kościół św. Elżbiety we Lwowie]]) i [[Jan Sas-Zubrzycki]] (kościół w Szczurowej, kościół w Trześni). Ten ostatni architekt wprowadził w latach 90. XIX wieku termin '''styl nadwiślański''', którego przykładem może być [[Kościół św. Józefa w Krakowie (Podgórze)|kościół św. Józefa na Podgórzu w Krakowie]]. |
||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
Plik:Lwow-kosciolSwElzbiety.JPG|[[Kościół św. Elżbiety we Lwowie]] |
Plik:Lwow-kosciolSwElzbiety.JPG|[[Kościół św. Elżbiety we Lwowie]] |
||
</gallery> |
</gallery> |
||
{{Przypisy}} |
|||
{{Commons|Gothic revival}} |
{{Commons|Gothic revival}} |
||
Wersja z 10:36, 19 wrz 2013
Neogotyk – styl w architekturze, a także rzemiośle artystycznym, nawiązujący formalnie do gotyku, powstały około połowy XVIII wieku w Anglii i trwający do początku XX wieku, zaliczany do historyzmu.
Najczęściej spotyka się kościoły nawiązujące do kontynentalnych gotyckich (kościół św. Michała Archanioła we Wrocławiu) lub rozbudowane gotyckie (katedra w Kolonii, katedra św. Wita w Pradze) oraz budowle wzorowane na gotyku angielskim (zamek w Kórniku, Świątynia Miłosierdzia i Miłości w Płocku).
Pierwszą rezydencją w stylu neogotyckim było Strawberry Hill zbudowane dla pisarza powieści gotyckich Horacego Walpole'a.
Styl neogotycki uważano za odpowiedni do budowy okazałych budynków użyteczności publicznej (w tym m.in. budynków parlamentów Węgier w Budapeszcie i Wielkiej Brytanii w Londynie) oraz kościołów. Na uwagę zasługuje budynek dworca kolejowego we Wrocławiu i w Nowych Skalmierzycach
Neogotyk na ziemiach polskich
Na ziemiach polskich do najbardziej znanych architektów tworzących budowle neogotyckie należeli: Józef Pius Dziekoński, Teodor Talowski, Henryk Marconi, Piotr Aigner, Feliks Księżarski, Alexis Langer, Ludwig Schneider, Jan Sas-Zubrzycki, Konstanty Wojciechowski.
Jednym z pierwszych kościołów neogotyckich w Polsce był kościół w miejscowości Wielącza pod Zamościem zbudowany w latach 1821-32 według projektu Wacława Ritschela.
Spośród budynków świeckich jako jeden z wczesnych przykładów architektury neogotyckiej można wymienić Pałac Paca w Dowspudzie z lat 1820-1823[1]. Innymi przykładami neogotyckiej architektury rezydencjonalnej są zamek w Kórniku, pałac w Leśkowej w stylu neogotyku elżbietańskiego, pałac w Landwarowie, pałac w Czerniatynie. Pod koniec XIX wieku styl neogotycki często był stosowany przy dekoracji kamienic mieszczańskich (np. Kamienica Ławrynowicza w Warszawie lub Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego w Warszawie).
Jedną z odmian neogotyku stał się popularny w Polsce tzw. styl wiślano-bałtycki, który był uznawany przejściowo za "polski styl narodowy". Koncepcję tę w latach 60. i 70. XIX wieku wypracowali krakowscy historycy Władysław Łuszczkiewicz i Józef Łepkowski. Ich koncepcje teoretyczne spotkały się z żywym odzewem wśród badaczy na Mazowszu. W latach 80. XIX wieku problematyką gotyku jako polskiego stylu narodowego zajął się Karol Matuszewski, który propagował styl wiślano-bałtycki. Styl ten rozpropagował szczególnie ogłoszony w 1886 roku konkurs na projekt kościoła św. Floriana w Warszawie, podczas którego w regulaminie określono, że styl świątyni ma być ostro-łukowy w odcieniu tak zwanym wiślano-bałtyckim. Zrealizowano projekt Józefa Piusa Dziekońskiego, a kolejną ważną realizacją w tym stylu był kościół Wniebowzięcia NMP w Łodzi, projektu Konstantego Wojciechowskiego. Kolejne realizacje to katedra Opieki Najświętszej Marii Panny w Radomiu, kościół Wniebowzięcia NMP w Białymstoku, kościół Matki Bożej Pocieszenia w Żyrardowie, kościół św. Stanisława w Czerwonce Liwskiej, kościół św. Stanisława w Warszawie, kościół w Milejowie, Gorzkowicach, Zdunach, kościół w Markach, kościół w Radziwiu, Rozniszowie, kościół w Mogielnicy, kościół w Dłutowie, kościoły w Dąbrowie Górniczej, Sosnowcu-Pogoni, Sosnowcu-Niwce, Strzemieszycach, Sosnowcu-Zagórzu. W nieco innym stylu nawiązującym do gotyku małopolskiego projektowali Sławomir Odrzywolski (kościół w Miejscu Piastowym), Teodor Talowski (Kościół św. Elżbiety we Lwowie) i Jan Sas-Zubrzycki (kościół w Szczurowej, kościół w Trześni). Ten ostatni architekt wprowadził w latach 90. XIX wieku termin styl nadwiślański, którego przykładem może być kościół św. Józefa na Podgórzu w Krakowie.
-
-
-
-
Kamienica Raduszkiewicza w Wilnie -
Kościół w Druskienikach -
