Kamieniec (województwo dolnośląskie): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Zabytki: drobne merytoryczne |
→Zabytki: drobne merytoryczne |
||
Linia 225: | Linia 225: | ||
Według rejestru [[Narodowy Instytut Dziedzictwa|Narodowego Instytutu Dziedzictwa]] na listę zabytków wpisany jest obiekt: |
Według rejestru [[Narodowy Instytut Dziedzictwa|Narodowego Instytutu Dziedzictwa]] na listę zabytków wpisany jest obiekt: |
||
* Pałac z XIX wieku (nr 47) i zabudowania folwarczne pochodzące z początków [[XIX wiek|XIX]] w.<ref name="nid">{{cytuj stronę|url=http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/DLN-rej.pdf|tytuł=Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego|opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=2 sierpnia 2012|strony=66}}</ref> |
* Pałac z XIX wieku (nr 47) i zabudowania folwarczne pochodzące z początków [[XIX wiek|XIX]] w.<ref name="nid">{{cytuj stronę|url=http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/DLN-rej.pdf|tytuł=Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego|opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=2 sierpnia 2012|strony=66}}</ref> Obecnie istniejący obiekt rozpoczęto budować w 1780 roku, na co wskazuje [[kamień węgielny]] pod jednym z narożników pałacu. Około 1883 roku pałac został rozbudowany na polecenie Artura von Seherr-Thossa o nowe eklektyczne skrzydło z portalem i [[wykusz]] wieżowy z hełmem. Po 2008 roku zrujnowany obiekt kupiły osoby prywatne i rozpoczęły jego remont<ref>http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35751,15242342.html?as=2</ref>. |
||
Inne zabytki: |
Inne zabytki: |
Wersja z 12:42, 13 sty 2014
wieś | |
Państwo | dolnośląskie |
---|---|
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
380-410 m n.p.m. |
Liczba ludności (2008) |
209 |
Strefa numeracyjna |
74 |
Kod pocztowy |
57-300 |
Tablice rejestracyjne |
DKL |
SIMC |
0852849 |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} |
Kamieniec (niem. Kamnitz) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Kłodzko. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Geografia
Położenie geograficzne
Kamieniec leży środkowo-zachodniej części Kotliny Kłodzkiej, w Sudetach, w południowo-zachodniej Polsce, u południowego podnóża Wzgórz Ścinawskich. Od Kłodzka, stolicy gminy i powiatu jest oddalony o 5 km na zachód. Na zachodzie graniczy z Niwą (gmina Szczytna), na północy z Suszyną i Ścinawką Średnią (gmina Radków), na wschodzie z Roszycami i Ruszowicami, na południu z Szalejowem Górnym[1].
Rodzaj | Powierzchnia (ha) | % |
---|---|---|
użytki rolne | 366 | 84,53% |
tereny zamieszkane | 25 | 5,77% |
lasy | 42 | 9,70% |
Powierzchnia wsi (Σ) | 433 | 100% |
Według danych z 2008 r. wieś zajmowała obszar 4,33 km², co stanowiło 1,72% powierzchni gminy Kłodzko[3].
Warunki naturalne
Kamieniec jest niewielką wsią położoną na wysokości ok. 380-410 m n.p.m., pod niewielkim grzbietem, na którym sąsiaduje z Tworowem. Lekko pofalowany teren zajmują głównie użytki rolne na dobrych glebach.[4]
Budowa geologiczna
Okolice Kamieńca zbudowane są z czerwonego sprągowca, przebitego melafirami, w których można znaleźć wiele rzadkich minerałów, m.in. annabergit, a także dolomit i stilbit, jednak tereny te znane są przede wszystkim z występowania ładnych agatów.[5]
Demografia
Liczba ludności Kamieńca na przestrzeni stuleci kształtowała się następująco:[6]
Wieś posiada stosunkowo ustabilizowaną sytuację demograficzną. Spowodowane jest to stosunkowo korzystnym położeniem geograficznym, dobrymi połączeniami komunikacyjnymi oraz dobrymi warunkami glebowymi[7].
Nazwa
W 1475 roku w łacińskich statutach Statuta Synodalia Episcoporum Wratislaviensium miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Camencz.[8]
Polską nazwę miejscowości w obecnej formie Kamieniec w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa.[9]
Historia
Daty wzmianek
o miejscowości i
jej oficjalne
nazwy według źródeł
1351 | Camencz | |
1361 | Kamencz | |
1362 | Kamenz | |
1390 | Kamenicz | |
1417 | Kemenitcz | |
1420 | Kemenicz Kemnicz | |
1421 | Kemencz | |
1490 | Kamnitz | |
1496 | Kemtz | |
1499 | Kamenitz | |
1549 | Kaments | |
1560 | Kemiz | |
1631 | Kamitz | |
1747 | Camitz | |
1782 | Camnitz | |
1816 | Kamnitz | |
1945 | Kamieniec |
Źródło:[10]
Początki wsi
Osadnictwo w okolicy Kłodzka pojawiło się stosunkowo wcześnie, ze względu na istniejące tutaj korzystne warunki naturalne. Jedną ze starszych wsi w tym rejonie jest Kamieniec, mimo iż jego początki nie są zbyt dobrze udokumentowane. Jednak osada w tym miejscu istniała długo przed pierwszą wzmianką źródłową datowaną na 1. połowę XIV w.[11]
Wieś leżała w dobrach należących do rodu Pannwitzów. W 1361 r. w związku z Kamieńcem w dokumentach wymieniany był Mathes Panewicz. Rok później jest mowa o 7 łanach we wsi należących do wspominanego Mathesa i Wolfharta von Czedelicz. Dobra te były często zastawiane, m.in. do czynszu z niej swoje pretensje rościł Cunrad von Reno, a w 1363 r. wieś była ponownie przedmiotem zastawu, którego stronami byli: Heynrich von der Stercz i Mathys von Panewicz. Z kolei w 1390 r. swoje roszczenia zgłaszał Puta z Czastolowic[12].
Wieś była zamieszkiwana przez ludność pochodzenia słowiańskiego, o czym świadczą, m.in. nazwiska odnotowywane w dokumentach z tego okresu. I tak w związku z istniejącym tutaj od dawna wolnym, dziedzicznym sędziostwem w 1417 r. wymieniano dwóch jego posiadaczy – Bessichta Twirdiga i Mertina Schatanesa. ten drugi wystąpił także w 1421 r. przy okazji sprzedaży sędziostwa w Kamieńcu wraz ze wszystkimi przywilejami, Kylianowi von Hugewiczowi[13].
Co najmniej przez cały XV w. wieś wchodziła w skład dóbr Haugwitzów, chociaż przejściowo zdarzali się też inni właściciele, głównie gdy osada była zastawiana za gotówkę. Dzieje Kamieńca są ściśle powiązane z sąsiednimi Piszkowicami, gdzie przeważnie rezydowali jej właściciele i gdzie mieściła się parafia. Wiadomo, iż w 1460 r. dzierżawcą był niejaki Mikolasch, a w 1494 sędziostwo posiadał sędzia z Wojciechowic. W tym samym roku książę Henryk I Podiebradowicz Starszy potwierdził 10 tysięcy guldenów węgierskich na majątku i wsi w Kamieńcu, Zbinkowi Bochowitzowi. Dwa lata później Johann von Haugwitz z Piszkowic posiadał już tylko część wsi[14].
Pod panowaniem czeskim
Następnymi posiadaczami byli von Tschischwitzowie. W XVI w. istniało tu wolne dziedziczne sołectwo, być może wówczas powstał pierwszy dwór. W XVII w. Kamieniec nadal był niezbyt dużą wsią. W 1631 r. mieszkało tu 16 gospodarzy, z których 10 płaciło podatki kościelne. Po von Tschischwitzach wieś przeszła na własność skarbu państwa i do 1684 r. była królewszczyzną. Dopiero potem była ponownie w prywatnych rękach[14].
Pod panowanie pruskim (niemieckim)
XVIII w. oraz zajęcie ziemi kłodzkiej przez Prusy w wyniku wojen śląskich (1740-1763)[15], przyniósł częściowy rozwój wsi. Kamieniec wszedł w obręb posiadłości czołowych magnatów kłodzkich. W 1747 r. należał do hr. von Hartiga. Mieszkało tu 10 kmieci oraz 20 zagrodników i 14 chałupników. W 1782 r. osada należała do hr. von Mutiusa. Wieś liczyła 40 budynków, a mieszkało 26 zagrodników i 14 chałupników, a wśród nich było 4 rzemieślników. We wsi znajdowały się 2 kamieniołomy wapieni i piec do ich wypalania[16].
W 1816 r. wymieniono po raz pierwszy kolonię Neu-Kamnitz, która tworzyła górną część wsi, z dworem i folwarkiem. W 1825 r. właścicielem wsi byli potomkowie hr. von Mutiusa, a w 1840 r. niejaki Grundke. Wieś liczyła wówczas 52 budynki, był tutaj dwór, folwark, młyn wodny, browar, a wśród byli rzemieślnicy i handlarze. W folwarku trzymano 700 merynosów. W XIX w. Kamieniec słynął w całym hrabstwie kłodzkim z jarmarków końskich. Przez cały czas pozostawał wsią rolniczą, a o jego rolniczym charakterze świadczy niewielki odsetek mieszkańców utrzymujący się z rzemiosła i handlu[14].
W granicach Polski
Po 1945 r. Kamieniec znalazł się w granicach Polski, w wyniku przegranej przez Niemcy II wojny światowej. Dotychczasową ludność wsi wysiedlono do 1947 r. w głąb Niemiec, a na jej miejsce przybyła ludność polska[17].
Mimo tej zmiany dominującą pozycję we wsi zachowało rolnictwo. W byłym dworze i folwarku ulokowano PGR, a potem gospodarstwo hodowlane. Wieś posiadała ustabilizowaną sytuację ludnościową, lecz jej rozwój był hamowany przez mały areał użytków rolnych i brak zaplecza handlowo-usługowego[14].
Zabytki
Kamieniec zachował pozostałości pierwotnego układu urbanistycznego, wsi łańcuchowej, która szczególnie czytelna jest w jej dolnej części. We wsi znajduje się szereg interesujących budynków, nie zaliczających się do wartościowych zabytków, ale tworzących łącznie zespół godny uwagi.
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest obiekt:
- Pałac z XIX wieku (nr 47) i zabudowania folwarczne pochodzące z początków XIX w.[18] Obecnie istniejący obiekt rozpoczęto budować w 1780 roku, na co wskazuje kamień węgielny pod jednym z narożników pałacu. Około 1883 roku pałac został rozbudowany na polecenie Artura von Seherr-Thossa o nowe eklektyczne skrzydło z portalem i wykusz wieżowy z hełmem. Po 2008 roku zrujnowany obiekt kupiły osoby prywatne i rozpoczęły jego remont[19].
Inne zabytki:
- Domy mieszkalne i budynki gospodarcze reprezentują dobre przykłady typowych budynków ludowych występujących na ziemi kłodzkiej[14].
Edukacja i kultura
Dzieci w wieku 7-13 lat uczęszczają do szkoły podstawowej w Bierkowicach. Młodzież w wieku 13-16 lat kontynuuje naukę w Gimnazjum Publicznym im. Władysława Reymonta w Kłodzku[20].
Wieś nie posiada osobnej parafii katolickiej. Tutejsi mieszkańcy należą od czasów średniowiecza do parafii św. Jana Chrzciciela w Piszkowicach[21].
Administracja
Kamieniec po zakończeniu II wojny światowej znalazł się w granicach Polski. W latach 1945-1975 wieś wchodziła w skład powiatu kłodzkiego, należącego do województwa wrocławskiego. W 1954 r. władze centralne zlikwidowały gminy, tworząc w ich miejsce gromady, obejmujące swoim zasięgiem po kilka wsi. Kamieniec tworzył wspólną gromadę z Szalejowem Górnym, a następnie wchodził w skład województwa wałbrzyskiego (do 1999) i gminy Kłodzko[7]..
W 1990 r. po transformacji ustrojowej państwa polskiego i przywróceniu samorządów władze gminy Kłodzko I kadencji zadecydowały o podziale gminy na jednostki pomocnicze – sołectwa. Jedno z nich utworzono w Kamieńcu, które objęło swoim terytorium obszar całej wsi. Na jego czele stoi sołtys, jako jednoosobowy organ władzy wykonawczej, który ma do pomocy radę sołecką. Funkcję sołtysa sprawuje Agnieszka Miler, z kolei koordynatorem samorządowym jest Monika Marciniak[22].
Mieszkańcy wsi wybierają do Rady Gminy dwóch radnych co 4 lata, tworząc wspólny okręg wyborczy z Korytowem, Mikowicami, Roszycami, Ruszowicami, Piszkowicami, Gorzuchowem, Bierkowicami, Gołogłowami, Święckiem i Łączną[23].
Infrastruktura
Transport
Kamieniec leży na uboczu ważnych szlaków komunikacyjnych ziemi kłodzkiej. Przez wieś przechodzi lokalna droga o złym stanie nawierzchni. Znajduje się tutaj przystanek autobusowy[1]. Komunikację autobusową na obszarze Kamieńca obsługuje PKS Kłodzko.
Najbliższy przystanek kolejowy znajduje się w Bierkowicach przez który przebiega linia kolejowa z Kłodzka Głównego do Wałbrzycha Głównego[1].. Ruch pasażerski na tej trasie wstrzymano w 2004 r., przywracając go po 5 latach po przejęciu obsługi linii przez Koleje Dolnośląskie[24].
Bezpieczeństwo
W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – Kamieniec podlega pod rejon działania Powiatowej Straży Pożarnej oraz Komendzie Powiatowej Policji w Kłodzku. Funkcję dzielnicowego sprawuje mł.asp. Krzysztof Pinkiewicz[25].
Gospodarka
Kamieniec jest wsią wyłącznie rolniczą. Znajduje się tu 19 gospodarstw rolnych oraz państwowe gospodarstwo hodowlane. Ze względu na położenie, dobre warunki glebowo-klimatyczne, a także pewne oddalenie od innych większych miejscowości Kotliny Kłodzkiej charakteryzuje się wysokim odsetkiem ludności rolniczej. W 1978 r. aż 68% ludności czynnej zawodowo utrzymywało się z pracy w rolnictwie, a dziesięć lat później aż 89%. Wieś nie posiada zaplecza handlowo-usługowego[26].
Część mieszkańców pracuje w sąsiednich miejscowościach, Kłodzku czy Polanicy-Zdroju.
Ważniejsze osobistości
- Josef Olbrich (ur. 1868 r. w Kamieńcu; zm. 1936 r. w Kłodzku) – lekarz, muzyk-amator, znany kolekcjoner i znawca instrumentów muzycznych.
Zobacz też
Bibliografia
- Kögler J, Die Chroniken der Grafschaft Glatz, nowe wyd.: Dieter Pohl, t. 5, Modautal 1993, s. 63–68.
- Verlag Aktion Ost-West e.V., Das Glatzer Land. ISBN 3-928508-03-2, s. 58.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffa, t. 15, Wrocław 1994, s. 189-191.
- Perzyński M., Gminy Kłodzko skarby i osobliwości. Przewodnik dla dociekliwych, Wrocław 2006.
Linki zewnętrzne
- ↑ a b c Kotlina Kłodzka. Mapa turystyczna, 1:100 000, wyd. Eko-Graf, Wrocław 1997.
- ↑ Dane Urzędu Gminy Kłodzko na 31 grudnia 2007 r.
- ↑ Dane Urzędu Gminy Kłodzko na 31.12.2007 r.
- ↑ Mapa powiatu Kłodzko 1:100 000, wyd. PPWK, Warszawa 1959.
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 189-190.
- ↑ Dane na podstawie: F. W. Zimmermann, Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, Bd. 1-13, Brieg 1783-1796; Roczniki statystyczne województwa wrocławskiego (1950-1975), roczniki statystyczne województwa wałbrzyskiego (1975-1998), powszechnych spisów ludności i urzędu gminy wiejskiej Kłodzko
- ↑ a b Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 189.
- ↑ Franz Xaver Seppelt,"Die Breslauer Diözesansynode vom Jahre 1446", Franz Goerlich, Breslau 1912. - tekst łaciński statutów w wersji zdygitalizowanej.
- ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.24.
- ↑ F. Volkmer, W. Hohaus, Geschichtsquellen der Grafschaft Glatz, t. I-V. Habelschwerdt 1883-1928; mapa hrabstwa kłodzkiego z XVIII w.; Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 189.
- ↑ K. Bartkiewicz, Dzieje ziemi kłodzkiej w wiekach średnich, Wrocław 1970, s. 16.
- ↑ J. Kögler, Die Chroniken der Grafschaft Glatz, nowe wyd.: Dieter Pohl, t. 5, Modautal 1993, s. 63.
- ↑ J. Kögler, Die Chroniken der Grafschaft Glatz, op. cit., s. 64.
- ↑ a b c d e Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 191.
- ↑ T. Broniewski, Kłodzko. Śląsk w zabytkach sztuki, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 10.
- ↑ J. Kögler, Die Chroniken der Grafschaft Glatz, op. cit., s. 66-68.
- ↑ A. Herzig, M. Ruchniewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej, Hamburg-Wrocław 2006, s. 385-388.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 66. [dostęp 2 sierpnia 2012].
- ↑ http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35751,15242342.html?as=2
- ↑ Informacje Urzędu Gminy Kłodzko.
- ↑ Schematyzm Diecezji Świdnickiej, pod red, A. Bałabucha, Świdnica 2005.
- ↑ Informacje na stronie gminy Kłodzko [dostęp: 21.02.2010]
- ↑ Informacja na stronie PKW dotycząca wyborów samorządowych w 2006 r. [dostęp: 21.02.2010]
- ↑ Informacja na stronie głównej Kolei Dolnośląskich [dostęp: 21.02.2010]
- ↑ Informacja na stronie KPP w Kłodzku [dostęp: 21.02.2010]
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 190.