Aleksander Zawadzki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m uproszczenie wywołania szablonu {{Kontrola autorytatywna}}
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Życiorys: drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 65: Linia 65:
Po rozpoczęciu organizowania przez [[Związek Patriotów Polskich]] polskich jednostek wojskowych w ZSRR, udał się do obozu w [[Sielce nad Oką|Sielcach]] nad [[Oka (dopływ Wołgi)|Oką]], gdzie dotarł w połowie września 1943. Skierowany przez [[WKP(b)]] do [[1 Warszawska Dywizja Piechoty|1. Polskiej Dywizji im. Tadeusza Kościuszki]].<ref>[[Sławomir Cenckiewicz]], Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991 (wprowadzenie do syntezy), [[Poznań]] [[2011]], s. 44.</ref> Początkowo dostał przydział do 3 batalionu [[6 Pułk Piechoty (LWP)|6 Pułku Piechoty]] [[2 Warszawska Dywizja Piechoty|2 Warszawskiej Dywizji Piechoty]] w stopniu [[starszy sierżant|starszego sierżanta]]. Jednak po dwóch tygodniach przybyły do Sielec gen. [[Karol Świerczewski]] w spisach znalazł jego nazwisko i w dniu 24 września 1943 mianował go na stopień [[porucznik]]a i stanowisko zastępcy szefa Wydziału Oświatowego [[1 Korpus Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR|1 Korpusu Polskiego w ZSRR]]. W grudniu 1943 roku został mianowany na stanowisko zastępcy dowódcy do spraw wychowawczych 1 Korpusu w stopniu [[pułkownik]]a. Od 1944 był członkiem [[Polska Partia Robotnicza|PPR]]. W kwietniu 1944 został mianowany [[Generał#We współczesnym Wojsku Polskim|generałem brygady]] oraz zastępcą dowódcy [[1 Armia Polska w ZSRR|Armii Polskiej w ZSRR]] ds. polityczno-wychowawczych, a od 5 maja 1944 szefem Polskiego Sztabu Partyzanckiego, przewodniczącym [[Centralne Biuro Komunistów Polskich|Centralnego Biura Komunistów Polskich]] w ZSRR (od 10 stycznia 1944 do sierpnia 1944) oraz członkiem Prezydium Zarządu Głównego [[Związek Patriotów Polskich|Związku Patriotów Polskich]]. 22 lipca 1944 został mianowany zastępcą do spraw polityczno-wychowawczych [[Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych|Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego]].
Po rozpoczęciu organizowania przez [[Związek Patriotów Polskich]] polskich jednostek wojskowych w ZSRR, udał się do obozu w [[Sielce nad Oką|Sielcach]] nad [[Oka (dopływ Wołgi)|Oką]], gdzie dotarł w połowie września 1943. Skierowany przez [[WKP(b)]] do [[1 Warszawska Dywizja Piechoty|1. Polskiej Dywizji im. Tadeusza Kościuszki]].<ref>[[Sławomir Cenckiewicz]], Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991 (wprowadzenie do syntezy), [[Poznań]] [[2011]], s. 44.</ref> Początkowo dostał przydział do 3 batalionu [[6 Pułk Piechoty (LWP)|6 Pułku Piechoty]] [[2 Warszawska Dywizja Piechoty|2 Warszawskiej Dywizji Piechoty]] w stopniu [[starszy sierżant|starszego sierżanta]]. Jednak po dwóch tygodniach przybyły do Sielec gen. [[Karol Świerczewski]] w spisach znalazł jego nazwisko i w dniu 24 września 1943 mianował go na stopień [[porucznik]]a i stanowisko zastępcy szefa Wydziału Oświatowego [[1 Korpus Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR|1 Korpusu Polskiego w ZSRR]]. W grudniu 1943 roku został mianowany na stanowisko zastępcy dowódcy do spraw wychowawczych 1 Korpusu w stopniu [[pułkownik]]a. Od 1944 był członkiem [[Polska Partia Robotnicza|PPR]]. W kwietniu 1944 został mianowany [[Generał#We współczesnym Wojsku Polskim|generałem brygady]] oraz zastępcą dowódcy [[1 Armia Polska w ZSRR|Armii Polskiej w ZSRR]] ds. polityczno-wychowawczych, a od 5 maja 1944 szefem Polskiego Sztabu Partyzanckiego, przewodniczącym [[Centralne Biuro Komunistów Polskich|Centralnego Biura Komunistów Polskich]] w ZSRR (od 10 stycznia 1944 do sierpnia 1944) oraz członkiem Prezydium Zarządu Głównego [[Związek Patriotów Polskich|Związku Patriotów Polskich]]. 22 lipca 1944 został mianowany zastępcą do spraw polityczno-wychowawczych [[Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych|Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego]].


Od sierpnia 1944 był członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego PPR<ref>[[Ryszard Terlecki]], Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, [[Kraków]] 2007, s. 34.</ref>. 21 stycznia 1945 został mianowany pełnomocnikiem rządu województwa śląskiego i w dniu 28 stycznia przejął władzę w Katowicach jako pełnomocnik rządu<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = |imię = |autor link = |tytuł = Kronika piętnastolecia |czasopismo = Polska jest jedna. Rocznik Ziem Zachodnich i Północnych |wolumin = |wydanie = |strony = 106 |data = 1961 |wydawca = Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich |miejsce = Warszawa |issn = |doi =}}</ref>, następnie od 11 marca 1945 do 31 października 1948 był [[Województwo śląskie|wojewodą śląsko-dąbrowskim]]. W lutym 1945 został awansowany na [[Generał#We współczesnym Wojsku Polskim|generała dywizji]].
Od sierpnia 1944 był członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego PPR<ref>[[Ryszard Terlecki]], Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, [[Kraków]] 2007, s. 34.</ref>. 21 stycznia 1945 został mianowany pełnomocnikiem rządu województwa śląskiego i w dniu 28 stycznia przejął władzę w Katowicach jako pełnomocnik rządu<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = |imię = |autor link = |tytuł = Kronika piętnastolecia |czasopismo = Polska jest jedna. Rocznik Ziem Zachodnich i Północnych |wolumin = |wydanie = |strony = 106 |data = 1961 |wydawca = Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich |miejsce = Warszawa |issn = |doi =}}</ref>, następnie od 11 marca 1945 do 31 października 1948 był [[Województwo śląskie|wojewodą śląsko-dąbrowskim]]. W lutym 1945 został awansowany na [[Generał#We współczesnym Wojsku Polskim|generała dywizji]]. W sierpniu 1945 roku jego interwencja u marszałka Konstantego Rokossowskiego doprowadziła do uwolnienia 12 tys. Górnoślązaków przetrzymywanych na terenie dawnego obozu Auschwitz przed wywózką na wschód<ref>http://wyborcza.pl/alehistoria/1,136736,15500559,Slascy_niewolnicy_Stalina.html</ref>.


Następnie pełnił szereg funkcji w [[Polska Partia Robotnicza|PPR]] i [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]: w 1948 członek Sekretariatu KC PPR i Biura Organizacyjnego KC PPR, następnie członek [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]; w PZPR pełnił funkcje: członka Biura Organizacyjnego KC (1948–1954), członka KC i [[Biuro Polityczne KC PZPR|Biura Politycznego KC]] (od 1948), sekretarza KC (1948–1954).
Następnie pełnił szereg funkcji w [[Polska Partia Robotnicza|PPR]] i [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]: w 1948 członek Sekretariatu KC PPR i Biura Organizacyjnego KC PPR, następnie członek [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]; w PZPR pełnił funkcje: członka Biura Organizacyjnego KC (1948–1954), członka KC i [[Biuro Polityczne KC PZPR|Biura Politycznego KC]] (od 1948), sekretarza KC (1948–1954).

Wersja z 22:44, 28 lut 2014

Aleksander Zawadzki
Kazik, Wacek
Ilustracja
generał dywizji generał dywizji
Data i miejsce urodzenia

16 grudnia 1899
Dąbrowa Górnicza

Data i miejsce śmierci

7 sierpnia 1964
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

od 1918

Stanowiska

z-ca d-cy ds. wychowawczych 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, z-ca ds. polityczno-wychowawczych Naczelnego Dowódcy WP

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa

Późniejsza praca

wojewoda śląsko-dąbrowski, Wiceprezes Rady Ministrów RP, przew. Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, Przew. Rady Państwa PRL

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Wojennego Virtuti Militari Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Order Budowniczych Polski Ludowej Order Sztandaru Pracy I klasy Order Krzyża Grunwaldu II klasy Medal za Warszawę 1939–1945 Krzyż Walecznych Krzyż Partyzancki Śląski Krzyż Powstańczy
Aleksander Zawadzki
Data i miejsce urodzenia

16 grudnia 1899
Dąbrowa Górnicza

Data śmierci

7 sierpnia 1964

1. Przewodniczący Rady Państwa PRL
Okres

od 20 listopada 1952
do 7 sierpnia 1964

Przynależność polityczna

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Poprzednik

Bolesław Bierut (jako prezydent RP)

Następca

Edward Ochab

Wiceprezes Rady Ministrów
Okres

od 20 stycznia 1949
do 10 czerwca 1949

Przynależność polityczna

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Wiceprezes Rady Ministrów
Okres

od 28 kwietnia 1950
do 20 listopada 1952

Przynależność polityczna

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Grób Aleksandra Zawadzkiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie
Plik:Santa Claus Conquers the Martians-Zycie Warszawy.jpg
Czołówka "Życia Warszawy" z nekrologiem

Aleksander Zawadzki, ps. Kazik, Wacek (ur. 16 grudnia 1899 w Dąbrowie Górniczej, zm. 7 sierpnia 1964 w Warszawie) – polski działacz partyjny i państwowy, kierownik Centralnego Wydziału Wojskowego KPP, przewodniczący Centralnego Biura Komunistów Polskich w ZSRR (1944), zastępca ds. polityczno-wychowawczych Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego (1944–1945), generał dywizji Wojska Polskiego, członek Sekretariatu KC PPR (1948), sekretarz Komitetu Centralnego PZPR (1948–1954), członek KC i Biura Politycznego KC PZPR (1948–1964), przewodniczący Centralnej Rady Związków Zawodowych (1949–1950), dwukrotny wicepremier RP (1949 i 1950–1952), przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego, a następnie Frontu Jedności Narodu, Przewodniczący Rady Państwa PRL (1952–1964), poseł do Krajowej Rady Narodowej i na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II i III kadencji.

Życiorys

Urodził się w rodzinie hutnika w Dąbrowie Górniczej, zdobył wykształcenie średnie. W wieku 14 lat rozpoczął pracę, a w wieku 16 lat wyjechał do Niemiec. Tam początkowo pracował w Turyngii jako robotnik rolny, a następnie w kopalni węgla w Bytomiu i w hucie w Siemianowicach. Po wybuchu w Niemczech rewolucji w 1918 powrócił do Dąbrowy Górniczej, gdzie zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego. Początkowo walczył w obronie Lwowa, a następnie na Froncie Litewsko-Białoruskim. Wojnę zakończył w Suwałkach w 24 Pułku Piechoty. W 1921 został zdemobilizowany w stopniu plutonowego i powrócił do Dąbrowy Górniczej. Za udział w walkach został odznaczony Krzyżem Walecznych.

Po powrocie z wojny początkowo był bezrobotny, a następnie pracował w kopalni "Paryż". Tam też zetknął się z ruchem komunistycznym i wstąpił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej (KZMP). Od 1923 był sekretarzem Komitetu Dzielnicowego KZMP w Dąbrowie Górniczej oraz członkiem Zarządu Okręgowego KZMP, w tym czasie wstąpił do Komunistycznej Partii Polski (KPP). Ponieważ był poszukiwany przez policję za działalność w ZMK, został skierowany do Okręgu Łódzkiego, wchodząc przy tym w skład Komitetu Centralnego KZMP. Na terenie Okręgu Łódzkiego działał do 1924 i został skierowany do szkoły partyjnej w Moskwie, gdzie przebywał kilka tygodni.

Po powrocie do Polski pod pseudonimem Kazik działał w Okręgu Radom KPP, następnie na terenie Kielc i Radomia. W styczniu 1925 został skierowany na teren Zagłębia Dąbrowskiego, aby odbudować rozbitą organizację KPP na tym terenie. Z uwagi na to, że był tam zbyt znany, zadania tego nie wykonał – skierowano go więc na teren Białegostoku, Grodna i Pińska.

W dniu 9 lipca 1925 Aleksander Zawadzki został aresztowany w Wilnie pod zarzutem udziału w zabójstwie konfidenta i prowokatora policji odpowiedzialnego za aresztowania członków Zarządu Okręgowego KPP w Dąbrowie Górniczej. W grudniu 1925, pomimo braku dowodów na jego udział w tym zabójstwie, został skazany na sześć lat ciężkiego więzienia. Karę odbywał w więzieniach w Kielcach, Łomży i Drohobyczu. Z więzienia wyszedł 2 marca 1932, a ponieważ był chory, został skierowany na leczenie do ZSRR, leczył się tam i uczył w szkole partyjnej pod Moskwą.

Do Polski powrócił w maju 1934, lecz już 27 maja 1934 został aresztowany jako członek Komitetu Centralnego KPP. W areszcie przebywał bez wyroku do lutego 1935, gdy został zwolniony za kaucją. Po wyjściu z więzienia został kierownikiem Centralnego Wydziału Wojskowego Komunistycznej Partii Polski. Występował wtedy pod pseudonimem Wacek. Wydział ten zajmował się działalnością w Wojsku Polskim.

W dniu 13 stycznia 1936 roku został ponownie aresztowany w czasie akcji policji przeciwko Centralnemu Wydziałowi Wojskowemu KPP. Zarzucono mu wtedy działalność na szkodę państwa polskiego. Proces odbywał się w dniach 4–21 kwietnia 1938 i wraz z Aleksandrem Zawadzkim, który był głównym oskarżonym, sądzono jeszcze 55 osób. Zawadzki został skazany na 15 lat więzienia. Po utrzymaniu w mocy wyroku w dniu 23 listopada 1938 roku przez Sąd Apelacyjny, osadzono go w więzieniu w Brześciu nad Bugiem. Przebywał tam do września 1939, gdy miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną.

W początkowym okresie II wojny światowej pracował na terenie kresów wschodnich, a po ataku Niemiec na ZSRR udał się do Moskwy, a następie do miejscowości Aksaj pod Stalingradem. W lipcu 1942 został zmobilizowany do batalionów roboczych Armii Czerwonej. Budował umocnienia w rejonie Stalingradu, w listopadzie 1942 z powodu choroby został wysłany na tyły i ostatecznie został górnikiem w kopalni węgla na północ od Nowosybirska.

Po rozpoczęciu organizowania przez Związek Patriotów Polskich polskich jednostek wojskowych w ZSRR, udał się do obozu w Sielcach nad Oką, gdzie dotarł w połowie września 1943. Skierowany przez WKP(b) do 1. Polskiej Dywizji im. Tadeusza Kościuszki.[1] Początkowo dostał przydział do 3 batalionu 6 Pułku Piechoty 2 Warszawskiej Dywizji Piechoty w stopniu starszego sierżanta. Jednak po dwóch tygodniach przybyły do Sielec gen. Karol Świerczewski w spisach znalazł jego nazwisko i w dniu 24 września 1943 mianował go na stopień porucznika i stanowisko zastępcy szefa Wydziału Oświatowego 1 Korpusu Polskiego w ZSRR. W grudniu 1943 roku został mianowany na stanowisko zastępcy dowódcy do spraw wychowawczych 1 Korpusu w stopniu pułkownika. Od 1944 był członkiem PPR. W kwietniu 1944 został mianowany generałem brygady oraz zastępcą dowódcy Armii Polskiej w ZSRR ds. polityczno-wychowawczych, a od 5 maja 1944 szefem Polskiego Sztabu Partyzanckiego, przewodniczącym Centralnego Biura Komunistów Polskich w ZSRR (od 10 stycznia 1944 do sierpnia 1944) oraz członkiem Prezydium Zarządu Głównego Związku Patriotów Polskich. 22 lipca 1944 został mianowany zastępcą do spraw polityczno-wychowawczych Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego.

Od sierpnia 1944 był członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego PPR[2]. 21 stycznia 1945 został mianowany pełnomocnikiem rządu województwa śląskiego i w dniu 28 stycznia przejął władzę w Katowicach jako pełnomocnik rządu[3], następnie od 11 marca 1945 do 31 października 1948 był wojewodą śląsko-dąbrowskim. W lutym 1945 został awansowany na generała dywizji. W sierpniu 1945 roku jego interwencja u marszałka Konstantego Rokossowskiego doprowadziła do uwolnienia 12 tys. Górnoślązaków przetrzymywanych na terenie dawnego obozu Auschwitz przed wywózką na wschód[4].

Następnie pełnił szereg funkcji w PPR i PZPR: w 1948 członek Sekretariatu KC PPR i Biura Organizacyjnego KC PPR, następnie członek PZPR; w PZPR pełnił funkcje: członka Biura Organizacyjnego KC (1948–1954), członka KC i Biura Politycznego KC (od 1948), sekretarza KC (1948–1954).

W okresie od 21 stycznia do 10 czerwca 1949 był wicepremierem, następnie od 5 czerwca 1949 do 28 kwietnia 1950 przewodniczącym Centralnej Rady Związków Zawodowych i ponownie wicepremierem w okresie od 28 kwietnia 1950 do 20 listopada 1952.

Od 1944 był posłem do KRN, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II i III kadencji. W latach 1954–1956 członek Prezydium, od 14 sierpnia 1956 przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego; od 4 stycznia 1958 przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.

Od 20 listopada 1952 do śmierci 7 sierpnia 1964 był Przewodniczący Rady Państwa PRL. Zmarł 7 sierpnia 1964 w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Po jego śmierci w Polsce zarządzono żałobę narodową. W pogrzebie wziął udział m. in. przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR Anastas Mikojan.

W latach 1967-1990 Aleksander Zawadzki był patronem Katowickiej Brygady Obrony Terytorialnej w Zabrzu-Makoszowy i Gliwicach[5].

Ordery i odznaczenia

  1. Sławomir Cenckiewicz, Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991 (wprowadzenie do syntezy), Poznań 2011, s. 44.
  2. Ryszard Terlecki, Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, Kraków 2007, s. 34.
  3. Kronika piętnastolecia. „Polska jest jedna. Rocznik Ziem Zachodnich i Północnych”, s. 106, 1961. Warszawa: Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich. 
  4. http://wyborcza.pl/alehistoria/1,136736,15500559,Slascy_niewolnicy_Stalina.html
  5. Rozkaz Ministra Obrony Narodowej Nr 18/MON z dnia 30 kwietnia 1967 roku w sprawie nadania Katowickiej Brygadzie Obrony Terytorialnej imienia gen. Aleksandra Zawadzkiego.
  6. http://monitorpolski.gov.pl/MP/1946/s/26/43

Szablon:Władca

Szablon:Członkowie Rady Państwa Polski Ludowej