Cerkiew Świętego Michała Archanioła w Synkowiczach: Różnice pomiędzy wersjami

Cerkiew św. Michała Archanioła
	cerkiew pariafialna
	; Widok ogólny
Państwo	Białoruś
Miejscowość	Synkowicze
Adres	{{{adres}}}
Wyznanie	prawosławie
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
eparchia	grodzieńska i wołkowyska
Historia
Data rozpoczęcia budowy	XVI wiek
Data zamknięcia	1945
Data reaktywacji	1990
Dane świątyni
Styl	gotyk z elementami bizantyńskimi
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Wieża kościelna; • liczba wież	; 4
Kopuła; • liczba kopuł	; 1
Ołtarz; • liczba ołtarzy	; 1
Liczba naw	3
	Położenie na mapie Białorusi Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:building}
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 08:01, 10 kwi 2014

Cerkiew św. Michała Archanioła w Synkowiczach – prawosławna cerkiew obronna w Synkowiczach, najstarsza tego typu budowla na Białorusi.

Świątynia powstała w pierwszej połowie XVI wieku^[1] prawdopodobnie z fundacji Konstantego Wasyla Ostrogskiego. Zachodni przedsionek, niezbędny w liturgii prawosławnej, dostawiony został później^[2]. W momencie budowy była to świątynia prawosławna, następnie, po unii brzeskiej, przejęła ją parafia unicka^[3]. W latach 1880-1881 cerkiew, będąca ponownie w rękach prawosławnych, została gruntownie przebudowana. Rozebrano wówczas kopułę usytuowaną pierwotnie w centralnym punkcie cerkiewnej nawy, wzniesiono kruchtę, absydę zwieńczono kopułą, zaś w 1891 przed budynkiem ustawiono dzwonnicę^[3].

W II Rzeczypospolitej cerkiew została zrewindykowana na rzecz Kościoła katolickiego. Po zainicjowaniu kampanii neounijnej w budynku powstała parafia tego wyznania, prowadzona przez jezuitów. Następnie przekształcono ją w parafię łacińską. W 1945, po włączeniu ziem białoruskich do ZSRR, cerkiew zarekwirowano Kościołowi i zaadaptowano na magazyn. W 1990 zwrócono ją parafii prawosławnej^[3]. Od 2007 prowadzony jest remont obiektu^[3].

Cerkiew wzniesiona została w stylu gotyckim z trzema absydami przykrytymi jednym półstożkowym dachem, co umożliwiają założone między absydami trompy. Rozwiązanie takie, nietypowe dla budowli bizantyjskich, było powszechne w wielobocznych obejściach hanzeatyckich hal od Lubeki do Rygi^[4]. Jest zbudowana na planie czworoboku z trzema absydami. Wnętrze świątyni jest halowe, kryte sklepieniem krzyżowym. W czterech narożach budynku wzniesiono wieże obronne – dwie cylindryczne i dwie ośmioboczne. Cztery narożne wieże wskazują na analogie do cerkwii św. Trójcy w Wilnie i cerkwii w Małomożejkowie, ale także do położonych na Mazowszu XVI wiecznych kościołów w Pawłowie, Zakroczymiu, Serocku, Cegłowie, Węgrowie i Brochowie^[5]. . Ściany cerkwi mają półtora metra grubości. Elewację zwieńczono trójkątnym szczytem^[3]. Dzięki zachowanym oryginalnym sklepieniom stwierdzono, że świątynia nie posiadała kopuły nad środkowym przęsłem^[6].

Historycy architektury wskazują na podobieństwa między cerkwią w Synkowiczach, a podobnymi budowlami obronnymi w Wilnie, w monasterze w Supraślu^[3] oraz w Murowance (Małomożejkowie)^[7].

↑ Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NA Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.37
↑ A.M. Kusznierewicz, Kultovoje dojlidstwa Bielarusi, Minsk 1993, s.67
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f S. Tyszka, Cerkiew obronna w Synkowiczach, "Inżynier Budownictwa", 11 II 2011
↑ Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NA Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.43
↑ Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NA Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.42
↑ Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NA Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.40
↑ Mironowicz A.: Podlaskie ośrodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII wieku. Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, 1991, s. 89-94.

[1] Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NA Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.37

[2] A.M. Kusznierewicz, Kultovoje dojlidstwa Bielarusi, Minsk 1993, s.67

[tyszka-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f S. Tyszka, Cerkiew obronna w Synkowiczach, "Inżynier Budownictwa", 11 II 2011

[4] Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NA Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.43

[5] Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NA Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.42

[6] Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NA Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.40

[7] Mironowicz A.: Podlaskie ośrodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII wieku. Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, 1991, s. 89-94.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Linia 25: / Linia 25: @@
  |data dekretu              =
  |dekret wydał              =
- |data rozpoczęcia budowy   =
+ |data rozpoczęcia budowy   = XVI wiek
  |data zakończenia budowy   =
  |data konsekracji          =
@@ Linia 72: / Linia 72: @@
 '''Cerkiew św. Michała Archanioła w Synkowiczach''' – [[prawosławie|prawosławna]] [[cerkiew (budynek)|cerkiew]] obronna w [[Synkowicze|Synkowiczach]], najstarsza tego typu budowla na [[Białoruś|Białorusi]].
-Na temat okoliczności powstania obiektu funkcjonuje kilka legend. Według jednej z nich cerkiew powstała w końcu XIV w. po przebudowie pruskiego zamku, lub też że świątynię ufundował wielki książę [[Witold Kiejstutowicz|Witold]]. Większość historyków architektury przychyla się jednak do tezy, iż cerkiew powstała z fundacji [[Konstanty Wasyl Ostrogski|Konstantego Wasyla Ostrogskiego]]. W momencie budowy była to świątynia prawosławna, następnie, po [[unia brzeska|unii brzeskiej]], przejęła ją [[parafia]] unicka<ref name="tyszka">S. Tyszka, ''Cerkiew obronna w Synkowiczach'', "Inżynier Budownictwa", 11 II 2011</ref>. W latach 1880-1881 cerkiew, będąca ponownie w rękach prawosławnych, została gruntownie przebudowana. Rozebrano wówczas [[kopuła (architektura)|kopułę]] usytuowaną pierwotnie w centralnym punkcie cerkiewnej nawy, wzniesiono kruchtę, [[Apsyda (architektura)|absydę]] zwieńczono kopułą, zaś w 1891 przed budynkiem ustawiono dzwonnicę<ref name="tyszka"/>.
+Świątynia powstała w pierwszej połowie XVI wieku<ref>Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NA Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.37</ref> prawdopodobnie z fundacji [[Konstanty Wasyl Ostrogski|Konstantego Wasyla Ostrogskiego]]. Zachodni przedsionek, niezbędny w liturgii prawosławnej, dostawiony został później<ref>A.M. Kusznierewicz, Kultovoje dojlidstwa Bielarusi, Minsk 1993, s.67</ref>. W momencie budowy była to świątynia prawosławna, następnie, po [[unia brzeska|unii brzeskiej]], przejęła ją [[parafia]] unicka<ref name="tyszka">S. Tyszka, ''Cerkiew obronna w Synkowiczach'', "Inżynier Budownictwa", 11 II 2011</ref>. W latach 1880-1881 cerkiew, będąca ponownie w rękach prawosławnych, została gruntownie przebudowana. Rozebrano wówczas [[kopuła (architektura)|kopułę]] usytuowaną pierwotnie w centralnym punkcie cerkiewnej nawy, wzniesiono kruchtę, [[Apsyda (architektura)|absydę]] zwieńczono kopułą, zaś w 1891 przed budynkiem ustawiono dzwonnicę<ref name="tyszka"/>.
 W II Rzeczypospolitej cerkiew została [[akcja rewindykacji cerkwi prawosławnych w II Rzeczypospolitej|zrewindykowana]] na rzecz [[Kościół łaciński|Kościoła katolickiego]]. Po zainicjowaniu kampanii [[Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego|neounijnej]] w budynku powstała parafia tego wyznania, prowadzona przez [[jezuici|jezuitów]]. Następnie przekształcono ją w parafię łacińską. W 1945, po włączeniu ziem białoruskich do ZSRR, cerkiew zarekwirowano Kościołowi i zaadaptowano na magazyn. W 1990 zwrócono ją parafii prawosławnej<ref name="tyszka"/>. Od 2007 prowadzony jest remont obiektu<ref name="tyszka"/>.
-Cerkiew wzniesiona została w stylu [[gotyk|gotyckim]] z elementami nawiązującymi do [[Architektura bizantyńska|architektury bizantyńskiej]]. Jest zbudowana na planie czworoboku z trzema [[Apsyda (architektura)|absydami]]. Wnętrze świątyni jest halowe, kryte [[Sklepienie krzyżowe|sklepieniem krzyżowym]]. W czterech narożach budynku wzniesiono wieże obronne – dwie cylindryczne i dwie ośmioboczne, ściany cerkwi mają półtora metra grubości. Elewację zwieńczono trójkątnym szczytem<ref name="tyszka"/>.
+Cerkiew wzniesiona została w stylu [[gotyk|gotyckim]] z trzema absydami przykrytymi jednym półstożkowym dachem, co umożliwiają założone między absydami trompy. Rozwiązanie takie, nietypowe dla budowli bizantyjskich, było powszechne w wielobocznych obejściach hanzeatyckich hal od Lubeki do Rygi<ref>Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NA Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.43</ref>.  Jest zbudowana na planie czworoboku z trzema [[Apsyda (architektura)|absydami]]. Wnętrze świątyni jest halowe, kryte [[Sklepienie krzyżowe|sklepieniem krzyżowym]]. W czterech narożach budynku wzniesiono wieże obronne – dwie cylindryczne i dwie ośmioboczne. Cztery narożne wieże wskazują na analogie do cerkwii św. Trójcy w Wilnie i cerkwii w Małomożejkowie, ale także do położonych na Mazowszu XVI wiecznych kościołów w Pawłowie, Zakroczymiu, Serocku, Cegłowie, Węgrowie i Brochowie<ref>Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NA Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.42</ref>.  . Ściany cerkwi mają półtora metra grubości. Elewację zwieńczono trójkątnym szczytem<ref name="tyszka"/>. Dzięki zachowanym oryginalnym sklepieniom stwierdzono, że świątynia nie posiadała kopuły nad środkowym przęsłem<ref>Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie NA Zachodnich Rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI-XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.40</ref>.
-Historycy architektury wskazują na podobieństwa między cerkwią w Synkowiczach a podobnymi budowlami obronnymi w [[sobór Przeczystej Bogurodzicy w Wilnie|Wilnie]],  w [[Monaster Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Supraślu|monasterze w Supraślu]]<ref name="tyszka"/> oraz w [[Cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Murowance|Murowance]] (Małomożejkowie)<ref>Mironowicz A.: ''Podlaskie ośrodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII wieku''. Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, 1991, s. 89-94.</ref>.
+Historycy architektury wskazują na podobieństwa między cerkwią w Synkowiczach, a podobnymi budowlami obronnymi w [[sobór Przeczystej Bogurodzicy w Wilnie|Wilnie]],  w [[Monaster Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Supraślu|monasterze w Supraślu]]<ref name="tyszka"/> oraz w [[Cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Murowance|Murowance]] (Małomożejkowie)<ref>Mironowicz A.: ''Podlaskie ośrodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII wieku''. Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, 1991, s. 89-94.</ref>.
 {{Przypisy}}
 [[Kategoria:Cerkwie eparchii grodzieńskiej i wołkowyskiej|Synkowicze]]