Most: Różnice pomiędzy wersjami

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Zachowane: drobne merytoryczne
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Zachowane: drobne merytoryczne
Linia 116: Linia 116:
* trzy mosty gotyckie z XIV wieku w [[Reszel|Reszlu]]
* trzy mosty gotyckie z XIV wieku w [[Reszel|Reszlu]]
* most gotycki w [[Gliwice|Gliwicach]]
* most gotycki w [[Gliwice|Gliwicach]]
* [[Diabelski Most w Czernej]] z 1671 roku
* Most barokowy przy Willi Decjusza w Krakowie (rekonstrukcja)
* most barokowy przy zamku w [[Gościszów|Gościszewie]]
* [[Grabina]] k. Wałbrzycha - most barokowy na rzece Strzegomce z XVIII wieku
* Trzy mostki barokowe przy [[Sanktuarium pasyjno-maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej]]
* most Ossolińskiego w Iwoniczu, wzniesiony w 1782 roku przez ówczesnego właściciela Iwonicza, Józefa Salezego Ossolińskiego. Na jego południowej fasadzie mieści się marmurowa tablica inskrypcyjna fundatora oraz artystycznie wyeksponowana data budowy. W północnej części znajduje się natomiast rodowy herb znamienitego rodu Ossolińskich – „Topór”.
* most Ossolińskiego w Iwoniczu, wzniesiony w 1782 roku przez ówczesnego właściciela Iwonicza, Józefa Salezego Ossolińskiego. Na jego południowej fasadzie mieści się marmurowa tablica inskrypcyjna fundatora oraz artystycznie wyeksponowana data budowy. W północnej części znajduje się natomiast rodowy herb znamienitego rodu Ossolińskich – „Topór”.
* [[most żelazny w Opatówku]], wzniesiony w 1824, pierwszy most [[Żeliwo|żelazny]] w Polsce<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Plenzler| imię = Anna| autor link = | tytuł = Szlak zabytków techniki w Wielkopolsce| wydawca = Wielkopolska Organizacja Turystyczna| miejsce = Poznań| rok = 2011| strony = 15| isbn = 978-83-60519-30-1}}</ref>
* [[most żelazny w Opatówku]], wzniesiony w 1824, pierwszy most [[Żeliwo|żelazny]] w Polsce<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Plenzler| imię = Anna| autor link = | tytuł = Szlak zabytków techniki w Wielkopolsce| wydawca = Wielkopolska Organizacja Turystyczna| miejsce = Poznań| rok = 2011| strony = 15| isbn = 978-83-60519-30-1}}</ref>

Wersja z 12:55, 17 lut 2015

Most podwieszony (wantowy). Most Solidarności w Płocku przez Wisłę. Największy i najdłuższy most w Polsce o rekordowej rozpiętości najdłuższego przęsła – 375 metrów.
Most łukowy. Römerbrücke w Trewirze
Most żeliwny
(pierwszy w świecie)
nad rzeką Severn, Anglia
Most wiszący. Clifton Bridge nad rzeką Avon
Most linowy. Tanise-Totsukawa w Japonii
Most zwodzony w 's-Hertogenbosch
Most wspornikowy w Québec
Pierwszy na świecie stalowy most spawany w Maurzycach przez Słudwię

Most – rodzaj przeprawy w postaci budowli inżynierskiej, której konstrukcja pozwala na pokonanie przeszkody wodnej (rzeki, jeziora, zatoki, morskiej cieśniny itp.)[1][2].

Rodzaje mostów

Ze względu na rodzaj drogi prowadzonej po moście dzielone są one następująco:

  • drogowe – przez most prowadzony jest ruch komunikacji samochodowej
  • kolejowe – przez most prowadzona jest trasa kolejowa
  • wodne (akwedukty) – przez most prowadzony jest kanał wodny, bądź grawitacyjnie strumień wody
  • kładki piesze – dla ruchu pieszego

Mosty mogą być wykonane z różnych materiałów konstrukcyjnych; ze względu na rodzaj tworzywa dzieli się następująco:

Można spotkać rozwiązania, w których podpory wykonane są z innego tworzywa niż przęsła, np. stalowe przęsła na filarach z cegły (most stalowo-ceglany).

Podstawowymi elementami konstrukcji mostu są filary, na których za pośrednictwem łożysk mostowych opierają się przęsła. Skrajne podpory noszą nazwę przyczółków. Filary znajdujące się w wodzie są chronione przed naporem kry przez izbice.

Pierwszym na świecie mostem z materiałów innych niż drewno i kamień jest most Iron Bridge wykonany w 1779 z elementów z lanego żeliwa, otwarty do eksploatacji 1 stycznia 1781 roku w Ironbridge w Shropshire w Anglii. Skonstruowany on został tak samo, jak do tamtych czasów budowano mosty drewniane: elementy mostu łączono ze sobą na wpusty i kliny, nie używając żadnych później powszechnie w takich konstrukcjach stosowanych elementów, jak śruby i nity. Szczeliny uszczelniano blachą ołowianą. Ruch drogowy na tym moście wstrzymano dopiero w roku 1934 i to wcale nie dlatego, że żeliwo w nim popękało lub skorodowało, a dlatego, że skarpy wąwozu – doliny rzeki Severn, nad którą został przeprowadzony – ulegały systematycznemu osuwaniu się i zbliżały się do siebie na tyle, że most poważnie odkształcił się. Mimo to stoi bez żadnych uszkodzeń do dziś.

Z uwagi na liczbę przęseł możemy wyróżnić mosty jedno-, dwu-, lub wieloprzęsłowe.

W zależności od konstrukcji pomostu wyróżniamy mosty płytowe, belkowe, skrzynkowe, a także sklepione, łukowe i kratowe.

Z uwagi na sposób podparcia przęsła mosty dzielone są na: wolnopodparte, wspornikowe, łukowe, wantowe i wiszące, o przęsłach stałych lub ruchowych (mosty zwodzone, obrotowe, uchylne i przetaczane).

Most podwieszony (most wantowy) – to most o płycie przęsła zawieszonej na cięgnach mocowanych na wieżach zwanymi również pylonami. Przykładem takiego mostu jest największy i najdłuższy most w Polsce – Most Solidarności w Płocku przez Wisłę o rekordowej rozpiętości najdłuższego przęsła – 375 metrów, będącego najdłuższym przęsłem w Polsce i tej części Europy. Długość mostu głównego (podwieszonego) wynosi 615 metrów, natomiast długość całkowita mostu to 1712 metrów.

Most wiszący – płyta przęsła zawieszona jest na cięgnach (kablach) mocowanych na podporach, lub na wieżach zwanych podobnie jak w moście wantowym pylonami. Przykładem mostu wiszącego jest:

Most obrotowy – najciekawszymi przykładami są: most drogowy w Giżycku z 1898 lub wąskotorowy most w Rybinie na szlaku Żuławskiej Kolei Dojazdowej – oba o przęsłach obracanych ręcznie (przez jednego człowieka) w poziomie. W Szczecinie nad Regalicą znajduje się jedyny w Polsce czynny kolejowy most zwodzony.

Najstarsze (i czasem spotykane do dnia dzisiejszego) rozwiązania mostów to mosty wiszące zbudowane z lian, lin z ewentualnym wypełnieniem kłodami. Dużym osiągnięciem inżynierskim była zbudowana w V w. p.n.e. przeprawa pontonowa przez Bosfor (zbudowana na polecenie Dariusza I). Największy rozwój budownictwa mostowego miał miejsce w okresie cesarstwa rzymskiego. Do ważniejszych przykładów konstrukcji z tego czasu należy Most Trajana nad rzeką Dunaj z 104 r. W okresie średniowiecza nie powstawały zbyt ciekawe przykłady tego typu rozwiązań. Wyjątkiem jest Most Karola postawiony w Pradze w 1357. Dopiero w XVIII w. powstały kolejne ciekawe rozwiązania inżynierskie. Należy do nich pierwszy na świecie most żeliwny z 1779 r. nad rzeką Severn w Anglii, w 1874 r. w USA zbudowano pierwszy duży most stalowy, a w 1875 r. we Francji został zbudowany pierwszy most żelbetowy.

Mosty o najdłuższych przęsłach w Polsce[3]

Lp. Obraz Nazwa Lokalizacja Przeszkoda Rodzaj konstrukcji Materiał konstrukcji Rok oddania do użytku Rozpiętość całkowita obiektu [m] Rozpiętość najdłuższego przęsła [m]
1. Most Solidarności Płock Rzeka Wisła Podwieszony Stal,
2 Pylony – stal		 2007 615,0 375,0
2. Link do obrazu Most Krasińskiego Warszawa Rzeka Wisła Łukowy Konstrukcja zespolona,
1 Łuk – konstrukcja zespolona		 Planowany 2020[4] 722,0[5] 277,0
3. Most im. gen. E. Zawackiej Toruń Rzeka Wisła Łukowy Stal,
2 Łuki – stal		 2013-12-07 7 grudnia 2013(dts) 540,0 270,0
4. Most Rędziński Wrocław Rzeka Odra,
Wyspa Rędzińska		 Podwieszony Beton,
1 Pylon – beton		 2011 612,0 256,0
5. Most Siekierkowski Warszawa Rzeka Wisła Podwieszony Konstrukcja zespolona,
2 Pylony – beton		 2002 500,0 250,0
6. Most III Tysiąclecia im. Jana Pawła II Gdańsk Rzeka Martwa Wisła Podwieszony Konstrukcja zespolona,
1 Pylon – beton		 2001 380,0 230,0
7. Most im. Jana Pawła II Puławy Rzeka Wisła Łukowy Konstrukcja zespolona,
1 Łuk – stal		 2008 1038,2 212,0
8. Most pod Kwidzynem Korzeniewo – Opalenie
(Województwo pomorskie)		 Rzeka Wisła Podwieszony Beton,
3 Pylony – beton		 2013 808,4 204,0
9. Link do obrazu Most na Trasie Nowohuckiej Kraków Rzeka Wisła Podwieszony Beton,
4 Pylony – beton		 Planowany 2015[6] 706,0[7] 200,0
10. – Most w Dobczycach Dobczyce Rzeka Raba Podwieszony Konstrukcja 2012 – 180,0
10. Most Świętokrzyski Warszawa Rzeka Wisła Podwieszony Konstrukcja zespolona,
1 Pylon – beton		 2000 430,0 180,0
10. Link do obrazu Most Dobczyce Dobczyce Rzeka Wisła Podwieszony Konstrukcja zespolona,
1 Pylon – beton		 2012 – 180,0
11. Most pod Grudziądzem Grudziądz Rzeka Wisła Belkowy Beton 2011 400,0 180,0
12. Most Kotlarski Kraków Rzeka Wisła Łukowy Stal,
1 Łuk – stal		 2001 166,6 166,0
13. Most w Wolinie Wolin Cieśnina Dziwna Łukowy Konstrukcja zespolona,
1 Łuk – stal		 2003 664,45 165,0
14. Most Marii Skłodowskiej-Curie Warszawa Rzeka Wisła Belkowy Konstrukcja zespolona 2012 795,0 160,0
15. Most Milenijny Wrocław Rzeka Odra,
Zatoka przystani rzecznej –
Zimowisko Osobowice		 Podwieszony Beton,
2 Pylony – beton		 2004 923,5 153,0
16. Link do obrazu MA 532[8] Mszana Potok Kolejówka Extradosed – Planowany 2014 402,5 130,0
17. Most Unii Europejskiej Konin Rzeka Warta Podwieszony – 2007 200,0[9] 80,0

Najstarsze mosty w Polsce

Zachowane

Most św. Jana w Kłodzku z 1390 r.
Warszawa, budowa mostu Kierbedzia, 1862
Most łukowy w Bydgoszczy (1851) – jeden z najstarszych zachowanych mostów kolejowych w Polsce

Niezachowane

Najwyższe mosty na świecie[15]

Lp. Zdjęcie Most Miejsce Rok budowy Wysokość [m]
1 Siduhe Chiny 2009 496
2 Baluarte Meksyk 2012 403
3 – Hegigio Gorge Pipeline Papua-Nowa Gwinea 2005 393
4 Ba Lin He Chiny 2009 370
5 Beipanjiang 2003 Chiny 2003 366
6 Aizhai Chiny 2012 336
7 – Liuchonghe Chiny 2012 336
8 Beipanjiang 2009 Chiny 2009 318
9 – Liuguanghe Chiny 2001 297
10 Most nad Zhijinghe Chiny 2009 294
11 Royal Gorge Stany Zjednoczone 1929 291

Zobacz też

  1. ↑ Sztuka świata. Słownik terminów L-Ż. tom 18. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 77-78. ISBN 978-83-213-4727-1.
  2. ↑ Witold Szolginia: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Architektura i Budownictwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 1975, s. 235.
  3. ↑ Mosty. mostypolskie.pl. [dostęp 10/01/2011].
  4. ↑ kompasinwestycji.pl [dostęp 2014-02-03].
  5. ↑ Trasa Mostu Krasińskiego [dostęp 2014-02-03].
  6. ↑ gddkia.gov.pl [dostęp 2014-02-03].
  7. ↑ Trasa Nowohucka w Krakowie [dostęp 2014-02-03].
  8. ↑ Informacja w sprawie budowy autostrady A-1 Świerklany-Gorzyczki gddkia.gov.pl [dostęp 2014-02-03].
  9. ↑ Nowe mosty w Koninie i Płocku [dostęp 2014-02-03].
  10. ↑ Anna Plenzler: Szlak zabytków techniki w Wielkopolsce. Poznań: Wielkopolska Organizacja Turystyczna, 2011, s. 15. ISBN 978-83-60519-30-1.
  11. ↑ Iwona Barańska: Architektura Kalisza w dobie Królestwa Kongresowego. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2002, s. 154. ISBN 83-85638-24-5.
  12. ↑ Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012. Wydawca: Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej Oddział Pomorsko-Kujawski. ISBN 978-83-934160-2-8.
  13. ↑ Chwaściński B., Julian Majewski, [w:] Słownik polskich pionierów techniki, red. Orłowski B., Katowice 1984, s. 129. ISBN 83-216-0339-4.
  14. ↑ Żydowo – wieś w powiecie koszalińskim.
  15. ↑ List of 500 Highest International Bridges. [dostęp 3.12.2012]. (ang.).
Obiekty budowlane
Budynek
Budowla
hydrotechniczna
śródlądowa
morska
śródlądowa lub morska
liniowa
pozostałe
obiekt mostowy
Obiekt małej architektury
kultu religijnego
architektury ogrodowej
obiekt użytkowy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Most&oldid=41873892”