Most: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Zachowane: drobne redakcyjne |
→Zachowane: drobne redakcyjne |
||
Linia 118: | Linia 118: | ||
* [[Diabelski Most w Czernej]] z 1671 roku |
* [[Diabelski Most w Czernej]] z 1671 roku |
||
* Most barokowy przy Willi Decjusza w Krakowie (rekonstrukcja) |
* Most barokowy przy Willi Decjusza w Krakowie (rekonstrukcja) |
||
* most barokowy przy zamku w [[Zamek w Gościszowie| |
* most barokowy przy zamku w [[Zamek w Gościszowie|Gościszowie]] |
||
* [[Grabina]] k. Wałbrzycha - most barokowy na rzece Strzegomce z XVIII wieku |
* [[Grabina]] k. Wałbrzycha - most barokowy na rzece Strzegomce z XVIII wieku |
||
* Trzy mostki barokowe przy [[Sanktuarium pasyjno-maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej]] |
* Trzy mostki barokowe przy [[Sanktuarium pasyjno-maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej]] |
Wersja z 12:56, 17 lut 2015
Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji. |
Most – rodzaj przeprawy w postaci budowli inżynierskiej, której konstrukcja pozwala na pokonanie przeszkody wodnej (rzeki, jeziora, zatoki, morskiej cieśniny itp.)[1][2].
Rodzaje mostów
Ze względu na rodzaj drogi prowadzonej po moście dzielone są one następująco:
- drogowe – przez most prowadzony jest ruch komunikacji samochodowej
- kolejowe – przez most prowadzona jest trasa kolejowa
- wodne (akwedukty) – przez most prowadzony jest kanał wodny, bądź grawitacyjnie strumień wody
- kładki piesze – dla ruchu pieszego
Mosty mogą być wykonane z różnych materiałów konstrukcyjnych; ze względu na rodzaj tworzywa dzieli się następująco:
Można spotkać rozwiązania, w których podpory wykonane są z innego tworzywa niż przęsła, np. stalowe przęsła na filarach z cegły (most stalowo-ceglany).
Podstawowymi elementami konstrukcji mostu są filary, na których za pośrednictwem łożysk mostowych opierają się przęsła. Skrajne podpory noszą nazwę przyczółków. Filary znajdujące się w wodzie są chronione przed naporem kry przez izbice.
Pierwszym na świecie mostem z materiałów innych niż drewno i kamień jest most Iron Bridge wykonany w 1779 z elementów z lanego żeliwa, otwarty do eksploatacji 1 stycznia 1781 roku w Ironbridge w Shropshire w Anglii. Skonstruowany on został tak samo, jak do tamtych czasów budowano mosty drewniane: elementy mostu łączono ze sobą na wpusty i kliny, nie używając żadnych później powszechnie w takich konstrukcjach stosowanych elementów, jak śruby i nity. Szczeliny uszczelniano blachą ołowianą. Ruch drogowy na tym moście wstrzymano dopiero w roku 1934 i to wcale nie dlatego, że żeliwo w nim popękało lub skorodowało, a dlatego, że skarpy wąwozu – doliny rzeki Severn, nad którą został przeprowadzony – ulegały systematycznemu osuwaniu się i zbliżały się do siebie na tyle, że most poważnie odkształcił się. Mimo to stoi bez żadnych uszkodzeń do dziś.
Z uwagi na liczbę przęseł możemy wyróżnić mosty jedno-, dwu-, lub wieloprzęsłowe.
W zależności od konstrukcji pomostu wyróżniamy mosty płytowe, belkowe, skrzynkowe, a także sklepione, łukowe i kratowe.
Z uwagi na sposób podparcia przęsła mosty dzielone są na: wolnopodparte, wspornikowe, łukowe, wantowe i wiszące, o przęsłach stałych lub ruchowych (mosty zwodzone, obrotowe, uchylne i przetaczane).
Most podwieszony (most wantowy) – to most o płycie przęsła zawieszonej na cięgnach mocowanych na wieżach zwanymi również pylonami. Przykładem takiego mostu jest największy i najdłuższy most w Polsce – Most Solidarności w Płocku przez Wisłę o rekordowej rozpiętości najdłuższego przęsła – 375 metrów, będącego najdłuższym przęsłem w Polsce i tej części Europy. Długość mostu głównego (podwieszonego) wynosi 615 metrów, natomiast długość całkowita mostu to 1712 metrów.
Most wiszący – płyta przęsła zawieszona jest na cięgnach (kablach) mocowanych na podporach, lub na wieżach zwanych podobnie jak w moście wantowym pylonami. Przykładem mostu wiszącego jest:
- najstarszy most wiszący na świecie w Pensylwanii z 1801 r.
- Most wiszący w Ozimku najstarszy most wiszący w Polsce, zbudowany w 1827 r. w miejscowości Ozimek w województwie opolskim
- Most Grunwaldzki we Wrocławiu
- Golden Gate w San Francisco 1937
- Najdłuższe mosty wiszące w Europie to most nad Wielkim Bełtem (Storebælts Broen) w Danii z 1998 roku łączący wyspy Zelandia i Fionia (rozpiętość części wiszącej 2700m, w tym pomiędzy pylonami 1624m), który jest trzecim co do długości mostem wiszącym na świecie, oraz most 25 Kwietnia (Ponte 25 de Abril) w Lizbonie z 1966 roku (rozpiętość części wiszącej 2.280m).
- najdłuższym morskim mostem świata jest most nad Zatoką Hangzhou w Chinach. Ma on 36 km długości.
- most Akashi-kaikyo z 1993 r. o największej rozpiętości przęseł (długości 1990 m) w Japonii.
- Jednym z najbardziej znanych mostów wiszących był Tacoma Narrows, liczący 840m, który zawalił się 7 listopada 1940 roku pod wpływem wiatru, którego podmuchy wywołały drgania rezonansowe o amplitudzie kilku metrów i doprowadziły do zniszczenia konstrukcji.
Most obrotowy – najciekawszymi przykładami są: most drogowy w Giżycku z 1898 lub wąskotorowy most w Rybinie na szlaku Żuławskiej Kolei Dojazdowej – oba o przęsłach obracanych ręcznie (przez jednego człowieka) w poziomie. W Szczecinie nad Regalicą znajduje się jedyny w Polsce czynny kolejowy most zwodzony.
Najstarsze (i czasem spotykane do dnia dzisiejszego) rozwiązania mostów to mosty wiszące zbudowane z lian, lin z ewentualnym wypełnieniem kłodami. Dużym osiągnięciem inżynierskim była zbudowana w V w. p.n.e. przeprawa pontonowa przez Bosfor (zbudowana na polecenie Dariusza I). Największy rozwój budownictwa mostowego miał miejsce w okresie cesarstwa rzymskiego. Do ważniejszych przykładów konstrukcji z tego czasu należy Most Trajana nad rzeką Dunaj z 104 r. W okresie średniowiecza nie powstawały zbyt ciekawe przykłady tego typu rozwiązań. Wyjątkiem jest Most Karola postawiony w Pradze w 1357. Dopiero w XVIII w. powstały kolejne ciekawe rozwiązania inżynierskie. Należy do nich pierwszy na świecie most żeliwny z 1779 r. nad rzeką Severn w Anglii, w 1874 r. w USA zbudowano pierwszy duży most stalowy, a w 1875 r. we Francji został zbudowany pierwszy most żelbetowy.
Mosty o najdłuższych przęsłach w Polsce[3]
Lp. | Obraz | Nazwa | Lokalizacja | Przeszkoda | Rodzaj konstrukcji | Materiał konstrukcji | Rok oddania do użytku | Rozpiętość całkowita obiektu [m] | Rozpiętość najdłuższego przęsła [m] |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1. | Most Solidarności | Płock | Rzeka Wisła | Podwieszony | Stal, 2 Pylony – stal |
2007 | 615,0 | 375,0 | |
2. | Link do obrazu | Most Krasińskiego | Warszawa | Rzeka Wisła | Łukowy | Konstrukcja zespolona, 1 Łuk – konstrukcja zespolona |
Planowany 2020[4] | 722,0[5] | 277,0 |
3. | Most im. gen. E. Zawackiej | Toruń | Rzeka Wisła | Łukowy | Stal, 2 Łuki – stal |
(dts) | 7 grudnia 2013540,0 | 270,0 | |
4. | Most Rędziński | Wrocław | Rzeka Odra, Wyspa Rędzińska |
Podwieszony | Beton, 1 Pylon – beton |
2011 | 612,0 | 256,0 | |
5. | Most Siekierkowski | Warszawa | Rzeka Wisła | Podwieszony | Konstrukcja zespolona, 2 Pylony – beton |
2002 | 500,0 | 250,0 | |
6. | Most III Tysiąclecia im. Jana Pawła II | Gdańsk | Rzeka Martwa Wisła | Podwieszony | Konstrukcja zespolona, 1 Pylon – beton |
2001 | 380,0 | 230,0 | |
7. | Most im. Jana Pawła II | Puławy | Rzeka Wisła | Łukowy | Konstrukcja zespolona, 1 Łuk – stal |
2008 | 1038,2 | 212,0 | |
8. | Most pod Kwidzynem | Korzeniewo – Opalenie (Województwo pomorskie) |
Rzeka Wisła | Podwieszony | Beton, 3 Pylony – beton |
2013 | 808,4 | 204,0 | |
9. | Link do obrazu | Most na Trasie Nowohuckiej | Kraków | Rzeka Wisła | Podwieszony | Beton, 4 Pylony – beton |
Planowany 2015[6] | 706,0[7] | 200,0 |
10. | – | Most w Dobczycach | Dobczyce | Rzeka Raba | Podwieszony | Konstrukcja | 2012 | – | 180,0 |
10. | Most Świętokrzyski | Warszawa | Rzeka Wisła | Podwieszony | Konstrukcja zespolona, 1 Pylon – beton |
2000 | 430,0 | 180,0 | |
10. | Link do obrazu | Most Dobczyce | Dobczyce | Rzeka Wisła | Podwieszony | Konstrukcja zespolona, 1 Pylon – beton |
2012 | – | 180,0 |
11. | Most pod Grudziądzem | Grudziądz | Rzeka Wisła | Belkowy | Beton | 2011 | 400,0 | 180,0 | |
12. | Most Kotlarski | Kraków | Rzeka Wisła | Łukowy | Stal, 1 Łuk – stal |
2001 | 166,6 | 166,0 | |
13. | Most w Wolinie | Wolin | Cieśnina Dziwna | Łukowy | Konstrukcja zespolona, 1 Łuk – stal |
2003 | 664,45 | 165,0 | |
14. | Most Marii Skłodowskiej-Curie | Warszawa | Rzeka Wisła | Belkowy | Konstrukcja zespolona | 2012 | 795,0 | 160,0 | |
15. | Most Milenijny | Wrocław | Rzeka Odra, Zatoka przystani rzecznej – Zimowisko Osobowice |
Podwieszony | Beton, 2 Pylony – beton |
2004 | 923,5 | 153,0 | |
16. | Link do obrazu | MA 532[8] | Mszana | Potok Kolejówka | Extradosed | – | Planowany 2014 | 402,5 | 130,0 |
17. | Most Unii Europejskiej | Konin | Rzeka Warta | Podwieszony | – | 2007 | 200,0[9] | 80,0 |
Najstarsze mosty w Polsce
Zachowane
- most ceglany w Grudziądzu, pochodzący z XIII-XIV w. jest prawdopodobnie pierwowzorem mostu na placu Zamkowym w Warszawie
- most gotycki w Warszawie, na placu Zamkowym (zrekonstruowany)
- most gotycki w Kłodzku z 1390
- trzy mosty gotyckie z XIV wieku w Reszlu
- most gotycki w Gliwicach
- Diabelski Most w Czernej z 1671 roku
- Most barokowy przy Willi Decjusza w Krakowie (rekonstrukcja)
- most barokowy przy zamku w Gościszowie
- Grabina k. Wałbrzycha - most barokowy na rzece Strzegomce z XVIII wieku
- Trzy mostki barokowe przy Sanktuarium pasyjno-maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej
- most Ossolińskiego w Iwoniczu, wzniesiony w 1782 roku przez ówczesnego właściciela Iwonicza, Józefa Salezego Ossolińskiego. Na jego południowej fasadzie mieści się marmurowa tablica inskrypcyjna fundatora oraz artystycznie wyeksponowana data budowy. W północnej części znajduje się natomiast rodowy herb znamienitego rodu Ossolińskich – „Topór”.
- most żelazny w Opatówku, wzniesiony w 1824, pierwszy most żelazny w Polsce[10]
- most Kamienny w Kaliszu, wzniesiony w latach 1825–1826[11]
- most wiszący w Ozimku, wzniesiony w 1827, najstarszy żelazny most wiszący w Europie kontynentalnej
- most kolejowy w Bydgoszczy, pięcioprzęsłowy, z użyciem sklepień ceglanych, wzniesiony w 1851 r. w ciągu Pruskiej Kolei Wschodniej Berlin – Bydgoszcz – Królewiec[12]
- most Żelazny w Kaliszu, wzniesiony w latach 1865–1866, pierwszy most o konstrukcji stalowej zbudowany przez Polaków[13] (częściowo zachowany)
- most kamienno-betonowy w Legnicy, wzniesiony w 1903
- most w Maurzycach, wzniesiony w 1929, pierwszy na świecie stalowy most spawany
Niezachowane
- drewniany most prowadzący do grodziska w Żydowie koło Polanowa (datowany na rok 937 n.e.)[14]
- drewniany most przez Cybinę z X wieku łączący Poznański Ostrów Tumski z Ostrówkiem
- dwa drewniane mosty z X wieku prowadzące na Ostrów Lednicki
- mosty z X wieku prowadzące z Pomorza Gdańskiego do Prus
- most pontonowy przez Wisłę, zbudowany w Kozienicach i zmontowany w Czerwińsku w 1410
- most drewniany w Toruniu z 1500 roku, jeden z najdłuższych w ówczesnej Europie i najdłuższy w Polsce.
- Most Zygmunta Augusta drewniany most przez Wisłę, zbudowany w Warszawie w 1573
- most w Łażanach najstarszy w Europie kontynentalnej (poza Anglią) most żelazny w Łażanach przez Strzegomkę z 1796
- most Kierbedzia pierwszy most stalowy w Warszawie, wzniesiony w latach 1859–1864
- most kolejowy pod Kwidzynem (w okolicach miejscowości Nowy Dwór, droga 588), dziś można oglądać tu betonowe filary w korycie rzeki
Najwyższe mosty na świecie[15]
Lp. | Zdjęcie | Most | Miejsce | Rok budowy | Wysokość [m] |
---|---|---|---|---|---|
1 | Siduhe | Chiny | 2009 | 496 | |
2 | Baluarte | Meksyk | 2012 | 403 | |
3 | – | Hegigio Gorge Pipeline | Papua-Nowa Gwinea | 2005 | 393 |
4 | Ba Lin He | Chiny | 2009 | 370 | |
5 | Beipanjiang 2003 | Chiny | 2003 | 366 | |
6 | Aizhai | Chiny | 2012 | 336 | |
7 | – | Liuchonghe | Chiny | 2012 | 336 |
8 | Beipanjiang 2009 | Chiny | 2009 | 318 | |
9 | – | Liuguanghe | Chiny | 2001 | 297 |
10 | Most nad Zhijinghe | Chiny | 2009 | 294 | |
11 | Royal Gorge | Stany Zjednoczone | 1929 | 291 |
Zobacz też
- wiadukt
- most pontonowy
- Most Qingdao Haiwan – najdłuższy most na świecie wybudowany nad wodą
- Most Solidarności w Płocku – największy i najdłuższy most w Polsce o rozpiętości głównego (najdłuższego) przęsła wynoszącej 375 metrów (długość całkowita mostu wynosi 1712 metrów)
- mosty w polskich miastach:
- Rudolf Modrzejewski – światowej sławy polski konstruktor mostów
- ↑ Sztuka świata. Słownik terminów L-Ż. tom 18. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 77-78. ISBN 978-83-213-4727-1.
- ↑ Witold Szolginia: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Architektura i Budownictwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 1975, s. 235.
- ↑ Mosty. mostypolskie.pl. [dostęp 10/01/2011].
- ↑ kompasinwestycji.pl [dostęp 2014-02-03].
- ↑ Trasa Mostu Krasińskiego [dostęp 2014-02-03].
- ↑ gddkia.gov.pl [dostęp 2014-02-03].
- ↑ Trasa Nowohucka w Krakowie [dostęp 2014-02-03].
- ↑ Informacja w sprawie budowy autostrady A-1 Świerklany-Gorzyczki gddkia.gov.pl [dostęp 2014-02-03].
- ↑ Nowe mosty w Koninie i Płocku [dostęp 2014-02-03].
- ↑ Anna Plenzler: Szlak zabytków techniki w Wielkopolsce. Poznań: Wielkopolska Organizacja Turystyczna, 2011, s. 15. ISBN 978-83-60519-30-1.
- ↑ Iwona Barańska: Architektura Kalisza w dobie Królestwa Kongresowego. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2002, s. 154. ISBN 83-85638-24-5.
- ↑ Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012. Wydawca: Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej Oddział Pomorsko-Kujawski. ISBN 978-83-934160-2-8.
- ↑ Chwaściński B., Julian Majewski, [w:] Słownik polskich pionierów techniki, red. Orłowski B., Katowice 1984, s. 129. ISBN 83-216-0339-4.
- ↑ Żydowo – wieś w powiecie koszalińskim.
- ↑ List of 500 Highest International Bridges. [dostęp 3.12.2012]. (ang.).