Dzisna (miasto): Różnice pomiędzy wersjami

Dzisna
	; Cerkiew w Dziśnie
Herb	Flaga
Państwo	Białoruś
Obwód	witebski
Wysokość	112 m n.p.m.
Populacja (2010); • liczba ludności	; 2000
Nr kierunkowy	2152
Kod pocztowy	211950
	Położenie na mapie Białorusi Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:airport}
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 12:27, 1 kwi 2015

Dzisna (lit. Dysna, biał. Дзісна, ros. Дисна) – miasto w obwodzie witebskim na Białorusi, położone na lewym brzegu Dźwiny, przy ujściu Dzisny.

Była miastem królewskim Wielkiego Księstwa Litewskiego I Rzeczypospolitej^[2].

Liczba mieszkańców wynosi 2,0 tys. (2010).

Historia

Dzisna posiada prawa miejskie od 1563 roku. Pod zaborami oraz w II Rzeczypospolitej istniał powiat dziśnieński w woj. wileńskim. Siedzibą powiatu było Głębokie.

W Dziśnie w centrum miejscowości na Dźwinie znajduje się duża wyspa nazywana "Wyspą Batorego", gdzie zbudowany był zamek, z którego pozostał widoczny zarys wału. Zamek wzniesiony w 1563 przy przeprawie przez rzekę na rozkaz króla Zygmunta Augusta po zajęciu przez Rosjan 12 lutego Połocka w czasie wojny litewsko-rosyjskiej. W 1569 Dzisna otrzymała prawa miejskie magdeburskie i herb. Ranga warowni wzrosła w czasie wojny polsko-rosyjskiej Stefana Batorego z Iwanem Groźnym, gdy odbyła się tu koncentracja armii Rzeczypospolitej.

4 sierpnia 1579 w Dziśnie hołd lenny Batoremu złożył tu książę Kurlandii Gotthard Kettler, po czym po przeglądzie wojska dokonanego następnego dnia, ruszyli na Połock. W 1583 stanął tu kościół parafialny z fundacji króla Batorego, który powierzył nad nim opiekę jezuitom z Połocka. W 1630 roku ziemianin z Połocczyzny, Krzysztof Malchiwicz-Chełchowski ufundował tu klasztor franciszkanów, którzy zastąpili jezuitów sprowadzonych przez Batorego. Podczas okupacji moskiewskiej, w marcu 1661 roku ludność miasta obezwładniła moskiewską załogę, powiesiła na bramie zdrajcę burmistrza, który wcześniej poddał Rosjanom miasto i otworzyła bramy żołnierzom regimentarza litewskiego Mikołaja Judyckiego. Miasto spłonęło podczas wojny północnej w 1700 roku. Po II rozbiorze Polski miasto znalazło się na terytorium Rosji. Do 1809 w miejscowości funkcjonował męski klasztor prawosławny, zamknięty decyzją cara Aleksandra I^[3]. W dniu 13 kwietnia 1831 w mieście Łużki w powiecie dziśnienskim ogłoszono akt przystąpienia powiatu do powstania listopadowego i powołano komitet powstańczy z Romualdem Podbipiętą z Plisy na czele. Wojskiem dowodził płk Walenty Brochocki z Głębokiego, który wraz z 3 tys. ochotników wyzwolił Dzisnę.

W okresie międzywojennym w Dziśnie funkcjonowało m.in. Gimnazjum im. Ks. Grzegorza Piramowicza.

17 września 1939 roku grupka żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza oraz polskich uczniów miejscowego gimnazjum pod dowództwem nauczyciela geografii por. rez. mgr Zygmunta Giergowicza (później zamordowany w Katyniu) podjęła się obrony miasta. Walki rozpoczęły się około 3 w nocy i trwały do około 7 rano. Po wkroczeniu NKWD miejscowi komuniści wskazywali zasłużonych Polaków do aresztowań. Wieczorem rozbito popiersie Józefa Piłsudskiego^[4].

Zabytki

Kościół katolicki pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP z 1773 roku w stylu barokowym (w ruinie). Franciszkanie początkowo rezydowali w zabudowaniach drewnianych, lecz w 1773 roku wznieśli nowe, murowane budynki klasztorne i kościół. Kościół wysadzono w powietrze w 1956 roku. Nabożeństwa odprawia się w niewielkiej kaplicy dobudowanej do prezbiterium świątyni.
Pozostałości wałów zamku króla Stefana Batorego na rzecznej wyspie.
Strażnica KOP ("Biały Dom")
Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego z 1870
Cmentarz katolicki
Cmentarz żydowski
Stary szpital z XIX wieku (w ruinie)

Demografia

Galeria

Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego
Prom na rzece Dziśnie
Rzeka Dzisna w Dziśnie
Kościół katolicki w Dziśnie

↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года (ros.)
↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 15.
↑ Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 29. ISBN 978-83-7431-127-4.
↑ Małego wzrostu, w szmacianych butach..., Nóż w plecy. Dodatek specjalny "Rzeczpospolitej" oraz Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych nr 218 (8424) z 17 września 2009 roku, ISSN 0208-9130 s. 9.

Linki zewnętrzne

Dzisna (miasto), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 296 .
Dzisna w Rzeczpospolita wirtualna, [dostęp 12.03.3008]
Dzisna w Przewodnik po Litwie i Białejrusi
Historia Żydów w Dziśnie na portalu Wirtualny Sztetl

[1] Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года (ros.)

[2] Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 15.

[3] Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 29. ISBN 978-83-7431-127-4.

[4] Małego wzrostu, w szmacianych butach..., Nóż w plecy. Dodatek specjalny "Rzeczpospolitej" oraz Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych nr 218 (8424) z 17 września 2009 roku, ISSN 0208-9130 s. 9.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 34: / Linia 34: @@
 W Dziśnie w centrum miejscowości na Dźwinie znajduje się duża wyspa nazywana "Wyspą Batorego", gdzie zbudowany był zamek, z którego pozostał widoczny zarys wału. Zamek wzniesiony w [[1563]] przy przeprawie przez rzekę na rozkaz króla [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]] po zajęciu przez Rosjan [[12 lutego]] [[Połock]]a w czasie [[wojna litewsko-rosyjska 1558-1570|wojny litewsko-rosyjskiej]]. W [[1569]] Dzisna otrzymała prawa miejskie magdeburskie i herb. Ranga warowni wzrosła w czasie [[Wojna polsko-rosyjska 1577-1582|wojny polsko-rosyjskiej]] [[Stefan Batory|Stefana Batorego]] z [[Iwan IV Groźny|Iwanem Groźnym]], gdy odbyła się tu koncentracja armii [[Rzeczpospolita Polska|Rzeczypospolitej]].
-[[4 sierpnia]] [[1579]] w Dziśnie hołd lenny Batoremu złożył tu książę [[Kurlandia|Kurlandii]] [[Gotthard Kettler]], po czym po przeglądzie wojska ruszyli na Połock. W [[1583]] stanął tu kościół parafialny z fundacji króla Batorego, który powierzył nad nim opiekę jezuitom z Połocka. W 1630 roku ziemianin z Połocczyzny, Krzysztof Malchiwicz-Chełchowski ufundował tu klasztor franciszkanów, którzy zastąpili jezuitów sprowadzonych przez Batorego. Podczas okupacji moskiewskiej, w marcu 1661 roku ludność miasta obezwładniła moskiewską załogę, powiesiła na bramie zdrajcę burmistrza, który wcześniej poddał Rosjanom miasto i otworzyła bramy żołnierzom [[regimentarz]]a litewskiego Mikołaja Judyckiego. Miasto spłonęło podczas wojny północnej w 1700 roku. Po [[II rozbiór Polski|II rozbiorze Polski]] miasto znalazło się na terytorium Rosji. Do 1809 w miejscowości funkcjonował męski klasztor prawosławny, zamknięty decyzją cara [[Aleksander I Romanow|Aleksandra I]]<ref>{{cytuj książkę | autor = Pawluczuk U. A.| tytuł = Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| rok = 2007| strony = 29| isbn = 978-83-7431-127-4}}</ref>. W dniu 13 kwietnia 1831 w mieście [[Łużki (rejon szarkowszczyński)|Łużki]] w powiecie dziśnienskim ogłoszono akt przystąpienia powiatu do powstania listopadowego i powołano komitet powstańczy z Romualdem Podbipiętą z Plisy na czele. Wojskiem dowodził płk [[Walenty Brochocki]] z Głębokiego, który wraz z 3 tys. ochotników wyzwolił Dzisnę.
+[[4 sierpnia]] [[1579]] w Dziśnie hołd lenny Batoremu złożył tu książę [[Kurlandia|Kurlandii]] [[Gotthard Kettler]], po czym po przeglądzie wojska dokonanego następnego dnia, ruszyli na Połock. W [[1583]] stanął tu kościół parafialny z fundacji króla Batorego, który powierzył nad nim opiekę jezuitom z Połocka. W 1630 roku ziemianin z Połocczyzny, Krzysztof Malchiwicz-Chełchowski ufundował tu klasztor franciszkanów, którzy zastąpili jezuitów sprowadzonych przez Batorego. Podczas okupacji moskiewskiej, w marcu 1661 roku ludność miasta obezwładniła moskiewską załogę, powiesiła na bramie zdrajcę burmistrza, który wcześniej poddał Rosjanom miasto i otworzyła bramy żołnierzom [[regimentarz]]a litewskiego Mikołaja Judyckiego. Miasto spłonęło podczas wojny północnej w 1700 roku. Po [[II rozbiór Polski|II rozbiorze Polski]] miasto znalazło się na terytorium Rosji. Do 1809 w miejscowości funkcjonował męski klasztor prawosławny, zamknięty decyzją cara [[Aleksander I Romanow|Aleksandra I]]<ref>{{cytuj książkę | autor = Pawluczuk U. A.| tytuł = Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| rok = 2007| strony = 29| isbn = 978-83-7431-127-4}}</ref>. W dniu 13 kwietnia 1831 w mieście [[Łużki (rejon szarkowszczyński)|Łużki]] w powiecie dziśnienskim ogłoszono akt przystąpienia powiatu do powstania listopadowego i powołano komitet powstańczy z Romualdem Podbipiętą z Plisy na czele. Wojskiem dowodził płk [[Walenty Brochocki]] z Głębokiego, który wraz z 3 tys. ochotników wyzwolił Dzisnę.
 W [[Historia Polski (1918–1939)|okresie międzywojennym]] w Dziśnie funkcjonowało m.in. Gimnazjum im. Ks. [[Grzegorz Piramowicz|Grzegorza Piramowicza]].