Halicz (miasto): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
Merytoryczne
Znaczniki: VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
Merytoryczne
Znaczniki: VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Linia 118: Linia 118:


==Zabytki==
==Zabytki==
* Cerkiew św. Pantalejmona z około 1200 roku we wsi Szewczenkowe (3&nbsp;km na pn-zach od miasta) na terenie dawnego, zanikłego grodu halickiego<ref>Вол. Дідух. Пантелеймонівський храм&nbsp;— перлина білокам'яного зодчества // Пам'ятки України, 2013.&nbsp;№&nbsp;6 за червень, s. 22-29.</ref><ref>Олександр Головко. Останній похід князя Романа Мстиславича у джерелах та історичній думці / Український історичний журнал. К., №&nbsp;4 (487) за липень-серпень 2009, s. 40. ISSN 0130-5247</ref>. Jedyny i tylko częściowo zachowany zabytek architektury staroruskiej sprzed [[Podbój Rusi przez Mongołów|najazdu mongolskiego]] w [[Galicja (Europa Środkowa)|Galicji]]. W 1611 roku cerkiew została przemieniona w kościół św. Stanisława i przebudowana w stylu barokowym, w wyniku czego w dużej mierze straciła swój staroruski charakter. W okresie panowania polskiego miejsce to nazywało się ''Święty Stanisław'', a w pobliżu kościoła znajdował się klasztor Franciszkanów.
* Cerkiew św. Pantalejmona z około 1200 roku we wsi Szewczenkowe (3&nbsp;km na pn-zach od miasta) na terenie dawnego, zanikłego grodu halickiego<ref>Вол. Дідух. Пантелеймонівський храм&nbsp;— перлина білокам'яного зодчества // Пам'ятки України, 2013.&nbsp;№&nbsp;6 за червень, s. 22-29.</ref><ref>Олександр Головко. Останній похід князя Романа Мстиславича у джерелах та історичній думці / Український історичний журнал. К., №&nbsp;4 (487) за липень-серпень 2009, s. 40. ISSN 0130-5247</ref>. Jedyny i tylko częściowo zachowany zabytek architektury staroruskiej sprzed [[Podbój Rusi przez Mongołów|najazdu mongolskiego]] w [[Galicja (Europa Środkowa)|Galicji]]. W 1611 roku opuszczona cerkiew została przemieniona w kościół św. Stanisława i przebudowana w stylu barokowym, w wyniku czego w dużej mierze straciła swój staroruski charakter. W okresie panowania polskiego miejsce to nazywało się ''Święty Stanisław'', a obok kościoła znajdował się klasztor Franciszkanów.
* [[Zamek w Haliczu|Zamek Halicki]] króla Kazimierza Wielkiego z XIV wieku, przebudowany przez Franciszka Corazziniego z Awinionu w XVII w., od zdobycia go przez Turków w roku [[1676]] w ruinie, część murów rozebrano na rozkaz Austriaków w roku [[1796]]
* [[Zamek w Haliczu|Zamek Halicki]] króla Kazimierza Wielkiego z XIV wieku, przebudowany przez Franciszka Corazziniego z Awinionu w XVII w., od zdobycia go przez Turków w roku [[1676]] w ruinie, część murów rozebrano na rozkaz Austriaków w roku [[1796]]


* kaplica katolicka pw. św. Katarzyny na zamku (w ruinie)
* kaplica katolicka pw. św. Katarzyny na zamku (w ruinie)
* kościół katolicki pw. Wniebowzięcia NMP, którego budowę rozpoczęto w roku 1710, a ukończono około roku 1780 w stylu późnobarokowym. W 1937 roku rozpoczęto prace remontowe. Po 1946 roku kościół zamknięto i umieszczono w nim magazyny i sklepy, a od około 1965 roku mieści się w nim kino. Obecnie od frontu kościół jest przysłonięty powojennym budynkiem. Bogate dawniej wyposażenie zostało zniszczone.
* kościół katolicki pw. Wniebowzięcia NMP, którego budowę w południowym narożniku rynku rozpoczęto w roku 1710, a ukończono około roku 1780 w stylu późnobarokowym. W 1937 roku rozpoczęto prace remontowe. Po 1946 roku kościół zamknięto i umieszczono w nim magazyny i sklepy, a od około 1965 roku mieści się w nim kino. Obecnie od frontu kościół jest przysłonięty powojennym budynkiem. Bogate dawniej wyposażenie zostało zniszczone.
* Cerkiew Bożego Narodzenia z 1825 r., znacznie później przebudowana
* Cerkiew Bożego Narodzenia z 1825 r., znacznie później przebudowana
* cmentarz karaimski z XVII wieku
* cmentarz karaimski z XVII wieku

Wersja z 18:20, 1 paź 2016

Halicz
Галич
Ilustracja
Zamek w Haliczu
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

iwanofrankowski

Rejon

halicki

Powierzchnia

24,67 km²

Wysokość

222 m n.p.m.

Populacja (2011)
• liczba ludności
• gęstość


6 307
256 os./km²

Nr kierunkowy

+380

Kod pocztowy

77100

Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego
Mapa konturowa obwodu iwanofrankiwskiego
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:airport}
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Halicz i okolice, rok 1889
woj. stanisławowskie, II Rzeczpospolita
herb miasta Halicz XIV wiek

Halicz (ukr. Галич, łac. Halicia gr. Halia Ὑλαίη) – miasto rejonowe w obwodzie iwanofrankiwskim Ukrainy, nad Dniestrem.

Liczy 6,3 tys. mieszkańców (2011). Przemysł spożywczy, drzewny i materiałów budowlanych.

Historia

Od 1199 stolica Rusi Halicko-Wołyńskiej, jedno z największych miast Rusi Kijowskiej. Po śmierci księcia halickiego Romana w bitwie pod Zawichostem (1205), od roku 1206 królestwo halicko-włodzimierskie pod berłem króla Węgier Andrzeja II, później Daniela I Halickiego i dynastii Romanowiczów. W 1241 zniszczone przez mongolskie oddziały Batu-chana. Po śmierci ostatniego księcia halicko-włodzimierskiego Jerzego II Trojdenowicza w 1349 objęty we władanie przez Kazimierza Wielkiego. Po śmierci Kazimierza Wielkiego w latach 1370-1387 w Królestwie Węgier, w 1387 przyłączone przez Jadwigę Andegaweńską do Królestwa Polskiego. W okresie Rzeczypospolitej - ziemia halicka, województwo ruskie. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 r. w zaborze austriackim, ostatecznie powiat halicki kraju koronnego Galicji w składzie Austro-Węgier, do ich upadku. Od 1 listopada 1918 do maja 1919 pod administracją Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. W II Rzeczypospolitej - gmina Halicz, powiat i województwo stanisławowskie.

W 1367 w Haliczu utworzono arcybiskupstwo rzymskokatolickie przeniesione następnie przez błogosławionego Jakuba Strzemię do Lwowa, zaś w 1370 prawosławne.

Od średniowiecznej łacińskiej nazwy Halicza – Galicia, pochodzi nazwa – Galicja.

Kalendarium

Państwo Wielkomorawskie

  • IX wiek Państwo wielkomorawskie
    • przed 895 rokiem - według Gesta Hungarorum Almos (ojciec Arpada) zdobywa (bezkrwawo) Halicz, gdzie przebywa jakiś czas, zabierając na zakładników synów halickiej arystokracji; kronika nie podaje dokładnej daty, ale musiało to być przed śmiercią Almosa w 895 r.
    • rok 898 pierwsza wzmianka o grodzie autorstwa nieznanego z imienia kronikarza, z zapisu wynika, że w Haliczu przebywali Węgrzy

Ruś Kijowska

Ruś Halicko-Włodzimierska

  • od 1054 do 1340 Ruś Halicko-Włodzimierska (Księstwo halicko-wołyńskie):
    • 1097 na skutek ugody w Lubeczu gród dostaje się pod rządy Rościsławowiczów
    • lata 1099, 1206, (1149–1152), (1214–1220), 1227–1229 okres wpływów węgierskich
    • 1187 pod panowaniem Jarosława Ośmiomysła (myślący za ośmiu) (1153-1187)
    • 1206 król Węgier Andrzej II zostaje obrany królem Halicza i Włodzimierza, po łacinie "Rex Galiciae et Lodomeriae" - okres panowania jeden rok
    • 1208 - Igorewicze siewierscy (Rościsław, Roman, Światosław) mordują w Haliczu 500 najważniejszych bojarów wołyńskich
    • W roku 1210 król Andrzej II postanowił zastąpić panującego w Haliczu Włodzimierza swoim podopiecznym starszym synem Romana – Danielem
    • rok 1238 na tronie w Haliczu zasiadł Daniel Halicki
    • od 1239 pod panowaniem księcia halickiego Kolomana, brata króla Węgier Beli IV
    • okres od 1239 - 1339 pod zwierzchnictwo lenne chanatu tatarskiego
    • od roku 1323 pod panowaniem księcia Jerzego II

Rządy Kazimierza Wielkiego i Ludwika Andegaweńskiego (1340-1387)

Królestwo Polskie i Rzeczpospolita Obojga Narodów (1387-1772)

W zaborze austriackim (1772-1918)

Zachodnioukraińska Republika Ludowa i II Rzeczpospolita

ZSRR

Ukraina

  • Od roku 1991 miasto rejonowe w obwodzie iwanofrankiwskim na niepodległej Ukrainie

Demografia

  • 1870 rok: ok. 3 tys. mieszkańców, w tym 839 Żydów[7],
  • 1900 rok: ok. 4,9 tys. mieszkańców, w tym 1454 Żydów i 114 Karaimów[7],
  • 1921 rok: 3442 mieszkańców, w tym 1889 Ukraińców, 916 Polaków, 582 Żydów i 55 osób innej narodowości[5],
  • 1931 rok: 4386 mieszkańców[5],
  • 1939 rok: ok. 4,6 tys. mieszkańców, w tym 1060 Żydów[4],
  • 2011 rok: 6307 mieszkańców[8].

Zabytki

  • Cerkiew św. Pantalejmona z około 1200 roku we wsi Szewczenkowe (3 km na pn-zach od miasta) na terenie dawnego, zanikłego grodu halickiego[9][10]. Jedyny i tylko częściowo zachowany zabytek architektury staroruskiej sprzed najazdu mongolskiego w Galicji. W 1611 roku opuszczona cerkiew została przemieniona w kościół św. Stanisława i przebudowana w stylu barokowym, w wyniku czego w dużej mierze straciła swój staroruski charakter. W okresie panowania polskiego miejsce to nazywało się Święty Stanisław, a obok kościoła znajdował się klasztor Franciszkanów.
  • Zamek Halicki króla Kazimierza Wielkiego z XIV wieku, przebudowany przez Franciszka Corazziniego z Awinionu w XVII w., od zdobycia go przez Turków w roku 1676 w ruinie, część murów rozebrano na rozkaz Austriaków w roku 1796
  • kaplica katolicka pw. św. Katarzyny na zamku (w ruinie)
  • kościół katolicki pw. Wniebowzięcia NMP, którego budowę w południowym narożniku rynku rozpoczęto w roku 1710, a ukończono około roku 1780 w stylu późnobarokowym. W 1937 roku rozpoczęto prace remontowe. Po 1946 roku kościół zamknięto i umieszczono w nim magazyny i sklepy, a od około 1965 roku mieści się w nim kino. Obecnie od frontu kościół jest przysłonięty powojennym budynkiem. Bogate dawniej wyposażenie zostało zniszczone.
  • Cerkiew Bożego Narodzenia z 1825 r., znacznie później przebudowana
  • cmentarz karaimski z XVII wieku
  • most żelazny z 1910 roku projektu F. Zaliniewskiego z Krakowa
  • ratusz miejski, wcześnie był to klasztor OO. Franciszkanów zamieniony przez władze austriackie pod koniec XVIII w. na magistrat
  • zabudowa przyrynkowa

Zabytki dawnego książęcego grodu Halicz położone na terenie dzisiejszej wsi Kryłos w odległości 6 km na pd od miasta:

  • wały grodu książęcego Halicz z IX-XIII wieku
  • fundamenty katedry Uspieńskiej z XII wieku - świątynia ta była najważniejszą budowlą sakralną na terenie Rusi Czerwonej. Wokół niej znajdowała się książęca część kompleksu grodowego. Sobór miał wymiary 32,4 x 37,5 m[11].
  • fundamenty 14 cerkwi z XII-XIII wieku[potrzebny przypis]
  • cerkiew Uspieńska z ok. 1584 r. z fundacji szlachcica Marka Szumlańskiego
  • kaplica św. Bazylego z XVI wieku
  • pałac metropolitów unickich XVII-XVIII wieku (ob. muzeum)
  • kurhan Hałczyna Mogiła
  • skansen budownictwa drewnianego rejonu Przykarpacia
  • fundamenty cerkwi kamiennej z podhalickiego uroczyska Cwyntaryśka
  • fundamenty cerkwi pod wezwaniem św. Cyryla Aleksandryjskiego (lub śś. Cyryla i Metodego) odsłonięte na uroczysku Kyryliwka w pobliżu wsi Szewczenkowie
  • fundamenty romańskiego kościoła katolickiego Zwiastowania NMP wzniesionego w latach 1215-1219 na uroczysku Cerkwyśka, czyli w okresie, gdy Halicz znajdował się we władaniu wojsk polsko-węgierskich

Ludzie związani z Haliczem

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Haliczem.

Łaciński dekanat halicki, Archidiecezja lwowska

Bolechów, Bołszowce, Brzeżany, Bukaczowce, Bursztyn, Dolina, Halicz, Jezupol, Kałusz, Kuropatniki, Lipówka, Podhajce, Podilia, Pomorzany, Rohatyn, Słoboda.

Metropolia halicka

Pobliskie miejscowości

Szablon:Kolumna-podział

Galeria

Zobacz też

  1. ↑ "Dziełem rzeczywistych twórców unii polsko-litewskiej i kierowników polskiej polityki był akt formalnego objęcia Rusi Halicko-Włodzimierskiej pod władzę Polski (1387). Aktu tego dokonała Jadwiga jako sukcesorka Ludwika, a chodziło w nim przede wszystkim o uchylenie zwierzchności węgierskiej nad tym krajem, utrwalonej po śmierci Kazimierza Wielkiego", Jerzy Wyrozumski, Historia Polski do roku 1505, Warszawa 1978, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 250.
  2. ↑ Tekst deklaracji opublikowany w:Dz.U. z 1923 r. nr 49, poz. 333
  3. ↑ 16 sierpnia 1945 Umowa graniczna pomiędzy Polską a ZSRR z 16 sierpnia 1945 roku
  4. ↑ a b Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s. 199
  5. ↑ a b c Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939-1946, Wydanie I, ISBN 978-83-85865-13-1, s. 486
  6. ↑ Archiwum Adama Bienia. Akta Narodowościowe (1942-1944), oprac. Jan Brzeski, Adam Roliński, Kraków 2001, s. 296
  7. ↑ a b Demografia. Wirtualny sztetl. [dostęp 2016-01-10]. (pol.).
  8. ↑ Державний комітет статистики України. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2011 року, Київ-2011 (doc)
  9. ↑ Вол. Дідух. Пантелеймонівський храм — перлина білокам'яного зодчества // Пам'ятки України, 2013. № 6 за червень, s. 22-29.
  10. ↑ Олександр Головко. Останній похід князя Романа Мстиславича у джерелах та історичній думці / Український історичний журнал. К., № 4 (487) за липень-серпень 2009, s. 40. ISSN 0130-5247
  11. ↑ https://archeologiadoswiadczalna.wordpress.com/2014/10/12/zarys-stanu-badan-nad-wczesnosredniowieczna-murowana-architektura-sakralna-rusi-halickiej/

Linki zewnętrzne

Powiat stanisławowski (1920–39 i 1941–44) (► GG)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–39 →)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39 →)
Gminy (← 1941–44 →)
Miejskie[B]
Wiejskie[C][B]
  1. ↑ podczas wojny pozbawione praw miejskich
  2. ↑ a b strzałki wsteczne dotyczą stanu z 1939
  3. ↑ kursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie
Miasta obwodu iwanofrankiwskiego

Hromady obwodu iwanofrankiwskiego
rejon iwanofrankiwski
rejon kałuski
rejon kołomyjski
rejon kosowski
rejon nadwórniański
rejon wierchowiński

herb obwodu iwanofrankowskiego

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Halicz_(miasto)&oldid=46987302”