Kalendarium historii Górnego Śląska: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m +kat
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎XIX wiek: drobne merytoryczne
Linia 74: Linia 74:


== XIX wiek ==
== XIX wiek ==
* 1811, luty – powstanie chłopskie w 170 gminach powiatów pszczyńskiego i raciborskiego, stłumione przez wojska pruskie. Zmowa tworkowska.
* 1811, luty – powstanie chłopskie w 170 gminach powiatów pszczyńskiego i raciborskiego, stłumione przez wojska pruskie - tzw. [[Zmowa tworkowska]].
* 1819 – rozporządzenie o nakazie nauki języka niemieckiego w szkołach.
* 1819 – rozporządzenie o nakazie nauki języka niemieckiego w szkołach.
* 1821, 16 lipca – bulla papieska ''De salute animarum'' o oderwaniu powiatu pszczyńskiego i bytomskiego z [[Archidiecezja krakowska|diecezji krakowskiej]].
* 1821, 16 lipca – bulla papieska ''De salute animarum'' o oderwaniu powiatu pszczyńskiego i bytomskiego z [[Archidiecezja krakowska|diecezji krakowskiej]].
Linia 82: Linia 82:
* 1844 – początek kampanii antyalkoholowej ks. [[Alojzy Ficek|Alojzego Ficka]] w Piekarach Śląskich i powstawania towarzystw wstrzemięźliwości.
* 1844 – początek kampanii antyalkoholowej ks. [[Alojzy Ficek|Alojzego Ficka]] w Piekarach Śląskich i powstawania towarzystw wstrzemięźliwości.
* 1847 – epidemia tyfusu plamistego w powiecie pszczyńskim, rybnickim i raciborskim
* 1847 – epidemia tyfusu plamistego w powiecie pszczyńskim, rybnickim i raciborskim
* 1847 – klęska głodu w rejencji opolskiej, w wyniku której zmarło 50 tys. osób
* 1848, czerwiec i lipiec – w Oleśnie mają miejsce uliczne starcia tłumione przez wojska pruskie.
* 1848, czerwiec i lipiec – w Oleśnie mają miejsce uliczne starcia tłumione przez wojska pruskie.
* 1848, 18 sierpnia – starcia mieszczan z wojskiem pruskim w Nysie
* 1848, 18 sierpnia – starcia mieszczan z wojskiem pruskim w Nysie

Wersja z 15:56, 24 sty 2017

Kalendarium historii Górnego Śląska – zawiera najważniejsze wydarzenia w prehistorii i historii Górnego Śląska

Prehistoria

Średniowiecze

Nowożytność

  • 1494 – przyłączenie księstwa zatorskiego do Królestwa Polskiego.
  • 1521 – zjednoczenie większości ziem Górnego Śląska (poza księstwem cieszyńskim, księstwem opawskim i księstwem karniowskim) przez księcia Jana II Dobrego.
  • 1526 – Królestwo Czech razem z Górnym Śląskiem dostało się pod władzę Ferdynanda I Habsburga.
  • 1528 – książę opolski Jan II Dobry oraz książę karniowski Jerzy Hohenzollern-Ansbach wydają Ordunek Gorny. Początek nowożytnego górnictwa na Górnym Śląsku.
  • 1531 – książę opolski Jan II Dobry wydaje przywilej ziemski księstwa opolsko-raciborskiego, Przywilej Hanuszowy" dla mieszkańców księstwa opolsko-raciborskiego:
    • Podkreślenie jedności księstwa opolsko-raciborskiego i jego przynależności do Korony czeskiej (Opole lub Racibórz miały stać się miejscem hołdu składanemu królowi Czech).
    • Po śmierci księcia najwyższą władzą w księstwie miał być sejmik ziemski (zwoływany przez króla czeskiego, bądź namiestnika Śląska), składający się z przedstawicieli szlachty i asesorów sądu ziemskiego.
    • Po śmierci księcia władzę wykonawczą miał sprawować namiestnik (nominowany przez króla czeskiego) – szlachcic mieszkający na terenie księstwa, który był zobowiązany do postępowania zgodnego z przywilejem ziemskim.
    • Wyższy sąd apelacyjny opolsko-raciborski (zbierający się dwa razy do roku w Opolu bądź Raciborzu) – najwyższą instancją sądową w księstwie.
    • Umożliwienie chłopom prawa do nabywania i posiadania ziemi.
  • 1579 – Jan Trapp z Turyngii wykonał plany sztolni Św. Jakuba w Tarnowskich Górach. Plany te uważane są za najstarsze zachowane mapy górnicze w Europie
  • 1618 – Stany śląskie popierają detronizację Ferdynanda Habsburga i wraz ze stanami czeskimi wybierają na króla Czech – Fryderyka – elektora palatynatu reńskiego. Czesi rozpoczynają antyhabsburskie powstanie. Ślązacy wysyłają Czechom posiłki i obstawiają wojskiem granicę z Polską, ze strony której spodziewają się interwencji na rzecz Habsburgów.
  • 1619 – Również Śląsk oficjalnie przyłącza się do antyhabsburskiego powstania. Na czele śląskiego rządu staje starosta generalny Śląska książę brzeski Jan Chrystian z dynastii Piastów. Na czele śląskiej armii powstańczej staje górnośląski książę karniowski, pan na Bytomiu i Boguminie Jan Jerzy.
  • 1620 luty – najazd na Śląsk wysłanych cesarzowi z odsieczą przez króla Zygmunta III Wazę oddziału najemnego lisowczyków. Po uderzeniu na księstwo opolsko-raciborskie, lisowczycy spustoszyli Skoczów i Strumień w księstwie cieszyńskim. W tym samym roku lisowczycy już w służbie cesarza razem z armią cesarską i wojskami Ligi Katolickiej rozgromili na Białej Górze koło Pragi powstańczą armię stanów czeskich.
  • 1653 – po śmierci księżnej Elżbiety Lukrecji, Habsburgowie obejmują w bezpośrednie władanie ostatnie księstwo piastowskie na Górnym Śląsku – Księstwo Cieszyńskie.
  • 1683 sierpień – przemarsz wojsk polskich udających się pod Wiedeń. Trasa przemarszu wiodła poprzez Bytom, Piekary Śląskie Tarnowskie Góry, Gliwice, Rudy Raciborskie, Racibórz.
  • 1740 – Król pruski Fryderyk II Wielki zajmuje większość ziem Górnego Śląska, poza księstwami: cieszyńskim, opawskim i karniowskim.
  • 1740–1742 – I wojna śląska.
  • 1741, 10 czerwca - Zwycięstwo pruskie nad Austrią w bitwie pod Małujowicami i zajęcie Śląska przez Prusy.
  • 1742, 11 czerwca - Podpisanie pokoju we Wrocławiu na mocy którego Fryderyk II opanował prawie cały Śląsk Dolny (oprócz części biskupiego księstwa nyskiego - ziemie frywałdowskiej) i większość Górnego, w tym księstwo opolskie i raciborskie.
  • 1751 – podział Śląska Austriackiego (ze stolicą w Opawie) na obwody karniowski (cz. Krnovský kraj, niem. Jägerndorfer Kreis), opawski (cz. Opavský kraj, niem. Troppauer Kreis) i cieszyński (cz. Těšínský kraj, niem. Teschner Kreis).
  • 1783 – podział Śląska Austriackiego na obwody opawski i cieszyński.
  • 1788, 19 stycznia – uruchomienie w kopalni Fryderyk pod Tarnowskimi Górami jednej z pierwszych poza Anglią maszyn parowych. Początek rozwoju wielkiego zagłębia przemysłowego.
  • 1790 - odkrycie przez Salomona Isaaca pomiędzy wsiami Zabrze a Łagiewniki pokładów węgla kamiennego.
  • 1791 - uruchomienie, z inicjatywy Fryderyka, hrabiego Redena kopalń Königin Luise oraz Prinz Karl von Hessen.

XIX wiek

  • 1811, luty – powstanie chłopskie w 170 gminach powiatów pszczyńskiego i raciborskiego, stłumione przez wojska pruskie - tzw. Zmowa tworkowska.
  • 1819 – rozporządzenie o nakazie nauki języka niemieckiego w szkołach.
  • 1821, 16 lipca – bulla papieska De salute animarum o oderwaniu powiatu pszczyńskiego i bytomskiego z diecezji krakowskiej.
  • 1831 – 1833 – epidemie i klęska głodu wśród ludności wiejskiej
  • 1836 – epidemia cholery
  • 1842 – Paweł Stalmach zakłada w Cieszynie Złączenie Polskie
  • 1844 – początek kampanii antyalkoholowej ks. Alojzego Ficka w Piekarach Śląskich i powstawania towarzystw wstrzemięźliwości.
  • 1847 – epidemia tyfusu plamistego w powiecie pszczyńskim, rybnickim i raciborskim
  • 1847 – klęska głodu w rejencji opolskiej, w wyniku której zmarło 50 tys. osób
  • 1848, czerwiec i lipiec – w Oleśnie mają miejsce uliczne starcia tłumione przez wojska pruskie.
  • 1848, 18 sierpnia – starcia mieszczan z wojskiem pruskim w Nysie
  • 1848, 4 lipca – w Bytomiu zaczęto wydawanie gazety "Dziennik Górnośląski"
  • 1848, 21 lipca – ks. Józef Szafranek zażądał w sejmie pruskim równouprawnienia języka polskiego z niemieckim na Górnym Śląsku
  • 1848, wrzesień – starcia chłopów z wojskiem pruskim w powiecie raciborskim (m.in. w Beneszowie Dolnym, Hulczynie), oraz rozruchy głodowe w Oleśnie, Byczynie i Krapkowicach.
  • 1848, 22 października – powstanie w Bytomiu polskiego Klubu Narodowego.
  • 1848, 11 listopada – wydanie w języku polskim przez króla i rząd Prus odezwy mającej na celu uspokojenie, związanych z "Wiosną Ludów", niepokojów społecznych na Śląsku.
  • 1850 – podział Śląska Austriackiego na 7 powiatów politycznych (Bielsko, Bruntal, Cieszyn, Frysztat, Frywałdów, Karniów, Opawa-okolice i stolica prowincji Opawa).
  • 1863 – oddanie do użytku Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej.
  • 1865, 11 września – nadanie Katowicom praw miejskich przez króla Prus Wilhelma I Hohenzollerna.
  • 1868, 14 lipca – nadanie przez króla Wilhelma I praw miejskich Królewskiej Hucie.
  • 1871, 16 czerwca – w Chorzowie (Królewskiej Hucie) rozpoczyna się strajk górników, w następstwie którego dochodzi do szturmu na Inspekcję Górniczą, starć z policją, ataku na więzienie. Na dwa miesiące wprowadzono stan wyjątkowy[6].
  • 1872 – usunięcie na wniosek Bismarcka języka polskiego ze szkół na Górnym Śląsku
  • 1889, 18 maja – dwutygodniowy strajk 15 tys. górników śląskich
  • 1890, 1 grudnia – spis powszechny w rejencji opolskiej wykazuje, że 58,2% ludności podaje język polski jako ojczysty, 35,9% język niemiecki, 2,1% zakwalifikowano jako dwujęzycznych[7].

XX wiek

XXI wiek

  • 2001, 31 maja – zmiana nazwy kraju ostrawskiego na kraj morawsko-śląski (cz. Moravskoslezský kraj).
  • 2007, 21 grudnia – Polska i Czechy przystąpiły do strefy Schengen - przekraczanie granic państwowych na terenie Śląska możliwe jest w dowolnym miejscu.
  1. Gazeta Wyborcza: Nożyki homo erectusa. Zobacz czym ciął i skrobał. [w:] katowice.gazeta.pl [on-line]. 2010-10-29. [dostęp 2010-10-31].
  2. "Najnowszy zarys dziejów Wrocławia", Edmund Małachowicz, wyd. PAN, rok 2000, str.49
  3. Historia Górnego Śląska, autorzy: Joachim Bahlcke, Dan Gawrecki, Ryszard Kaczmarek, Gliwice 2011, strona 119, wydawca: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej Gliwice ISBN 978-83-60470-41-1 , ISBN 978-83-60353-99-8 , ISBN 978-83-932012-1-1
  4. B. Cimała, J. Delowicz, P. Porwoł, Żory. Zarys dziejów. Wypisy., Żory 1994, s.36
  5. Kazimierz Popiołek, Historia Śląska pd pradziejów do 1945 roku, Katowice 1972, s.52
  6. "Dzieje Górnego Śląska w latach 1816-1847" pod red. Franciszka Hawranka, 1981, s.162
  7. "Dzieje Górnego Śląska w latach 1816-1847" pod red. Franciszka Hawranka, s.208
  8. Ruch polski na Śląsku Opolskim w latach 1922–1939, Marek Masnyk,1989
  9. Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939-1945. Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, 1966, s. 266.
  10. a b c Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu.. Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, 2011, s. 274. ISBN 978-83-60470-41-1.
  11. http://www.kolej.one.pl/~halski/indeks_stacji.html Indeks stacji i przystanków na Śląsku: nazwy polskie z okresu 1945-1948
  12. IPN

Bibliografia

  • Dzieje Śląska w datach Alicja Galas, Artur Galas, wyd. CADUS, Wrocław 2004