Kościół Matki Bożej Różańcowej i klasztor Dominikanów w Grodnie: Różnice pomiędzy wersjami

Klasztor Dominikanów w Grodnie
	; Kościół Dominikanów i Gimnazjum w Grodnie
Państwo	Białoruś
Miejscowość	Grodno
Kościół	rzymskokatolicki
Właściciel	dominikanie
	Obiekty sakralne
Kościół	NMP Różańcowej
Fundator	wojewoda mścisławski Fryderyk Sapieha i jego żona Krystyna
Styl	barok
Data budowy	XVIII wiek
Data zburzenia	ok. 1870
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 02:22, 7 lut 2017

Kościół i klasztor Dominikanów w Grodnie – nieistniejący obecnie barokowy kościół wznoszący się przy ulicy Wileńskiej, głównej północnej arterii Grodna. Z kościoła zachował się jedynie fragment lewej nawy wtopiony w zabudowania budynku Gimnazjum.

Kościół p.w. Matki Boskiej Różańcowej

Pierwszy kościół dominikanów z 1633 roku był przebudowaną murowaną kamienicą, jednak było to rozwiązanie prowizoryczne. Zastąpił go kościół, który konsekrował 30 lipca 1673 roku biskup Mikołaj Słupski.

Kolejny kościół w tym miejscu zbudowano dzięki darowiznie mieszczanina grodzieńskiego Dominika Drogosza, który jako przeor doprowadził do budowy nowego barokowego kościoła w latach 1696-1698, jednakże wykańczanie świątyni trwało do 1708 roku. Kościół ten zbudowano w formie klasycyzującego baroku charakterystycznego dla architektury środowiska warszawskiego przełomu XVII i XVIII wieku. W prezbiterium zastosowano formy póznogotyckie co można uznać za typowe rozwiązanie stosowane przez dominikanów podkreślających swoje średniowieczne korzenie. Konsekracji dokonał w 1726 biskup Jan Kazimierz Ancuta. W 1716 roku rodzina Hrynkiewiczów ufundowała ołtarz Matki Boskiej Różańcowej. W 1739 roku dzięki środkom wojewody bełskiego Antoniego Michała Potockiego zbudowano wysmukłe hełmy, które w 1740 roku pobito blachą. W 1784 roku w kościele umieszczono pomnik króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

W 1856 roku rozebrano wysokie barokowe hełmy wież, odtąd nakryte niskimi namiotowymi dachami znanymi z zachowanych widoków. Decyzją rosyjskiego gubernatora Konstantina von Kaufmana, w ramach represji po Powstaniu styczniowym kościół został zamknięty w dniu 22 pazdziernika 1865 roku. Kościół został zburzony przez Rosjan w 1874 roku, zachował się jednak z niego fragment południowej nawy bocznej, którą wraz z biegnącym wzdłuż niej korytarzem i tzw. starym klasztorem przebudowano na północne skrzydło Gimnazjum. Wnętrze nawy podzielono na trzy kondygnacje, korytarz zaś nadbudowano o piętro. Obecnie na miejscu kościoła znajduje się niezabudowany placyk z popiersiem marszałka Sokołowskiego.

Klasztor dominikanów

Klasztor Dominikanów w Grodnie powstał dzięki dokonanej w 1632 roku fundacji wojewody mścisławskiego Fryderyka Sapiehy oraz jego małżonki Krystyny z Pociejów Sapieżyny. W roku 1632 król Zygmunt III Waza potwierdził nadanie fundacji dominikanom grodzieńskim, a jego syn Władysław IV w dniu 22 maja 1633 roku osobiście uroczyście wprowadził zakonników do ich siedziby i kościoła. W roku 1635 r. fundacja została zaaprobowana przez Sejm. Jurydyka zakonników znajdowała się w północno-zachodniej partii miasta, między ulicą Wileńską, Plebańską, zaułkiem Trojeckim oraz Rynkiem Niemieckim. Pierwszą siedzibą Dominikanów w Grodnie była zakupiona na ich potrzeby kamienica. Od 1688 roku w klasztorze istniał nowicjat.

Pierwszym budynkiem dla zakonników był tzw. stary klasztor z 1673 roku przylegający jako aneks do prezbiterium kościoła i nadbudowany w 1696 roku. Murowany dwupiętrowy klasztor zaczęto budować w 1731 roku i ukończono w 1753 roku przeznaczając część pomieszczeń na wynajem dla posłów. Od 1748 roku w klasztorze ulokowano wyższe studium zakonne co wiązało się ze znaczącym rozrostem biblioteki liczącej w 1804 roku ponad 10 tys. tomów. W 1767 roku dobudowano do klasztoru południową część głównego korpusu klasztornego. W 1782 roku pożar strawił klasztor, co wymagało jego przebudowy. Pomiędzy 1783 a 1795 r. zgromadzenie dominikanów wzniosło "officynę murowaną dwupiętrową w ktorey umieszczały się szkoły”, ciągnący się wzdłuż zaułku Trojeckiego, idącego ku Niemieckiemu Rynku. Po upadku Powstania listopadowego w 1832 roku zakonnicy zostali poddani represjom przez zaborców rosyjskich, polegających na zsyłkach na Syberię i karach więzienia, a sam klasztor został zlikwidowany. Następnie budynek klasztorny został do 1839 roku całkowicie przebudowany na budynek Gimnazjum wznoszącego się wzdłuż obecnej ulicy Sowieckiej (dawniej Wileńskiej, potem Dominikańskiej). Budynek otrzymał klasycystyczną fasadę. Po rozbiórce kościoła dokonano kolejnych zmian poszerzając w 1880 roku skrzydło północne o południową nawę kościoła. Po 1945 roku mieścił się w budynku gimnazjum kombinat mięsny, a w latach 60.XX wieku przebudowano na mieszkania.

Gimnazjum dominikańskie

Wzdłuż ulicy Dominikańskiej biegnącej w kierunku dawnego Rynku Niemieckiego zachował się budynek Gimnazjum dominikańskiego z 1783 roku, w którym mieściła się 6-klasowa szkoła powiatowa, która w 1825 roku otrzymała status gimnazjum. W latach 1834-1838 gruntowanie przebudowana. Od 1895 roku w posiadaniu miasta i do 1941 roku siedziba magistratu i policji. Obecnie jest to siedziba kilku instytucji kulturalnych. Przed frontową (południową) elewacją rozciągał się brukowany dziedziniec gospodarczy klasztoru dominikanów.

Fasada w 1856 roku z wariantowym projektem zwieńczenia wież
Kościół w 1860 roku na widoku Napoleona Ordy
Przebudowany w XIX wieku na Gimnazjum klasztor Dominikanów
Gimnazjum Dominikanów z końca XVIII w.

Bibliografia

L. Wenc, "Fundacje i fundatorzy klasztorów dominikańskich i bernardyńskich w Polsce w latach 1580-1648", [w:] Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222-1972, red. J. Kłoczowskiego, t. 1, Warszawa 1975, s. 594, 600, 601, 603, 604;
H. Gwiazda, "Fundacje i fundatorzy klasztorów dominikańskich w Wielkim Księstwie Litewskim latach 1648-1696"
Maria Kałamajska-Saeed (red. nauk.), Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa trockiego, cz. IV, tom 3, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2016, ISBN 978-83-63463-56-4

@@ Linia 39: / Linia 39: @@
 }}
-'''Kościół i klasztor Dominikanów w Grodnie''' – nieistniejący obecnie barokowy kościół wznoszący się przy ulicy Wileńskiej, głównej północnej arterii Grodna. Z kościoła zachował się jedynie fragment lewej nawy wtopiony w zabudowania Gimnazjum.
+'''Kościół i klasztor Dominikanów w Grodnie''' – nieistniejący obecnie barokowy kościół wznoszący się przy ulicy Wileńskiej, głównej północnej arterii Grodna. Z kościoła zachował się jedynie fragment lewej nawy wtopiony w zabudowania budynku Gimnazjum.
+== Kościół p.w. Matki Boskiej Różańcowej ==
-Klasztor Dominikanów w Grodnie powstał z fundacji wojewody mścisławskiego [[Fryderyk Sapieha|Fryderyka Sapiehy]] oraz jego małżonki Krystyny z [[Pociejowie|Pociejów]] Sapieżyny. W roku [[1632]] król [[Zygmunt III Waza]] potwierdził nadanie fundacji dominikanom grodzieńskim, a w roku 1635 r. fundacja została zaaprobowana przez [[Sejm walny I Rzeczypospolitej|Sejm]]. Jurydyka zakonników znajdowała się w północno-zachodniej partii miasta, między ulicą Wileńską, Plebańską, zaułkiem Trojeckim oraz Rynkiem Niemieckim. Pierwszą siedzibą Dominikanów w Grodnie była kamienica zakupiona na ich potrzeby.
+Pierwszy kościół dominikanów z 1633 roku był przebudowaną murowaną kamienicą, jednak było to rozwiązanie prowizoryczne. Zastąpił go kościół, który konsekrował 30 lipca 1673 roku biskup Mikołaj Słupski.
+Kolejny kościół w tym miejscu zbudowano dzięki darowiznie mieszczanina grodzieńskiego Dominika Drogosza, który jako przeor doprowadził do budowy nowego barokowego kościoła w latach 1696-1698, jednakże wykańczanie świątyni trwało do 1708 roku. Kościół ten zbudowano w formie klasycyzującego baroku charakterystycznego dla architektury środowiska warszawskiego przełomu XVII i XVIII wieku. W prezbiterium zastosowano formy póznogotyckie co można uznać za typowe rozwiązanie stosowane przez dominikanów podkreślających swoje średniowieczne korzenie. Konsekracji dokonał w 1726 biskup Jan Kazimierz Ancuta. W 1716 roku rodzina Hrynkiewiczów ufundowała ołtarz Matki Boskiej Różańcowej. W 1739 roku dzięki środkom wojewody bełskiego [[Antoni Michał Potocki|Antoniego Michała Potockiego]] zbudowano wysmukłe hełmy, które w 1740 roku pobito blachą. W 1784 roku w kościele umieszczono pomnik króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
-Murowany kościół pod wezwaniem NMP Różańcowej został wybudowany w stylu klasycyzującego baroku po pożarze w 1708 roku. Kościół został zburzony w czasach [[zabory|zaborów]] około 1870 roku, zachował się jednak z niego fragment lewej nawy wtopiony w budynek Gimnazjum. Obecnie na miejscu kościoła znajduje się niezabudowany placyk z popiersiem [[Wasilij Sokołowski|marszałka Sokołowskiego]].
+W 1856 roku rozebrano wysokie barokowe hełmy wież, odtąd nakryte niskimi namiotowymi dachami znanymi z zachowanych widoków. Decyzją rosyjskiego gubernatora [[Konstantin von Kaufman|Konstantina von Kaufmana]], w ramach represji po [[Powstanie styczniowe na ziemiach zabranych|Powstaniu styczniowym]] kościół został zamknięty w dniu 22 pazdziernika 1865 roku. Kościół został zburzony przez Rosjan w 1874 roku, zachował się jednak z niego fragment południowej nawy bocznej, którą wraz z biegnącym wzdłuż niej korytarzem i tzw. starym klasztorem przebudowano na północne skrzydło Gimnazjum. Wnętrze nawy podzielono na trzy kondygnacje, korytarz zaś nadbudowano o piętro. Obecnie na miejscu kościoła znajduje się niezabudowany placyk z popiersiem [[Wasilij Sokołowski|marszałka Sokołowskiego]].
-Murowany dwupiętrowy klasztor zaczęto budować w 1737 r. Jego budowa trwała przez 30 lat. W 1782 roku pożar strawił klasztor, co wymagało jego przebudowy. Pomiędzy 1783 a 1795 r. zgromadzenie dominikanów wzniosło ''"officynę murowaną dwupiętrową w ktorey umieszczały się szkoły”'', ciągnący się wzdłuż zaułku Trojeckiego, idącego ku Niemieckiemu Rynku. Po upadku Powstania listopadowego w 1832 roku zakonnicy zostali poddani represjom przez zaborców rosyjskich, polegających na zsyłkach na Syberię i karach więzienia, a sam klasztor został zlikwidowany. Następnie budynek klasztorny został całkowicie przebudowany na budynek Gimnazjum wznoszącego się wzdłuż obecnej ulicy Sowieckiej.
+== Klasztor dominikanów ==
-Wzdłuż ulicy Dominikańskiej biegnącej w kierunku dawnego Rynku Niemieckiego zachował się budynek Gimnazjum dominikańskiego z końca XVIII wieku. Obecnie jest to siedziba kilku instytucji kulturalnych.
+Klasztor Dominikanów w Grodnie powstał dzięki dokonanej w 1632 roku fundacji wojewody mścisławskiego [[Fryderyk Sapieha|Fryderyka Sapiehy]] oraz jego małżonki Krystyny z [[Pociejowie|Pociejów]] Sapieżyny. W roku [[1632]] król [[Zygmunt III Waza]] potwierdził nadanie fundacji dominikanom grodzieńskim, a jego syn Władysław IV w dniu 22 maja 1633 roku osobiście uroczyście wprowadził zakonników do ich siedziby i kościoła. W roku 1635 r. fundacja została zaaprobowana przez [[Sejm walny I Rzeczypospolitej|Sejm]]. Jurydyka zakonników znajdowała się w północno-zachodniej partii miasta, między ulicą Wileńską, Plebańską, zaułkiem Trojeckim oraz Rynkiem Niemieckim. Pierwszą siedzibą Dominikanów w Grodnie była zakupiona na ich potrzeby kamienica. Od 1688 roku w klasztorze istniał nowicjat.
+Pierwszym budynkiem dla zakonników był tzw. stary klasztor z 1673 roku przylegający jako aneks do prezbiterium kościoła i nadbudowany w 1696 roku. Murowany dwupiętrowy klasztor zaczęto budować w 1731 roku i ukończono w 1753 roku przeznaczając część pomieszczeń na wynajem dla posłów. Od 1748 roku w klasztorze ulokowano wyższe studium zakonne co wiązało się ze znaczącym rozrostem biblioteki liczącej w 1804 roku ponad 10 tys. tomów. W 1767 roku dobudowano do klasztoru południową część głównego korpusu klasztornego. W 1782 roku pożar strawił klasztor, co wymagało jego przebudowy. Pomiędzy 1783 a 1795 r. zgromadzenie dominikanów wzniosło ''"officynę murowaną dwupiętrową w ktorey umieszczały się szkoły”'', ciągnący się wzdłuż zaułku Trojeckiego, idącego ku Niemieckiemu Rynku. Po upadku Powstania listopadowego w 1832 roku zakonnicy zostali poddani represjom przez zaborców rosyjskich, polegających na zsyłkach na Syberię i karach więzienia, a sam klasztor został zlikwidowany. Następnie budynek klasztorny został do 1839 roku całkowicie przebudowany na budynek Gimnazjum wznoszącego się wzdłuż obecnej ulicy Sowieckiej (dawniej Wileńskiej, potem Dominikańskiej). Budynek otrzymał klasycystyczną fasadę. Po rozbiórce kościoła dokonano kolejnych zmian poszerzając w 1880 roku skrzydło północne o południową nawę kościoła. Po 1945 roku mieścił się w budynku gimnazjum kombinat mięsny, a w latach 60.XX wieku przebudowano na mieszkania.
+== Gimnazjum dominikańskie ==
+Wzdłuż ulicy Dominikańskiej biegnącej w kierunku dawnego Rynku Niemieckiego zachował się budynek Gimnazjum dominikańskiego z 1783 roku, w którym mieściła się 6-klasowa szkoła powiatowa, która w 1825 roku otrzymała status gimnazjum. W latach 1834-1838 gruntowanie przebudowana. Od 1895 roku w posiadaniu miasta i do 1941 roku siedziba magistratu i policji. Obecnie jest to siedziba kilku instytucji kulturalnych. Przed frontową (południową) elewacją rozciągał się brukowany dziedziniec gospodarczy klasztoru dominikanów.
 <gallery widths="140" heights="140">