Kościół Znalezienia Krzyża Świętego w Grodnie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
merytoryczne |
→Wnętrze: drobne merytoryczne |
||
| Linia 91: | Linia 91: | ||
== Wnętrze == |
== Wnętrze == |
||
* zespół |
* zespół 13 murowanych ołtarzy z lat 80. XVIII wieku, w tym ołtarz główny |
||
* Ołtarz główny z 1680 roku |
|||
* w prawej nawie znajduje się słynący cudami obraz Matki Boskiej Messyńskiej z połowy XVII wieku, który pochodzi z [[Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny i klasztor Brygidek w Grodnie|kościoła brygidek w Grodnie]] |
* w prawej nawie znajduje się słynący cudami obraz Matki Boskiej Messyńskiej z połowy XVII wieku, który pochodzi z [[Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny i klasztor Brygidek w Grodnie|kościoła brygidek w Grodnie]] |
||
* Kaplica Matki Boskiej Loretańskiej ze stiukowymi dekoracjami z lat 80. XVII wieku |
* Kaplica Matki Boskiej Loretańskiej ze stiukowymi dekoracjami z lat 80. XVII wieku |
||
Wersja z 23:51, 23 lut 2017
| kościół parafialny | |||||||||||||||||||
 Kościół Znalezienia Krzyża Świętego | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Adres |
{{{adres}}} | ||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||
| Wezwanie |
Znalezienie Krzyża Świętego | ||||||||||||||||||
| Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||||||||
| Cudowne wizerunki |
obraz Matki Boskiej Messyńskiej | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Białorusi  | |||||||||||||||||||
| 53°40′30,0000″N 23°49′49,0800″E/53,675000 23,830300 | |||||||||||||||||||
Kościół Znalezienia Krzyża Świętego w Grodnie – kościół bernardynów, wybudowany w latach 1595-1617. Jest to trójnawowa bazylika z półkoliście zamkniętym prezbiterium.
Historia
Najstarszą częścią kościoła jest gotyckie prezbiterium z lat 1595-1600, które wzorowane było na grodzieńskiej Farze Witoldowej[1]. W 1601 roku fundację bernardyńską zatwierdził król Zygmunt III Waza, który przekazał na budowę 3200 florenów. Kolejnym etapem, było wzniesienie w latach 1602-1617 nowej nawy głównej przez muratorów z Lublina, przez co świątynia ta jest najstarszym przykładem przerzutu architektury lubelskiej na ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego[1]. Legenda głosi, że przebudowę tę sfinansowano z datków żołnierzy wracających po zdobyciu Smoleńska w 1611 roku podczas wojny polsko-rosyjskiej, którzy ofiarowali po talarze od końskiego kopyta. Na pamiątkę tego zdarzenia herby fundatorów umieszczono w głównej nawie. Kościół konsekrował biskup wileński Eustachy Wołłowicz w dniu 13 maja 1618 roku.
Budynek został częściowo zniszczony w 1656 podczas najazdu moskiewskiego. Zespół kościoła i klasztoru wyremontowano i rozbudowano w latach 1679-1686. Prace częściowo sfinansował wojewoda wileński Michał Pac, który po uzyskaniu zgody na budowę na gruntach klasztoru drewnianego pałacu zobowiązał się zbudować domek loretański przy kościele. W 1680 roku zbudowano nowy ołtarz główny. W 1685 roku powstała obecnie istniejąca parawanowa fasada[1]. Po 1753 roku dokonano przebudowy dwóch górnych pięter wieży w stylu wileńskiego baroku. W latach 1780-1790 wybudowano przed fasadą czworoboczną kruchtę. W 1794 roku konwent grodzieński przekazał na potrzeby obrony Rzeczpospolitej 26,4 kg srebra. W 1852 roku, tuż przed kasatą klasztoru bernardynów przez władze rosyjskie, przy kościele utworzono parafię. Sam kościół - pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego - był nieprzerwanie czynny. W dniu 2 listopada 1894 roku w kościele odbył się ślub Elizy Orzeszkowej z Stanisławem Nahorskim.
Architektura
Kościół ten, a ściślej korpus nawowy, wykazuje cechy stylistyczne łączące go z kościołem bernardynów w Lublinie i poprzez nią do kolegiaty w Zamościu, m.in. wskazują na to pilastry wnętrza, filar na osi chóru, bliźniacze okna, układ chóru, arkadowo-pilastrowy system elewacji. Wieża została nadbudowana po połowie XVIII wieku w stylu baroku wileńskiego, jednak sam kościół prezentuje wcześniejsze barokowe cechy stylistyczne. W 2009 roku niekorzystnie zmieniono kolorystykę kościoła wg projektu narzuconego przez miejscowe władze.
Dwukondygnacyjny klasztor tworzy wraz z kościołem zamkniętą całość. W XVII i XVIII w. w klasztorze tym odbywały się sejmiki powiatu grodzieńskiego. Na samym początku XIX wieku biblioteka konwentu liczyła 1322 pozycje. Klasztor został zamknięty przez Rosjan w 1853 roku, a budynki zajęły wojska zaborcze. W 1919 roku Rada Miejska jednogłośnie zwróciła klasztor zakonnikom. W 1941 roku od niemieckiego ostrzału zniszczone zostały XVIII wieczne organy, trzy barokowe ołtarze z kaplicy św. Barbary, dachy kościoła i hełm wieży. Po II wojnie światowej w budynku klasztornym mieściły się laboratoria, biura sądowe i stacja sanitarno-epidemiologiczna. Od sierpnia 1990 roku obiekt jest siedzibą miejscowego Wyższego Seminarium Duchownego.
Wnętrze
- zespół 13 murowanych ołtarzy z lat 80. XVIII wieku, w tym ołtarz główny
- w prawej nawie znajduje się słynący cudami obraz Matki Boskiej Messyńskiej z połowy XVII wieku, który pochodzi z kościoła brygidek w Grodnie
- Kaplica Matki Boskiej Loretańskiej ze stiukowymi dekoracjami z lat 80. XVII wieku
- ambona w stylu klasycystycznym z około 1800 roku
- Konfesjonały z około 1800 roku
- Droga krzyżowa z lat 80. XVIII wieku
- Stalle z ok. 1800 roku
- Balustrada komunijna z ok. 1790
- cenne kute kraty
- tablica na cześć pisarki Elizy Orzeszkowej, która w 1894 roku zawarła tutaj związek małżeński
-
Fasada frontowa -
Prezbiterium -
Kościół wg N. Ordy -
Widok na klasztor i kościół -
Wnętrze świątyni -
Ołtarz główny -
Ołtarz -
Ołtarze boczne -
Ołtarz boczny -
Tablica Eysmontowska
.jpg)
Bibliografia
- Kościół Znalezienia Krzyża Św. i klasztor Bernardynów w Grodnie - Zdjęcia i opis na stronie Radzima.org
- Parafie diecezji grodzieńskiej
- Seminarium Maius Grodniense - Historia
- Dorota Piramidowicz, Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, cz. IV, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa trockiego, t. 1, Kościoły i klasztory Grodna, opr. Maria Kałamajska-Saeed, Dorota Piramidowicz, Kraków 2012, ss. 267, il. 378 (rozdział: Kościół p.w. Znalezienia Krzyża Św. i klasztor pobernardyński w Grodnie, s. 19-88, il. 1-278).
- Dorota Piramidowicz, Etapy budowy pobernardyńskiego kościoła w Grodnie, w: Sztuka ziem wschodnich Rzeczypospolitej XVI-XVIII w., Lublin 2000, s. 393-426, il. 1-12
- Dorota Piramidowicz, Wpływ wileńskiego baroku na architekturę i wyposażenie kościoła bernardynów w Grodnie, „Biuletyn Historii Sztuki”, nr 3-4, R. LXXIII, 2011, s. 439-452, il. 1-13
- ↑ a b c Dorota Piramidowicz, Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, cz. IV, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa trockiego, t. 1, Kościoły i klasztory Grodna, opr. Maria Kałamajska-Saeed, Dorota Piramidowicz, Kraków 2012, ss. 267, il. 378 (rozdział: Kościół p.w. Znalezienia Krzyża Św. i klasztor pobernardyński w Grodnie, s. 19-88, il. 1-278).