Krzelów (województwo świętokrzyskie): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Historia: Merytoryczne
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Historia: drobne merytoryczne
Linia 31: Linia 31:


== Historia ==
== Historia ==
W średniowieczu siedziba rycerskiego rodu Lisów, którzy mieli tu w XIV wieku zamek otoczony wodą. Zbudował go przypuszczalnie kasztelan krakowski Warcisław de Chrzelow. Następnie właścicielem był wojewoda Mściwoj de Skrzelow, a po nim Mikołaj, a następnie jego synowie Niemierza i Pełka. W następnym pokoleniu zamek przeszedł w ręce Toporczyków. Po raz pierwszy zamek wzmiankowano w 1409 roku jako castrum będące własnością Prachny wdowy po Janie z Krzelowa. Ponownie castrum wymieniono w 1412 roku.
W średniowieczu siedziba rycerskiego rodu Lisów, którzy mieli tu w XIV wieku zamek otoczony wodą. W XVII w. ośrodek [[bracia polscy|braci polskich]]. W latach 1650–1665 ich kaznodzieją w Krzelowie, był [[Krzysztof Crell-Spinowski]].
W XVII w. ośrodek [[bracia polscy|braci polskich]]. W latach 1650–1665 ich kaznodzieją w Krzelowie, był [[Krzysztof Crell-Spinowski]].


W XVII i XVIII w. do klucza Krzelów należały następujące miejscowości: Krzelów z zamkiem, [[Tarnawa (województwo świętokrzyskie)|Tarnawa]], [[Bugaj (powiat jędrzejowski)|Bugaj]], [[Szałas (powiat jędrzejowski)|Szałas]], [[Białowieża (województwo świętokrzyskie)|Białowieża]], [[Swaryszów]], [[Wojciechowice (powiat jędrzejowski)|Wojciechowice]] z folwarkiem.
W XVII i XVIII w. do klucza Krzelów należały następujące miejscowości: Krzelów z zamkiem, [[Tarnawa (województwo świętokrzyskie)|Tarnawa]], [[Bugaj (powiat jędrzejowski)|Bugaj]], [[Szałas (powiat jędrzejowski)|Szałas]], [[Białowieża (województwo świętokrzyskie)|Białowieża]], [[Swaryszów]], [[Wojciechowice (powiat jędrzejowski)|Wojciechowice]] z folwarkiem.


== Zabytki ==
== Zabytki ==
* [[Zamek w Krzelowie|Pozostałości rycerskiego zamku z XIV w.]] Zamek wzniósł, pośród stawów i mokradeł, wojewoda sandomierski [[Mszczuj z Krzelewa]]. Był zamieszkany jeszcze w XVIII w. przez rodzinę [[Ossolińscy|Ossolińskich]] ówczesnych właścicieli dóbr krzelowskich. Ossolińscy weszli w posiadanie dóbr Krzelów poprzez małżeństwo [[Krzysztof Ossoliński (1587-1645)|Krzysztofa Ossolińskiego]], [[Wojewodowie sandomierscy|wojewody sandomierskiego]] z [[Zofia Cikowska|Zofią Cikowską]]. Z zamku do dziś zachowały się tylko resztki murów.
* [[Zamek w Krzelowie|Pozostałości rycerskiego zamku z XIV w.]] Zbudował go na wyspie pośród stawów przypuszczalnie kasztelan krakowski Warcisław ''de Chrzelow''. Następnie właścicielem był wojewoda sandomierski Mściwoj ''de Skrzelow'', a po nim Mikołaj, a następnie jego synowie Niemierza i Pełka. Poprzez córkę Pełki o imieniu Jagienka, Krzelów przeszedł w ręce rodu Toporczyków. Po raz pierwszy zamek wzmiankowano w 1409 roku jako castrum będące własnością Prachny wdowy po Janie z Krzelowa. Ponownie castrum wymieniono w 1412 roku. Potem w rękach Stadnickich i Trepków. W XVIII wieku był zamieszkany jeszcze przez rodzinę [[Ossolińscy|Ossolińskich]] ówczesnych właścicieli dóbr krzelowskich. Ossolińscy weszli w posiadanie dóbr Krzelów poprzez małżeństwo [[Krzysztof Ossoliński (1587-1645)|Krzysztofa Ossolińskiego]], [[Wojewodowie sandomierscy|wojewody sandomierskiego]] z [[Zofia Cikowska|Zofią Cikowską]]. W 1699 roku i 1718 roku inwentarze opisuje zamek już jako zrujnowany. Z zamku do dziś zachowały się tylko resztki murów.


* Zespół dworski i folwarczny, (nr rej.: A.134/1-3 z 5.12.1957 i z 28.11.1994)<ref name="zabytek"/>:
* Zespół dworski i folwarczny, (nr rej.: A.134/1-3 z 5.12.1957 i z 28.11.1994)<ref name="zabytek"/>:

Wersja z 12:04, 10 lip 2017

Krzelów
{{{rodzaj miejscowości}}}
{{{alt zdjęcia}}}
Zespół Szkół Rolniczych w Krzelowie
Państwo świętokrzyskie
Powiat

jędrzejowski

Gmina

Sędziszów

Strefa numeracyjna

(+48) 41

Kod pocztowy

28-340[1]

Tablice rejestracyjne

TJE

SIMC

0267080

Położenie na mapie brak
Mapa konturowa brak
Brak mapy: świętokrzyskie
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}

Krzelówwieś sołecka[2] w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, w gminie Sędziszów[3][4].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Historia

W średniowieczu siedziba rycerskiego rodu Lisów, którzy mieli tu w XIV wieku zamek otoczony wodą. W XVII w. ośrodek braci polskich. W latach 1650–1665 ich kaznodzieją w Krzelowie, był Krzysztof Crell-Spinowski.

W XVII i XVIII w. do klucza Krzelów należały następujące miejscowości: Krzelów z zamkiem, Tarnawa, Bugaj, Szałas, Białowieża, Swaryszów, Wojciechowice z folwarkiem.

Zabytki

  • Pozostałości rycerskiego zamku z XIV w. Zbudował go na wyspie pośród stawów przypuszczalnie kasztelan krakowski Warcisław de Chrzelow. Następnie właścicielem był wojewoda sandomierski Mściwoj de Skrzelow, a po nim Mikołaj, a następnie jego synowie Niemierza i Pełka. Poprzez córkę Pełki o imieniu Jagienka, Krzelów przeszedł w ręce rodu Toporczyków. Po raz pierwszy zamek wzmiankowano w 1409 roku jako castrum będące własnością Prachny wdowy po Janie z Krzelowa. Ponownie castrum wymieniono w 1412 roku. Potem w rękach Stadnickich i Trepków. W XVIII wieku był zamieszkany jeszcze przez rodzinę Ossolińskich ówczesnych właścicieli dóbr krzelowskich. Ossolińscy weszli w posiadanie dóbr Krzelów poprzez małżeństwo Krzysztofa Ossolińskiego, wojewody sandomierskiego z Zofią Cikowską. W 1699 roku i 1718 roku inwentarze opisuje zamek już jako zrujnowany. Z zamku do dziś zachowały się tylko resztki murów.
  • Zespół dworski i folwarczny, (nr rej.: A.134/1-3 z 5.12.1957 i z 28.11.1994)[5]:
    • dwór z XVIII w., przebudowany w 1830 i 1894 r.
    • dwie oficyny z galeriami z 1934 r.
    • rządcówka z 4 ćw. XIX w.
    • kancelaria z 1935 r.
    • stajnia cugowa z końca XIX w.
    • spichrz z 1850 r.
    • stodoła z II połowy XIX w.
    • owczarnia z początku XX w.
    • obora z 1935 r.
    • dom oborowego z 1935 r.
    • piwnica z końca XIX w.
    • trzy bramy wjazdowe z końca XIX w.
    • park z II połowy XVIII w., przebudowany na przełomie XIX/XX w.
  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].
  2. Jednostki organizacyjne gminy Sędziszów. Urząd Gminy Sędziszów. [dostęp 2015-03-26].
  3. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-03-26].
  4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-03-20]. 
  5. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 9–10 [dostęp 2015-10-19].
{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Bibliografia