Jerzmanowice (województwo małopolskie)

Jerzmanowice

{{{rodzaj miejscowości}}}
Kościół św. Bartłomieja Apostoła
Państwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Jerzmanowice-Przeginia
Strefa numeracyjna	(+48) 12
Kod pocztowy	32-048
Tablice rejestracyjne	KRA
SIMC	0321069
Położenie na mapie brak Brak mapy: małopolskie Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}
Strona internetowa

{{Polska miejscowość infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | miejscowość podstawowa = | rodzaj miejscowości = | współrzędne = | alt zdjęcia = Nieznane pola: "flaga wsi", "sekundE", "herb wsi", "minutE", "stopniN", "minutN", "sekundN", "stopniE", "mapa wsi", "dopełniacz wsi" oraz "herb artykuł".

Jaskinia Nietoperzowa

Ostry Kamień

Ostańce Palec i Soczewka

Skała Łysa (Fiala)

Jerzmanowice – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Jerzmanowice-Przeginia.

Jerzmanowice były wsią królewską w tenucie ojcowskiej w powiecie proszowskim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku. W latach 1973–1976 były siedzibą gminy. W latach 1975–1998 w województwie krakowskim.

Części wsi

Części wsi Jerzmanowice

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0321075	Gościniec	część wsi
0321081	Góra	część wsi
0321098	Kolonia Wschodnia	część wsi
0321106	Kolonia Zachodnia	część wsi
0321112	Kopaniny	część wsi
0321129	Krzemieńce	część wsi
0321135	Lepianka	część wsi
0321141	W Dole	część wsi
0321158	Za Wieżą	część wsi
0321164	Żarnowiec	część wsi

Historia

Lokacja Jerzmanowic nastąpiła pomiędzy 1325 a 1335 rokiem. W źródłach pisanych pojawia się po raz pierwszy w 1335 roku.

W dokumentach z 1326 roku wieś nazwano villa Hermani, czyli wieś Hermana, który mógł być jej zasadźcą. Kilkanaście lat później w dokumentach pojawia się de Yrzmanowicz. Zmiana związana jest ze spolszczeniem niemieckiego imienia Herman na polskie Jirzman lub Jerzman i tym samym ze spolszczeniem nazwy wsi na Jirzmanowice, czego dowodem jest zapis z 1406 roku. Później nazwa przekształciła się na Jerzmanowice. Jerzmanowice były dawniej wsią królewską. W 1827 r. we wsi było 114 domów i 832 mieszkańców.

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego:

• Kościół św. Bartłomieja Apostoła w Jerzmanowicach – Kościół św. Bartłomieja był pierwotnie drewniany, zbudowany za panowania Kazimierza Wielkiego w 1338. Obecny pochodzi z lat 1827–1830, rozbudowany w 1876;
• Kaplica św. Jana Chrzciciela w Jerzmanowicach – Kościół św. Jana Chrzciciela wzniesiony został wraz ze szpitalem dla ubogich w 1696 roku z fundacji Jana Sroczyńskiego, uczestnika Odsieczy Wiedeńskiej.
• Wały ziemne po zamczysku średniowiecznym z XIII-XIV wieku przy krawędzi lewego brzegu doliny Szklarki

Turystyka

Wieś położona jest na Wyżynie Olkuskiej, przy drodze krajowej 94. Znajduje się w atrakcyjnym turystycznie miejscu – w bliskim sąsiedztwie Ojcowskiego Parku Narodowego. Znajduje się w niej drugie pod względem wysokości wzniesienie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej – wzgórze Grodzisko o wys. 512,8 m n.p.m. i liczne inne skały, m.in. Ostry Kamień i Wielką Skałę. Pojedyncze skały na polach i w lasach Jerzmanowic tworzą grupę tzw. ostańców jerzmanowickich. Są one atrakcją turystyczną miejscowości i większość ma status pomnika przyrody. Na terenie są 33 pomniki przyrody. Niektóre ze skał udostępnione są do wspinaczki skałkowej (m.in. Grodzisko, Ostry Kamień, Łysa, Psiklatka, Łabajowa (z Jaskinią Łabajową), Dupna, Wielka Turnia, Zaklęty Mur, Zaklęty Bastion).

Miejscowość znajduje się w górnej części Doliny Będkowskiej, jednej z najdłuższych i ładniejszych dolin Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie obejmującego malownicze krajobrazowo doliny i wąwozy z licznymi skałami wapiennymi, jaskiniami, źródłami krasowymi i zabytkami kultury materialnej. Przebiegające przez miejscowość szlaki turystyki pieszej i rowerowej umożliwiają zwiedzenie również pozostałych dolin tego parku krajobrazowego.

Jedną z największych atrakcji turystycznych wsi jest często odwiedzana, udostępniona turystycznie (oświetlona i z przewodnikiem) Jaskinia Nietoperzowa, w której odkryto obozowisko dawnych łowców niedźwiedzia jaskiniowego z okresu paleolitu.

Szlaki turystyczne

– z Rudawy przez Radwanowice, Łączki, całą długość Doliny Będkowskiej, Jerzmanowice do Ojcowskiego Parku Narodowego.

Szlaki rowerowe

– z Bolechowic obok Bramy Bolechowickiej przez Dolinę Bolechowicką, Las Krzemionka, przysiółek Kawiory, Bębło, górną część Doliny Będkowskiej obok Jaskini Nietoperzowej przez Jerzmanowice i Dolinę Szklarki.

Edukacja

W Jerzmanowicach znajduje się Szkoła Podstawowa im. Świętej Królowej Jadwigi oraz Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Akademii Krakowskiej.

Sport

We wsi działał klub sportowy Płomień Jerzmanowice.

Incydent Jerzmanowicki

14 stycznia 1993 roku ok. godz. 19:00 nastąpiła eksplozja wapiennego ostańca znanego jako Babia Skała. Według notatki Piotra Worytkiewicza (Gazeta, Kraków) uderzył w nią obiekt przypominający ognistą kulę. Eksplodujące odłamki skalne zostały rozrzucone w promieniu 150 metrów. Zdarzeniu towarzyszyło uszkodzenie instalacji elektrycznej w 30 domach, silny podmuch wiatru, „lewitacja przedmiotów”, zaś „psy zaczęły szczekać dopiero następnego popołudnia”. Ówczesny wójt miejscowości, poprosił naukowców z UJ i AGH o wyjaśnienie zdarzenia, w wyniku czego została powołana komisja pod kierunkiem profesora Andrzeja Maneckiego z Zakładu Mineralogii i Geochemii AGH. Meteorolodzy stwierdzili, że mógł to być efekt silnego „liniowego wyładowania atmosferycznego połączonego z tzw. piorunem kulistym”. Astronomowie nie stwierdzili upadku meteorytu.