Donieck: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Miejscowość infobox}}
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 31: Linia 31:


== Historia ==
== Historia ==
Donieck, zwany niegdyś „Miastem róż”, powstał w 1869 roku, gdy [[Walia|walijski]] przedsiębiorca [[John Hughes (Walijczyk)|John Hughes]] wybudował zakłady metalurgiczne oraz kilka kopalń węgla na terenie kilku osad założonych w XVII wieku przez [[Kozacy zaporoscy|Kozaków zaporoskich]]. Hughes zakupił ten teren za 24 tys. funtów od kniazia Siergieja Koczubieja, który zobowiązał się był wobec cara [[Aleksander II Romanow|Aleksandra II]] do zbudowania w tym regionie fabryki produkującej szyny dla kolei żelaznej. Osada dla robotników została założona w rejonie wsi Aleksandrowka (''Александровка''). Osadę tę, od rosyjskiej wymowy nazwiska Hughesa, zaczęto nazywać Juzowką (''Юзовка''). W roku 1870 mieszkało w niej zaledwie 164 ludzi, w roku 1884 – 5494, a w 1897 – 29 tys. ludzi. W maju roku 1917, w przededniu [[rewolucja październikowa|rewolucji październikowej]], Juzowka otrzymała prawa miejskie. Mieszkało w niej wówczas ok. 70 tys. ludzi.
Donieck powstał w 1869 roku, gdy [[Walia|walijski]] właściciel hut, stalowni, zakładów zbrojeniowych i stoczni [[John Hughes (Walijczyk)|John Hughes]] wybudował zakłady metalurgiczne oraz kilka kopalń węgla na terenie kilku niewielkich osad założonych w XVII wieku przez [[Kozacy zaporoscy|Kozaków zaporoskich]]. Hughes przybył na teren Doniecka z czterema synami, setką inżynierów, metalurgów, górników i budowlańców z maszynami parowymi i dwoma wielkimi piecami<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Narodziny Donbasu. Jak Walijczycy próbowali stworzyć Nową Amerykę na Ukrainie |czasopismo = wyborcza.pl |data dostępu = 2018-07-25 |url = http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,23691702,narodziny-donbasu-jak-walijczycy-probowali-stworzyc-nowa-ameryke.html |język = pl-PL}}</ref>. Hughes zakupił ten teren za 24 tys. funtów od kniazia Siergieja Koczubieja, który zobowiązał się był wobec cara [[Aleksander II Romanow|Aleksandra II]] do zbudowania w tym regionie fabryki produkującej szyny dla kolei żelaznej. Huges otrzymał carską koncesję, która w zamian za zobowiązanie uruchomienia huty i stalowni produkującej kolejowe szyny dawała mu prawo do eksploatacji miejscowych złóż węgla i rudy żelaza<ref name=":0" />. Osada dla robotników została założona w rejonie wsi Aleksandrowka (''Александровка''), którą od rosyjskiej wymowy nazwiska Hughes (''Juz''), zaczęto nazywać Juzowką (''Юзовка''). Pierwszy wielki piec wybudowany przez Walijczyków wytopił surówkę niespełna osiem miesięcy później. Po roku gotowe były pierwsze szyny, z których w roku kolejnym ułożono pierwszą w Donbasie 120-kilometrową linię Konstantynówka – Juzowka – Elenówka<ref name=":0" />. Linia ta dała połączenie z magistralą Moskwa – Krym, a ta z całą siecią kolejową Rosji. W roku 1870 mieszkało w Juzowce zaledwie 164 ludzi, w roku 1884 – 5494, a w 1897 – 29 tys. ludzi. W maju roku 1917, w przededniu [[rewolucja październikowa|rewolucji październikowej]], Juzowka otrzymała prawa miejskie. Mieszkało w niej wówczas ok. 70 tys. ludzi.


Pod koniec [[XIX wiek|XIX w.]] stacja kolei drewnianej i żelaznej charkowsko-azowskiej w [[Gubernia jekaterynosławska|guberni jekaterynosławskiej]]<ref name=Geo>{{cytuj książkę|nazwisko=Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski|tytuł=Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. II|miejsce=Warszawa| data=1880-1902| strony=120}}</ref>.
Pod koniec [[XIX wiek|XIX w.]] stacja kolei drewnianej i żelaznej charkowsko-azowskiej w [[Gubernia jekaterynosławska|guberni jekaterynosławskiej]]<ref name=Geo>{{cytuj książkę|nazwisko=Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski|tytuł=Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. II|miejsce=Warszawa| data=1880-1902| strony=120}}</ref>.

Wersja z 14:12, 25 lip 2018

Donieck
Донецьк
Ilustracja
Nabrzeże rzeki Kalmius
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

doniecki

Burmistrz

Ołeksandr Łukjanczenko

Powierzchnia

385[1] km²

Wysokość

169 m n.p.m.

Populacja (2013)
• liczba ludności
• gęstość


953 217[2]
2 475 os./km²

Nr kierunkowy

+380 (0)062/ 0622

Kod pocztowy

83000-

Tablice rejestracyjne

AH

Położenie na mapie obwodu donieckiego
Mapa konturowa obwodu donieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Donieck”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po prawej znajduje się punkt z opisem „Donieck”
Ziemia48°00′N 37°48′E/48,000000 37,800000
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Donieck (ukr. Донецьк, Donećk; ros. Донецк, Donieck; do 1924 Juzowka, od 1924 do 1961 Stalino) – miasto we wschodniej części Ukrainy, nad rzeką Kalmius (ukr. Кальміус). Stolica obwodu donieckiego. Główny ośrodek przemysłowy w Donieckim Zagłębiu Węglowym.

Miasto ma 953 217 mieszkańców (2013)[2]; jest centrum aglomeracji, którą w 2013 roku zamieszkiwało ok. 1,9 mln osób. Donieck to czwarte pod względem wielkości miasto na Ukrainie. Miasto ma charakter przemysłowy. Wraz z sąsiednimi ośrodkami miejskimi tworzy konurbację.

Historia

Donieck powstał w 1869 roku, gdy walijski właściciel hut, stalowni, zakładów zbrojeniowych i stoczni John Hughes wybudował zakłady metalurgiczne oraz kilka kopalń węgla na terenie kilku niewielkich osad założonych w XVII wieku przez Kozaków zaporoskich. Hughes przybył na teren Doniecka z czterema synami, setką inżynierów, metalurgów, górników i budowlańców z maszynami parowymi i dwoma wielkimi piecami[3]. Hughes zakupił ten teren za 24 tys. funtów od kniazia Siergieja Koczubieja, który zobowiązał się był wobec cara Aleksandra II do zbudowania w tym regionie fabryki produkującej szyny dla kolei żelaznej. Huges otrzymał carską koncesję, która w zamian za zobowiązanie uruchomienia huty i stalowni produkującej kolejowe szyny dawała mu prawo do eksploatacji miejscowych złóż węgla i rudy żelaza[3]. Osada dla robotników została założona w rejonie wsi Aleksandrowka (Александровка), którą od rosyjskiej wymowy nazwiska Hughes (Juz), zaczęto nazywać Juzowką (Юзовка). Pierwszy wielki piec wybudowany przez Walijczyków wytopił surówkę niespełna osiem miesięcy później. Po roku gotowe były pierwsze szyny, z których w roku kolejnym ułożono pierwszą w Donbasie 120-kilometrową linię Konstantynówka – Juzowka – Elenówka[3]. Linia ta dała połączenie z magistralą Moskwa – Krym, a ta z całą siecią kolejową Rosji. W roku 1870 mieszkało w Juzowce zaledwie 164 ludzi, w roku 1884 – 5494, a w 1897 – 29 tys. ludzi. W maju roku 1917, w przededniu rewolucji październikowej, Juzowka otrzymała prawa miejskie. Mieszkało w niej wówczas ok. 70 tys. ludzi.

Pod koniec XIX w. stacja kolei drewnianej i żelaznej charkowsko-azowskiej w guberni jekaterynosławskiej[4].

Pierwsze kopalnie zostały znacjonalizowane w wyniku rewolucji. W roku 1924 na kilka tygodni zmieniono nazwę miasta Trock, a potem na Stalino (Сталино) na cześć Józefa Stalina.

Na początku II wojny światowej mieszkało tu 507 tys. ludzi. Wojska niemieckie zajęły Donieck w dniu 16 października 1941 i pozostawały w mieście do 5 września 1943 roku. W tym czasie liczba mieszkańców zmniejszyła się do niecałych 175 tys. W czasie walk o miasto uległo ono bardzo poważnym zniszczeniom i pod koniec wojny rozpoczęła się jego niemal całkowita odbudowa. Do dnia dzisiejszego w Doniecku znaleźć można domy mieszkalne powstałe po wojnie, których budowniczymi byli jeńcy fińscy – stąd miejscowe określenie budynków jako „domy fińskie”.

Na fali drugiego etapu destalinizacji przeprowadzonego przez Nikitę Chruszczowa po 22 Zjeździe Komunistycznej Partii ZSRR w październiku 1961, wszystkie miasta radzieckie nazwane na cześć Stalina zostały przemianowane i Stalino zmieniło swoją nazwę na Donieck, od rzeki Doniec.

7 kwietnia 2014 Donieck został faktycznie opanowany przez wojska rosyjskie i prorosyjskich separatystów – przeciwników rządu w Kijowie. Uznanie Rady Najwyższej Ukrainy czasowo okupowane terytorium[5]. Stanowi stolicę nieuznawanej Donieckiej Republiki Ludowej.

Geografia i klimat

Donieck leży na Wyżynie Donieckiej, w krajobrazie stepowym, w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego, kontynentalnego. Tereny wokół Doniecka są wykorzystywane przede wszystkim pod uprawę, gdyż znajdują się na nich żyzne szare gleby leśne i czarnoziemy[6].

Średnia temperatura i opady dla Doniecka (1981–2010)
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Rekordy maksymalnej temperatury [°C] 12.2 16.0 21.3 31.0 34.6 38.0 37.8 39.1 33.9 32.7 20.5 15.0 39,1
Średnie temperatury w dzień [°C] −1.3 −0.9 5.3 14.5 20.8 24.8 27.3 26.9 20.7 13.1 4.7 −0.3 13,0
Średnie dobowe temperatury [°C] −4.1 −4.1 1.3 9.4 15.4 19.3 21.6 20.8 15.1 8.5 1.6 −2.9 8,5
Średnie temperatury w nocy [°C] −6.7 −7.0 −2.1 4.6 9.9 13.8 15.9 15.0 10.0 4.5 −1.1 −5.4 4,3
Rekordy minimalnej temperatury [°C] −32.2 −31.1 −21.0 −10.6 −2.4 2.1 6.0 2.2 −6.0 −10.0 −22.2 −28.5 −32,2
Opady [mm] 37 32 34 38 46 65 51 37 36 37 38 41 492
Średnia liczba dni z opadami 22 8 17 13.4 13 14 11 8 10 12 18 22 178
Wilgotność [%] 87 84 77 66 62 66 64 60 67 76 86 88 74
Źródło: [7]

Demografia

  • Liczba ludności w 2005 roku: 1 016 194 osób
  • Szacunkowa liczba ludności w 2012 roku: 975 546 osób
  • Średni wzrost ludności w latach 1995-2000: – 4,32%
  • Na skutek wojny domowej w Donbasie populacja Doniecka spadła według szacunków z 949 825 (styczeń 2014) do ok. 800 000 (w grudniu 2014)[8]

Według spisu powszechnego z 2001 roku[9]:

Narodowość Procent ludności
Rosjanie 48,15%
Ukraińcy 46,65%
Białorusini 1,15%
Grecy 0,99%
Żydzi 0,50%
Tatarzy 0,49%
Ormianie 0,40%
Azerowie 0,20%
Gruzini 0,20%
pozostali 1,27%

Ludność tego obszaru przejawia silne tendencje prorosyjskie – zostało to wykorzystane w kampaniach wyborczych w roku 2004 oraz 2006 – Partia Regionów Wiktora Janukowycza tutaj (i na Krymie) ma swoje główne oparcie (sam Janukowycz był niegdyś gubernatorem obwodu donieckiego).

Źródło: polsko-ukraiński wniosek o organizację UEFA EURO 2012

Historyczny skład narodowościowy miasta na podstawie danych ze spisów powszechnych Związku Radzieckiego:

  1. Rosjanie: 59 518 (56,55%)
  2. Ukraińcy: 27 582 (26,21%)
  3. Żydzi: 11 342 (10,78%)
  4. Tatarzy: 1 433 (1,36%)
  5. Białorusini: 1 399 (1,33%)
  6. Polacy: 1 346 (1,28%)
  7. Grecy: 719 (0,68%)
  8. Niemcy: 417 (0,4%)
  9. Ormianie: 376 (0,36%)
  10. Litwini: 162 (0,15%)
  1. Rosjanie: 220 101 (47,2%)
  2. Ukraińcy: 192 284 (41,24%)
  3. Żydzi: 24 991 (5,36%)
  4. Grecy: 8 365 (1,79%)
  5. Białorusini: 7 918 (1,7%)
  6. Tatarzy: 3 506 (0,75%)

Gospodarka

Kopalnia „Pietrowskaja”

Donieck i okolice wokół tego miasta są silnie zurbanizowane. Rozwija się tam głównie przemysł ciężki, jako że siłą napędową rozwoju gospodarczego Doniecka był zawsze węgiel kamienny. Stąd silnie rozwinięty przemysł wydobywczy i stalowy, który bazuje na tym właśnie surowcu. Obecnie w Doniecku funkcjonuje 17 kopalni węgla i 5 hut żelaza. Spadek koniunktury po upadku Związku Radzieckiego, związany z politycznymi przemianami, spowodował znaczne zmiany w przemysłowym krajobrazie miasta. Inwestorzy zaczęli stawiać na mechanikę i produkcję żywności[12]. Donieck jest miastem dynamicznie rozwijającym się – znajduje się tam specjalna strefa ekonomiczna. W rankingu miesięcznika Forbes z roku 2012 miasto zostało uznane najlepszym spośród miast Ukrainy dla rozwoju biznesu. Znalazł się na szczycie rankingu w takich kategoriach jak: kapitał ludzki, siła nabywcza obywateli, warunki inwestycyjne, stabilność ekonomiczna czy infrastruktura[13]. Pomimo stereotypowych wyobrażeń o szkodach wyrządzonych w mieście przez przemysł ciężki, stolica Donbasu została uznana przez UNESCO za najczystsze miasto przemysłowe świata. I ciągle otrzymuje kolejne dofinansowania, które dynamizują rozwój gospodarki.

Transport

Doniecki trolejbus

Oświata i nauka

Miasto jest siedzibą uniwersytetu, akademii medycznej, politechniki i wyższej szkoły handlowej oraz wielu instytutów naukowo-badawczych, m.in. filii Akademii Nauk Ukrainy.

Atrakcje turystyczne

Hotel „Wielikobrytania” – jeden z najstarszych budynków Doniecka, wzniesiony w 1883 roku

Główną ulicą miasta jest ulica Artioma, nazwaną tak na cześć przywódcy Doniecko-Krzyworoskiej Republiki Radzieckiej (1918-1919 r.) Miejsce spotkań i głównych imprez kulturalnych znajduje się w centralnej części ul. Artioma, na placu Lenina. Artioma rozdziela miasto na część wschodnią i zachodnią. Architektura Doniecka utrzymana jest w stylu socrealistycznym.

Wybrane zabytki i atrakcje turystyczne

Sport

Donbas Arena

Donieck jest jednym z czterech ukraińskich miast, w których były rozgrywane mecze organizowanego wspólnie z Polską UEFA EURO 2012. Najbardziej znanym klubem mającym swoją siedzibę w mieście jest Szachtar Donieck, wielokrotny mistrz i wicemistrz Ukrainy, ostatni zdobywca Pucharu UEFA, uczestnik rozgrywek Ligi Mistrzów. Z innych klubów należy tutaj wymienić takie jak: Donczanka-CPOR Donieck, Metałurh Donieck, Olimpik Donieck, Tytan Donieck czy hokejowy Donbas Donieck.

W Doniecku znajduje się Donbas Arena – najnowocześniejszy stadion na Ukrainie i największy stadion tamtejszej ligi.

Miasta partnerskie

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Устав территориальной громады г. Донецка. Офіційний сайт міського голови та міської ради м. Донецька. [dostęp 2014-01-07]. (ros.).
  2. ↑ a b Тимошенко Г.М. (red.): Статистичний збірник «Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року». Київ: Державна служба статистики України, 2013, s. 50.
  3. ↑ a b c Narodziny Donbasu. Jak Walijczycy próbowali stworzyć Nową Amerykę na Ukrainie, „wyborcza.pl” [dostęp 2018-07-25] (pol.).
  4. ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. II. Warszawa: 1880-1902, s. 120.
  5. ↑ ПОСТАНОВА Верховної Ради України «Про визнання окремих районів, міст, селищ і сіл Донецької та Луганської областей тимчасово окупованими територіями»
  6. ↑ Atlas geograficzny – Świat, Polska, wyd. Nowa Era, Wrocław 2010.
  7. ↑ Pogoda i klimat. (ros.).
  8. ↑ Треба забрати вугілля з окупованих територій і знайти компроміс для соцвиплат – Волинець [online], www.radiosvoboda.org [dostęp 2017-11-22] (ukr.).
  9. ↑ Eternal Russia:Yeltsin, Gorbachev, and the Mirage of Democracy by Jonathan Steele, Harvard University Press, 1988, ISBN 978-0-674-26837-1 (s. 218).
  10. ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей [online], demoscope.ru [dostęp 2017-11-22].
  11. ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей [online], demoscope.ru [dostęp 2017-11-22].
  12. ↑ http://ukraine2012.gov.ua/pl/citys/Donetsk/place.php.
  13. ↑ http://yellowpage.in.ua/en/archives/45318.
  14. ↑ Donieck zabytki, atrakcje, przewodnik

Linki zewnętrzne

Miasta w obwodzie donieckim

Rejony obwodu donieckiego
Rejony

herb obwodu donieckiego

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Donieck&oldid=54021312”