Katedra w Chartres: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Tufor (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
27 471 edycji
m identyczne grafiki w dwóch infoboksach → ukrycie drugiej z nich
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Architektura: drobne merytoryczne
Linia 94: Linia 94:
* 1194 – pożar trawi drewniany kościół. Podczas pożaru ocalała święta relikwia – ''sancta camisia'', czyli suknia, którą ponoć miała na sobie Maria Panna podczas narodzin Chrystusa. Wydarzenie to zostało uznane za cud i dlatego [[cystersi]] decydują się na budowę kamiennej świątyni – nie są znane nazwiska budowniczych katedry. Odbudowa trwała w latach 1194–1220;
* 1194 – pożar trawi drewniany kościół. Podczas pożaru ocalała święta relikwia – ''sancta camisia'', czyli suknia, którą ponoć miała na sobie Maria Panna podczas narodzin Chrystusa. Wydarzenie to zostało uznane za cud i dlatego [[cystersi]] decydują się na budowę kamiennej świątyni – nie są znane nazwiska budowniczych katedry. Odbudowa trwała w latach 1194–1220;
* 1260 – [[Konsekracja kościoła|konsekracja]] katedry<ref name="BF">{{cytuj książkę |nazwisko= |imię=|tytuł= Baedeker – Francja|wydanie= I|wydawca= Pascal sp. z o.o.|miejsce= Bielsko-Biała|rok= 2008|isbn= 978-3-8297-6493-3|strony= 340}}</ref>.
* 1260 – [[Konsekracja kościoła|konsekracja]] katedry<ref name="BF">{{cytuj książkę |nazwisko= |imię=|tytuł= Baedeker – Francja|wydanie= I|wydawca= Pascal sp. z o.o.|miejsce= Bielsko-Biała|rok= 2008|isbn= 978-3-8297-6493-3|strony= 340}}</ref>.
*1506 - zniszczeniu uległa wieża północna, którą następnie odbudowano.


== Architektura ==
== Architektura ==
Obecna [[Architektura gotycka#Budownictwo sakralne|gotycka]] [[katedra]] powstała na ruinach katedry [[Sztuka romańska|romańskiej]]. Jej fundamenty stanowią grube mury, wpuszczone w ziemię na głębokość 8 metrów, dzięki czemu cała budowla jest bardzo stabilna i ma absolutnie równą podstawę.<br />
Obecna [[Architektura gotycka#Budownictwo sakralne|gotycka]] [[katedra]] powstała na ruinach katedry [[Sztuka romańska|romańskiej]], która spłonęła w 1194 roku. Jej fundamenty stanowią grube mury, wpuszczone w ziemię na głębokość 8 metrów, dzięki czemu cała budowla jest bardzo stabilna i ma absolutnie równą podstawę. Chór tak jak w katedrze w Paryżu jest pięcionawowy, ale ukształtowanie wieńca kaplic przypomina kościół w Saint Denis. Powodem budowy tak wielkiej świątyni była relikwia w postaci szaty przypisywanej Dziewicy Maryi, która została podarowana kościołowi przez Karola Łysego, którą wcześniej otrzymał Karol Wielki od cesarza bizantyjskiego (obecnie w kaplicy absydy). Główny zachodniej fasady portal, zwany „królewskim”, zakończono około połowy XII stulecia<ref>{{Cytuj |tytuł = Chartres: katedra |czasopismo = FILIA PRIMOGENITA |data = 2014-07-16 |data dostępu = 2018-11-20 |url = https://filiaprimogenita.wordpress.com/2014/07/16/chartres-katedra/ |język = pl-PL}}</ref>.
[[Plik:Labyrinth at Chartres Cathedral.JPG|thumb|left|220px|Labirynt w środku]]
[[Plik:Labyrinth at Chartres Cathedral.JPG|thumb|left|220px|Labirynt w środku]]
Na konstrukcję ścian katedry składają się wykute w skale filary. Wzmocniono je solidnymi [[System przyporowy|przyporami]], składającymi się z [[Filar przyporowy|filarów]] i [[Łęk przyporowy|łęków oporowych]]. Dzięki temu możliwe jest uniesienie ciężaru rozległego sklepienia.
Na konstrukcję ścian katedry składają się wykute w skale filary. Wzmocniono je solidnymi [[System przyporowy|przyporami]], składającymi się z [[Filar przyporowy|filarów]] i [[Łęk przyporowy|łęków oporowych]]. Dzięki temu możliwe jest uniesienie ciężaru rozległego sklepienia.

Wersja z 15:47, 20 lis 2018

Katedra Najświętszej Marii Panny
w Chartres
Cathédrale Notre-Dame de Chartres
PA00096993
katedra
Ilustracja
Państwo

 Francja

Miejscowość

Chartres

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Diecezja

Chartres

Wezwanie

Najświętszej Marii Panny

Położenie na mapie Francji
Mapa konturowa Francji, u góry znajduje się punkt z opisem „Katedra w Chartres”
Ziemia48°26′52″N 1°29′16″E/48,447778 1,487778
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Katedra w Chartres[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo

 Francja

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

I, II, IV

Numer ref.

81

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1979,
na 3. sesji

  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Katedra w Chartres (fr. Cathédrale Notre-Dame de Chartres) – gotycka katedra pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, w Chartres, we Francji.

Historia

  • III wiek – według legendy do Chartres przybywają pierwsi chrześcijanie i odnajdują w grocie celtycką rzeźbę brzemiennej kobiety, którą uznają za wyobrażenie brzemiennej Marii Panny. Uznają to za cud i budują pierwszy drewniany kościół;
  • XI wiek - przy katedrze działa szkoła z Chartres, zrzeszająca grono czołowych filozofów epoki,
  • do końca XII wieku powstają kolejne 4 drewniane kościoły;
  • 1194 – pożar trawi drewniany kościół. Podczas pożaru ocalała święta relikwia – sancta camisia, czyli suknia, którą ponoć miała na sobie Maria Panna podczas narodzin Chrystusa. Wydarzenie to zostało uznane za cud i dlatego cystersi decydują się na budowę kamiennej świątyni – nie są znane nazwiska budowniczych katedry. Odbudowa trwała w latach 1194–1220;
  • 1260 – konsekracja katedry[1].
  • 1506 - zniszczeniu uległa wieża północna, którą następnie odbudowano.

Architektura

Obecna gotycka katedra powstała na ruinach katedry romańskiej, która spłonęła w 1194 roku. Jej fundamenty stanowią grube mury, wpuszczone w ziemię na głębokość 8 metrów, dzięki czemu cała budowla jest bardzo stabilna i ma absolutnie równą podstawę. Chór tak jak w katedrze w Paryżu jest pięcionawowy, ale ukształtowanie wieńca kaplic przypomina kościół w Saint Denis. Powodem budowy tak wielkiej świątyni była relikwia w postaci szaty przypisywanej Dziewicy Maryi, która została podarowana kościołowi przez Karola Łysego, którą wcześniej otrzymał Karol Wielki od cesarza bizantyjskiego (obecnie w kaplicy absydy). Główny zachodniej fasady portal, zwany „królewskim”, zakończono około połowy XII stulecia[2].

Labirynt w środku

Na konstrukcję ścian katedry składają się wykute w skale filary. Wzmocniono je solidnymi przyporami, składającymi się z filarów i łęków oporowych. Dzięki temu możliwe jest uniesienie ciężaru rozległego sklepienia.

Drewnianą konstrukcję dachu składano na ziemi, a następnie, za pomocą wielokrążków, wciągano ją aż na górną krawędź murów. Ustawiano też rusztowania, zaś kamienie potrzebne do budowy dachu, wciągano za pomocą wciągarki.

Po zachodniej stronie katedry znajdują się dwie wieże: wyższa (115,18 m) i bardziej wyszukana pochodzi z roku 1513, zaś niższa (105,66 m[3]) i mniej wyszukana zbudowana w latach 1145-1165[1].
Wewnątrz i na zewnątrz budowli znajduje się ponad 10 000 rzeźb z kamienia i szkła.

Witraże południowego ramienia transeptu

W katedrze znajduje się 160 kolorowych witraży, zajmują one łączną powierzchnię ponad 2600 m²[4], wśród nich znaleźć można sławną Błękitną Różę lub Najświętszą Marię Pannę Pięknego Szkła. Kolorowe kawałki szkła łączono ze sobą ołowianymi spojeniami i żelaznymi prętami.

Wnętrze katedry podzielone jest na trzy nawy. Całkowita długość to 130 metrów, wysokość 37 metrów i szerokość 16,4 metrów.

W środku znajduje się również największy w Europie labirynt – położony w sercu katedry. Poza funkcją dekoratywną umożliwiał on człowiekowi średniowiecza odbycie na kolanach wędrówki, rozumianej jako pielgrzymka do Ziemi Świętej, odprawianej najczęściej w akcie pokuty za grzechy.

Białą płytkę z charakterystycznym metalowym guzikiem[5], umieszczoną w prawej (południowej) nawie bocznej, w dzień przesilenia letniego, 21 czerwca, pomiędzy godziną 12:45 i 12:55 oświetlają promienie słońca.

Katedra w Chartres była jako pierwsza we Francji poświęcona Najświętszej Dziewicy. W średniowieczu co roku odbywały się tu cztery wielkie odpusty, na które ściągały tłumy pielgrzymów.

W 1979 roku katedra została wpisana na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Baedeker – Francja. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 340. ISBN 978-3-8297-6493-3.
  2. ↑ Chartres: katedra, „FILIA PRIMOGENITA”, 16 lipca 2014 [dostęp 2018-11-20] (pol.).
  3. ↑ Cathedrale Chartres: Les clochers de la Cathedrale. [dostęp 2009-10-16]. (fr.).
  4. ↑ Najsłynniejsze miejsca i budowle świata. Warszawa: Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2005, s. 83. ISBN 83-7184-480-8.
  5. ↑ Baedeker – Francja. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 341. ISBN 978-3-8297-6493-3.

Bibliografia

  • Jennifer Westwood: Tajemnice miejsc niezwykłych. Roman Gołędowski (tłum.). Wyd. I. Warszawa: Penta sp. z o.o., 1994, s. 20-22. ISBN 83-85440-20-8.
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO we Francji

Kulturowe
Przyrodnicze
Mieszane

Francja

  1. ↑ Wspólnie z Argentyną, Belgią, Niemcami, Indiami, Japonią i Szwajcarią
  2. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Katedra_w_Chartres&oldid=55082536”