Hwardijśke (obwód chmielnicki): Różnice pomiędzy wersjami

Hwardijśke
	; Punkt przejścia południka Struvego obok wsi
	Herb
Państwo	Ukraina
Obwód	chmielnicki
Powierzchnia	3,734 km²
Populacja (2001); • liczba ludności; • gęstość	; 2371; 63,5 os./km²
Nr kierunkowy	+380 3822
Kod pocztowy	31352
	Położenie na mapie obwodu chmielnickiego Hwardijśke
	Położenie na mapie Ukrainy Hwardijśke
	49°20′13″N 26°42′22″E/49,336944 26,706111

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 16:00, 18 lut 2019

Hwardijśke (ukr. Гвардійське; hist. Felsztyn) – wieś na Ukrainie, w obwodzie chmielnickim, w rejonie chmielnickim.

Położenie

Wieś leży ok. 20 km na zachód od miasta Chmielnicki, w dolinie nad rzeką Smotrycz, poniżej stoku o wys. 354 m n.p.m., zabudowa w formie łańcuchówki.

Historia

Miasto Felsztyn założył Mikołaj Herburt podkomorzy halicki, za przywilejem królewskim z dnia 23 sierpnia 1584 oddalony był 5 km od posiadłości Herburta w Dobrogoszczy. Na pozostałą część majątku składały się m.in. Kupice, Krzemienna i Łysowody. Według tego przywileju nowy właściciel miał wystawić zamek oraz lokować miasto na prawie magdeburskim i nazwać je od rodzinnej swej majętności Felsztynem. W roku 1594 Mikołaj Herburt buduje kościół pw. św. Wojciecha. Po śmierci Mikołaja posiadłość dostaję się żonie Jana Herburta. W roku 1615 Felsztyn okupywali Tatarzy. W następnych latach miasto i dobra felsztyńskie stanowiły własność Stadnickich. W roku 1680 Felsztyn dostał się we władanie Turcji.

Pochodzenia nazwy miejscowości wywodzi się od rodowej siedziby Herburtów na Morawach, twierdzy Fulsztyn. Obecnie w miejscu znajduje się parafia rzymskokatolicka p.w.św. Wojciecha, którą prowadzi polski ksiądz. Na wschód od Felsztyna znajduje się następny zamek przebudowany przez Herburtów w Olesku. Do 1772, województwo podolskie, powiat tarnopolski.

Pod rozbiorami siedziba [[{{{1}}}|gminy Felsztyn]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] w powiecie proskurowski guberni podolskiej.

W okresie 1917–1921 wchodziło w skład Ukraińskiej Republiki Ludowej. 17 lutego 1919 r., w okresie rządów Petlury i na fali pogromów antyżydowskich, doszło w Felsztynie do masakry, w której oddziały Ukraińskiej Republiki Ludowej pod dowództwem Iwana Semosenki zamordowały 485 żydowskich mieszkańców miasteczka^[1]^[2]. Od 1921 w granicach ZSRR. W 1946 roku zmieniono nazwę miejscowości.

Od 1991 w granicach niepodległej Ukrainy.

Zabytki

Kościół świętego Wojciecha zbudowany pierwotnie z drewna w 1594 przez Mikołaja Herburta. Obecny murowany w stylu barokowym rozpoczęto budować w 1753 roku kosztem Marianny Grabinkowej z domu Kalinowskiej. W tym samym roku z jej funduszy powstał szpital. Kościół konsekrowano w 1791 roku. Na skutek zwiększenia się liczby wiernych w 1905 roku kościół został rozbudowany o nawy boczne. Władze radzieckie zamknęły kościół w 1933 roku, jednak władze niemieckie podczas okupacji pozwoliły go ponownie uruchomić. Władze radzieckie ponownie zamknęły kościół w 1950 roku i urządziły tam skład nawozów. Parafia odzyskała kościół w 1990 roku, który po remoncie konsekrowano w 1994 roku. Czynny. Obecnie parafia liczy 2 tys. katolików, a proboszczem jest ksiądz Piotr Główka^[3].
Cerkiew Zaśnięcia NMP z 1776 roku, remontowana w 1871 roku.
Punkt przejścia południka Struvego
Znak pamięci z 2007 roku na dawnym cmentarzu żydowskim
zamek^[4] obecnie nie istnieje.

Zobacz też

Felsztyn

Przypisy

↑ Ukraina 1919: czas pogromów [online], www.tygodnikpowszechny.pl, 4 lutego 2019 [dostęp 2019-02-18] (pol.).
↑ E. Heifetz: The slaughter of the Jews in the Ukraine In 1919. Thomas Seltzer, Inc., 1921. s. 43, 227-234. [dostęp 2013-02-12]. (ang.). Yitsḥaḳ Arad: The Holocaust in the Soviet Union. Jad Waszem, 2009, s. 13. [dostęp 2012-12-09]. (ang.). Y. Slutsky: Russia. Jewish Virtual Library, 2008. [dostęp 2013-01-21]. (ang.).
↑ https://www.kuriergalicyjski.com/historia/portrety-miast/3853-felsztyn-na-podolu
↑ Felsztyn. [dostęp 13.8.13].

Bibliografia

Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. II, Warszawa, 1880–1902, s. 381.

Linki zewnętrzne

Felsztyn albo Fulsztyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 381 .
Zamek w Felsztynie (Hwardijśke)
strona parafii rzymskokatolickiej pw. św. Wojciecha
strona genealogiczna
1919, rekonstrukcja pogromu

[1] Ukraina 1919: czas pogromów [online], www.tygodnikpowszechny.pl, 4 lutego 2019 [dostęp 2019-02-18] (pol.).

[2] E. Heifetz: The slaughter of the Jews in the Ukraine In 1919. Thomas Seltzer, Inc., 1921. s. 43, 227-234. [dostęp 2013-02-12]. (ang.). Yitsḥaḳ Arad: The Holocaust in the Soviet Union. Jad Waszem, 2009, s. 13. [dostęp 2012-12-09]. (ang.). Y. Slutsky: Russia. Jewish Virtual Library, 2008. [dostęp 2013-01-21]. (ang.).

[3] ttps://www.kuriergalicyjski.com/historia/portrety-miast/3853-felsztyn-na-podolu

[Zamek-4] Felsztyn. [dostęp 13.8.13].

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 34: / Linia 34: @@
 Pod rozbiorami siedziba {{Link-interwiki|pl=Gmina Felsztyn (Rosja)|lang=uk|tam=Фельштинська волость|tekst=gminy Felsztyn}} w [[Powiat płoskirowski|powiecie proskurowski]] [[Gubernia podolska|guberni podolskiej]].
-W okresie 1917–1921 wchodziło w skład [[Ukraińska Republika Ludowa|Ukraińskiej Republiki Ludowej]]. 17 lutego 1919 r., w okresie rządów [[Symon Petlura|Petlury]] i na fali [[Pogromy Żydów na Ukrainie (1918–1920)|pogromów antyżydowskich]], doszło w Felsztynie do masakry, w której oddziały [[Hajdamacy|hajdamaków]] pozbawiły życia 600 z 1900 żydowskich mieszkańców miasteczka<ref>{{cytuj stronę | autor=E. Heifetz | tytuł=The slaughter of the Jews in the Ukraine In 1919 | url=http://www.archive.org/stream/slaughterofjewsi00heifuoft/slaughterofjewsi00heifuoft_djvu.txt | strony=43, 227-234 | data=1921 | opublikowany=Thomas Seltzer, Inc. | język=en | data dostępu=2013-02-12}} {{cytuj książkę | autor=Yitsḥaḳ Arad | tytuł=The Holocaust in the Soviet Union | url=http://books.google.pl/books?id=DqAb5tY4Ai8C&lpg=PP1&pg=PA13#v=onepage&q=felshtin%20485&f=false | strony=13 | rok=2009 | wydawca=Jad Waszem | język=en | data dostępu=2012-12-09}} {{cytuj stronę | autor=Y. Slutsky | tytuł=Russia | url=http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0017_0_17189.html | opublikowany=[[Jewish Virtual Library]] | rok=2008 | data dostępu=2013-01-21 | język=en}}</ref>. Od [[1921]] w granicach [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Od [[1991]] w granicach niepodległej [[Ukraina|Ukrainy]].
+W okresie 1917–1921 wchodziło w skład [[Ukraińska Republika Ludowa|Ukraińskiej Republiki Ludowej]]. 17 lutego 1919 r., w okresie rządów [[Symon Petlura|Petlury]] i na fali [[Pogromy Żydów na Ukrainie (1918–1920)|pogromów antyżydowskich]], doszło w Felsztynie do masakry, w której oddziały [[Ukraińska Republika Ludowa|Ukraińskiej Republiki Ludowej]] pod dowództwem Iwana Semosenki zamordowały 485 żydowskich mieszkańców miasteczka<ref>{{Cytuj |tytuł = Ukraina 1919: czas pogromów |data = 2019-02-04 |data dostępu = 2019-02-18 |opublikowany = www.tygodnikpowszechny.pl |url = https://www.tygodnikpowszechny.pl/ukraina-1919-czas-pogromow-157470 |język = pl}}</ref><ref>{{cytuj stronę | autor=E. Heifetz | tytuł=The slaughter of the Jews in the Ukraine In 1919 | url=http://www.archive.org/stream/slaughterofjewsi00heifuoft/slaughterofjewsi00heifuoft_djvu.txt | strony=43, 227-234 | data=1921 | opublikowany=Thomas Seltzer, Inc. | język=en | data dostępu=2013-02-12}} {{cytuj książkę | autor=Yitsḥaḳ Arad | tytuł=The Holocaust in the Soviet Union | url=http://books.google.pl/books?id=DqAb5tY4Ai8C&lpg=PP1&pg=PA13#v=onepage&q=felshtin%20485&f=false | strony=13 | rok=2009 | wydawca=Jad Waszem | język=en | data dostępu=2012-12-09}} {{cytuj stronę | autor=Y. Slutsky | tytuł=Russia | url=http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0017_0_17189.html | opublikowany=[[Jewish Virtual Library]] | rok=2008 | data dostępu=2013-01-21 | język=en}}</ref>. Od [[1921]] w granicach [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. W 1946 roku zmieniono nazwę miejscowości.
+Od [[1991]] w granicach niepodległej [[Ukraina|Ukrainy]].
 == Zabytki ==
+* [[Kościół świętego Wojciecha w Hwardijśkem|Kościół świętego Wojciecha]] zbudowany pierwotnie z drewna w 1594 przez [[Mikołaj Herburt (zm. 1602)|Mikołaja Herburta]]. Obecny murowany w stylu barokowym rozpoczęto budować w 1753 roku kosztem Marianny Grabinkowej z domu Kalinowskiej. W tym samym roku z jej funduszy powstał szpital. Kościół konsekrowano w 1791 roku. Na skutek zwiększenia się liczby wiernych w 1905 roku kościół został rozbudowany o nawy boczne. Władze radzieckie zamknęły kościół w 1933 roku, jednak władze niemieckie podczas okupacji pozwoliły go ponownie uruchomić. Władze radzieckie ponownie zamknęły kościół w 1950 roku i urządziły tam skład nawozów. Parafia odzyskała kościół w 1990 roku, który po remoncie konsekrowano w 1994 roku. Czynny. Obecnie parafia liczy 2 tys. katolików, a proboszczem jest ksiądz Piotr Główka<ref>https://www.kuriergalicyjski.com/historia/portrety-miast/3853-felsztyn-na-podolu</ref>.
-* [[Kościół świętego Wojciecha w Hwardijśkem|Kościół świętego Wojciecha]] zbudowany w 1594 przez [[Mikołaj Herburt (zm. 1602)|Mikołaja Herburta]]. Czynny.
-* Cerkiew Zaśnięcia NMP
+* Cerkiew Zaśnięcia NMP z 1776 roku, remontowana w 1871 roku.
 * Punkt przejścia [[Friedrich Georg Wilhelm Struve|południka Struvego]]
-* Znak pamięci na dawnym cmentarzu żydowskim
+* Znak pamięci z 2007 roku na dawnym cmentarzu żydowskim
 * [[Zamek w Felsztynie (Hwardijśke)|zamek]]<ref name=Zamek>{{cytuj stronę|url=http://www.ruinyizamki.pl/kresy/felsztyn.html| tytuł=Felsztyn| data dostępu=13.8.13|strony=}}</ref> obecnie nie istnieje.