Jan Karol Chodkiewicz: Różnice pomiędzy wersjami

Jan Karol Chodkiewicz
	; anonimowy portret Jana Karola Chodkiewicza z XVII wieku
	; Gryf z Mieczem
Rodzina	Chodkiewiczowie
Data urodzenia	1560
Data i miejsce śmierci	24 września 1621 ; Chocim
Ojciec	Jan Hieronimowicz Chodkiewicz
Matka	Krystyna Zborowska
Żona	Zofia Mielecka; Anna Alojza Chodkiewiczowa
Dzieci	z Zofią Mielecką:; Hieronim Chodkiewicz; Anna Scholastyka Chodkiewicz; Kazimierz Chodkiewicz
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 14:28, 8 mar 2019

Jan Karol Chodkiewicz herbu własnego (ur. 1560, zm. 24 września 1621 r. w Chocimiu) – hetman wielki litewski od 1605, hetman polny litewski od 1600, wojewoda wileński od 1616, starosta generalny żmudzki od 1599, w 1596 mianowany podczaszym litewskim^[1], hrabia na Szkłowie, Nowej Myszy i Bychowie, pan na Mielcu i Kraśniku (w latach 1593–1611). Jeden z najwybitniejszych europejskich dowódców wojskowych początku XVII w.

Życiorys

Wnuk Hieronima, kasztelana wileńskiego, syn marszałka wielkiego litewskiego i kasztelana wileńskiego Jana Hieronimowicza oraz wojewodzianki krakowskiej Krystyny Zborowskiej herbu Jastrzębiec (siostry straconego Samuela Zborowskiego).

Zdobywał wykształcenie w latach 1573-1579 na prowadzonej przez jezuitów Akademii Wileńskiej. Zyskał samodzielność po śmierci ojca w 1579 roku^[2]. W latach 1586–1589 studiował wraz z bratem Aleksandrem filozofię i prawo w jezuickiej akademii w Ingolstadt. Później, przez Augsburg i Weronę, bracia ruszyli do Padwy i Wenecji^[2]. Jan Karol odwiedził Maltę. Na Litwę obaj wrócili w roku 1590, już po śmierci matki.

Rodzina

W 1593 Jan Karol Chodkiewicz ożenił się z Zofią Mielecką Olelkowiczową, wdową po księciu słuckim Siemionie Olelkowiczu. Ze związku tego urodziła się w 1604 roku Anna (wydana za marszałka nadwornego litewskiego Jana Stanisława Sapiehę). Obaj synowie umarli, pierworodny Hieronim Chryzostom w 1613, mając lat szesnaście, drugi w 1606, w niemowlęctwie. Jego żona Zofia zmarła w 1619 roku. Myśląc o przedłużeniu rodu, w Jarosławiu 28 listopada 1620 wziął ślub z młodszą o 40 lat księżną Anną Alojzą Ostrogską, z którą jednak nie miał potomstwa^[2].

Wojny kozackie i mołdawskie

Swoją karierę wojskową rozpoczął w 1596 od udziału pod wodzą Stanisława Żółkiewskiego w tłumieniu powstania Nalewajki, który wraz z wojskiem kozackim pustoszył miasta na wschodnich ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego. W tym samym roku otrzymał pierwszy urząd podczaszego litewskiego^[2]. W 1599 został wybrany przez szlachtę starostą generalnym żmudzkim^[2]. W 1600 roku wziął udział w zwycięskiej wyprawie hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego na Wołoszczyznę.

Wojna inflancka

W kwietniu 1601 roku Zygmunt III Waza mianował go „pułkownikiem albo porucznikiem hetmańskim” (a więc hetmanem polnym litewskim), dzięki czemu zyskał dowództwo nad wojskiem operującym w Inflantach, ale tylko podczas nieobecności hetmana wielkiego Krzysztofa "Pioruna" Radziwiłła, z którym Chodkiewicz był skonfliktowany^[2]. W 1601 dowodził w zwycięskiej bitwie nad armię szwedzką w pod Kokenhausen. W październiku 1602 objął po Zamojskim naczelne dowództwo w Inflantach: odebrał Szwedom Dorpat (9–13 kwietnia 1603) i obronił Rygę. 6 sierpnia 1603 roku, Zygmunt III Waza oficjalnie wydał uniwersał, w którym ogłosił o oddaniu mu dowództwa^[2]. 23 września 1604 odniósł zwycięstwo w bitwie pod Białym Kamieniem, gdzie dowodząc oddziałem w sile 2 tys. ludzi pobił siedmiotysięczną armię szwedzką - straty po stronie szwedzkiej wynosiły 3 tys., przy 150 stratach własnych.

W 1605 odniósł kolejne zwycięstwo nad Szwedami w bitwie pod Kircholmem. Jego czterotysięczny oddział pobił czternastotysięczny korpus szwedzki, 9 tys. żołnierzy przeciwnika poniosło śmierć; zdobyto 60 nieprzyjacielskich sztandarów i 12 dział. Zwycięstwo to rozsławiło imię Chodkiewicza w całym ówczesnym świecie. Gratulacje przysłali mu m.in. papież Paweł V, cesarz Rudolf II Habsburg, król Anglii Jakub I Stuart, sułtan Ahmed I i szach perski Abbas I Wielki. Sejmiki ziemskie Rzeczypospolitej uchwalały vota, żądając od króla Zygmunta III wynagrodzenia trudów wielkiego wodza. Wkrótce też król przyznał mu buławę wielką litewską (choć jest możliwe, że otrzymał ją jeszcze przed tym zwycięstwem) i liczne nadania ziemskie.

W czasie wojny o Inflanty Chodkiewicz dał się poznać jako znakomity strateg i mistrz taktyki, szczególnie umiejętnie potrafiący operować formacjami husarii. Jesienią 1606 roku musiał opuścić Inflanty, ponieważ wojsko rozeszło się, gdy nie otrzymało pieniędzy^[2].

Rokosz sandomierski i ponowne walki ze Szwedami

Odwołany z inflanckiego teatru działań, w 1607 roku zajął się tłumieniem rokoszu sandomierskiego. W Wielkim Księstwie Litewskim jego wojsko zniosło oddziały rokoszan, sformowane przez wroga Chodkiewiczów, kasztelana wileńskiego Janusza Radziwiłła. 6 lipca 1607, dowodząc prawym skrzydłem królewskim pokonał rokoszan w bitwie pod Guzowem, jednak odmówił pościgu za pokonanymi. Tłumaczył to tym, że pełne zwycięstwo może osłabić siłę starych rodów litewskich. Jak później pisał, „dawno Polacy na tym są, aby nas, wielkie familie w Litwie, powaśniwszy do zniszczenia przywiedli, aby tak snadnie (łatwo) mogli według myśli Litwą kierować”^[2]. W 1608 doprowadził do podpisania zawieszenia broni ze Szwedami. Jednak już wkrótce, gdy Szwedzi zerwali rozejm i wznowili walkę (1609) został zmuszony ponownie odbijać z rąk szwedzkich Parnawę (z braku piechoty, w trzaskającym mrozie własnym przykładem skłonił husarię do szturmu na zamek) i Dyjament. W roku 1611 upoważniony przez Zygmunta III zawarł ze Szwedami rozejm^[2].

Wojna moskiewska

Mimo że w 1604 roku był przeciwnikiem popierania Dymitra Samozwańca, w czasie wojny polsko-rosyjskiej stanął na czele wyprawy na Moskwę. 10 września 1611 pospieszył z nieudaną odsieczą oblężonej polskiej załodze moskiewskiego Kremla, ścierając się z powstańcami moskiewskimi. Druga próba odsieczy w 1612 też nie zakończyła się powodzeniem. W latach 1613–1615 przeprowadzał działania osłonowe Smoleńska, dzięki czemu to miasto pozostało w granicach Rzeczypospolitej. W roku 1615 wraz z innymi wyznaczonymi przez sejm komisarzami uczestniczył pod Smoleńskiem w rokowaniach z przedstawicielami Moskwy. W 1617 został wodzem naczelnym wyprawy królewicza Władysława, która zamierzała odbić Moskwę. 11 października 1617 Chodkiewicz zdobył Dorohobuż, na leże zimowe zapadł w Wiaźmie. W Tuszynie jego wojska zasiliło 20 000 kozaków pod wodzą hetmana Piotra Konaszewicza-Sahajdacznego. Jednak pomimo ponawianych prób zdobycia stolicy Rosji wyprawa zakończyła się niepowodzeniem (nieudany nocny szturm 10/11 października 1618). W 1617 roku po zawarciu rozejmu w Dywlinie Chodkiewicz zaczął porządkować sprawy rodzinne^[2].

Obrona Chocimia i śmierć

Na polecenie króla został mianowany dowódcą połączonych wojsk polskich, litewskich i kozackich w czasie obrony Chocimia przed Turkami w roku 1621. Zmarł w oblężonym przez Turków obozie pod Chocimiem. Ciało hetmana po obronie obozu pod Chocimiem złożono w Kamieńcu Podolskim. Pogrzeb odbył się w Ostrogu czyli w dobrach jego młodej żony. Wybór miejsca był złamaniem woli hetmana, który chciał być pochowany w Kretyndze, gdzie spoczywało ciało pierwszej żony. W 1637 roku trumnę przeniesiono do grobowca w kaplicy jezuickiej w Ostrogu. Po wybuchu powstania kozackiego w 1648 roku przewieziono ją do Wołczewa, skąd powróciła w 1654. W 1722 roku przeniesiono ją do kościoła jezuitów w Ostrogu^[2].

Gospodarka i mecenat

Był świetnym administratorem odziedziczonych lub powierzonych sobie dóbr. Wznosił liczne fortyfikacje, obwarowywał miasta, fundował kościoły i klasztory. W 1609 roku w Kretyndze ufundował kościół i klasztor bernardynów, gdzie chciał być pochowany. W Krożach ufundował w 1620 roku kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i kolegium jezuickie. W Nieświeżu ufundował kościół jezuitów pod wezwaniem św. Michała. W Szkudach ufundował kościół św. Trójcy i szkołę dla jezuitów.

Fortyfikator

W 1602 ufortyfikował Lachowicze oraz zbudował twierdzę w Bychowie.

Oceny u współczesnych

Jan Lipski, przemawiając z okazji śmierci króla, wspominając odniesione za jego panowania zwycięstwa, powie o kircholmskim, że było drugimi Kannami, albo Grunwaldem. Maciej Kazimierz Sarbiewski, pisząc o zwycięskim wodzu, nazwie go litewskim Achillesem^[2].

Patron

Do 1939 roku imię hetmana nosił 26 Pułk Ułanów Wielkopolskich w Baranowiczach, a w latach 1994–2000 14 Brygada Pancerna Ziemi Przemyskiej w Przemyślu.
W Boguszowicach dzielnicy Rybnika działa 17 Męska Drużyna Harcerska im. Jana Karola Chodkiewicza.

Galeria

Marcello Bacciarelli, Portret Jana Karola Chodkiewicza, 1781
Jan Karol Chodkiewicz
Jan Karol Chodkiewicz pod Kircholmem 1605
Józef Brandt, Bitwa pod Chocimiem, 1867; Jan Karol Chodkiewicz w centrum obrazu, w czerwonym stroju
Jan Karol Chodkiewicz
Jan Karol Chodkiewicz
Jan Karol Chodkiewicz. Wiek ok. 30 lat.
Śmierć Jana Karola Chodkiewicza
Jan Karol Chodkiewicz z buławą
Jan Karol Chodkiewicz na koniu
Jan Karol Chodkiewicz jako Wielki Hetman Litewski
Pomnik Jana Karola Chodkiewicza w Komorowie

Zobacz też

Wykaz literatury uzupełniającej: Jan Karol Chodkiewicz.

Przypisy

↑ Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku: spisy, opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba, Kórnik 1994, s. 144.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Henryk (1936-)H.(1. ) Wisner Henryk (1936-)H.(1. ), Henryk (1936-)H.(1. ) Wisner Henryk (1936-)H.(1. ), Rzeczpospolita Wazów. [1], Czasy Zygmunta III i Władysława IV, Instytut Historii PAN, 2002, ISBN 978-83-88973-35-2 [dostęp 2019-03-08] .

Linki zewnętrzne

[1] Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku: spisy, opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba, Kórnik 1994, s. 144.

[:0-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Henryk (1936-)H.(1. ) Wisner Henryk (1936-)H.(1. ), Henryk (1936-)H.(1. ) Wisner Henryk (1936-)H.(1. ), Rzeczpospolita Wazów. [1], Czasy Zygmunta III i Władysława IV, Instytut Historii PAN, 2002, ISBN 978-83-88973-35-2 [dostęp 2019-03-08] .

[1]

[2]

@@ Linia 33: / Linia 33: @@
 Wnuk [[Hieronim Chodkiewicz|Hieronima]], [[kasztelan]]a [[Wilno|wileńskiego]], syn [[marszałek wielki litewski|marszałka wielkiego litewskiego]] i kasztelana wileńskiego [[Jan Hieronimowicz Chodkiewicz|Jana Hieronimowicza]] oraz wojewodzianki krakowskiej [[Krystyna Zborowska|Krystyny Zborowskiej]] herbu Jastrzębiec (siostry straconego [[Samuel Zborowski|Samuela Zborowskiego]]).
-Zdobywał wykształcenie na [[Uniwersytet Wileński|Akademii Wileńskiej]]. W latach 1586–1589 studiował wraz z bratem [[Aleksander Chodkiewicz (wojewoda trocki)|Aleksandrem]] filozofię i prawo w [[jezuici|jezuickiej]] akademii w [[Ingolstadt]].
+Zdobywał wykształcenie w latach 1573-1579 na prowadzonej przez jezuitów [[Uniwersytet Wileński|Akademii Wileńskiej]]. Zyskał samodzielność po śmierci ojca w 1579 roku<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Henryk (1936-) Wisner, Henryk (1936-) Wisner |tytuł = Rzeczpospolita Wazów. [1], Czasy Zygmunta III i Władysława IV |data = 2002 |data dostępu = 2019-03-08 |isbn = 9788388973352 |wydawca = Instytut Historii PAN |url = http://rcin.org.pl/ihpan/dlibra/docmetadata?id=63801&from=publication&fbclid=IwAR1oVPcTS3sKKDRIHYVlqUMY9HOpKAvQokly2gn-542Rz7-G-O2RQ-DldRc}}</ref>. W latach 1586–1589 studiował wraz z bratem [[Aleksander Chodkiewicz (wojewoda trocki)|Aleksandrem]] filozofię i prawo w [[jezuici|jezuickiej]] akademii w [[Ingolstadt]]. Później, przez Augsburg i Weronę, bracia ruszyli do Padwy i Wenecji<ref name=":0" />. Jan Karol odwiedził [[Malta|Maltę]]. Na Litwę obaj wrócili w roku 1590, już po śmierci matki.
+=== Rodzina ===
-W [[Jarosław (województwo podkarpackie)|Jarosławiu]] 28 listopada 1620 wziął ślub z księżną [[Anna Alojza Chodkiewicz|Anną Alojzą Ostrogską]], córką Aleksandra i Anny Zofii Kostczanki, [[Dąbrowa (herb szlachecki)|herbu Dąbrowa]].
+W 1593 Jan Karol Chodkiewicz ożenił się z Zofią Mielecką Olelkowiczową, wdową po księciu słuckim Siemionie Olelkowiczu. Ze związku tego urodziła się w 1604 roku Anna (wydana za marszałka nadwornego litewskiego [[Jan Stanisław Sapieha|Jana Stanisława Sapiehę]]). Obaj synowie umarli, pierworodny Hieronim Chryzostom w 1613, mając lat szesnaście, drugi w 1606, w niemowlęctwie. Jego żona Zofia zmarła w 1619 roku. Myśląc o przedłużeniu rodu, w [[Jarosław (województwo podkarpackie)|Jarosławiu]] 28 listopada 1620 wziął ślub z młodszą o 40 lat księżną [[Anna Alojza Chodkiewicz|Anną Alojzą Ostrogską]], z którą jednak nie miał potomstwa<ref name=":0" />.
 === Wojny kozackie i mołdawskie ===
-Swoją karierę wojskową rozpoczął w 1596 od udziału w tłumieniu [[Powstanie Nalewajki|powstania Nalewajki]], który wraz z [[kozacy|wojskiem kozackim]] pustoszył miasta na wschodnich ziemiach [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. W 1599 został starostą generalnym żmudzkim, rok później wziął udział w [[Bitwa pod Bukowem|zwycięskiej wyprawie]] [[hetman wielki koronny|hetmana wielkiego koronnego]] [[Jan Zamoyski|Jana Zamoyskiego]] na [[Wołoszczyzna|Wołoszczyznę]].
+Swoją karierę wojskową rozpoczął w 1596 od udziału pod wodzą [[Stanisław Żółkiewski|Stanisława Żółkiewskiego]] w tłumieniu [[Powstanie Nalewajki|powstania Nalewajki]], który wraz z [[kozacy|wojskiem kozackim]] pustoszył miasta na wschodnich ziemiach [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. W tym samym roku otrzymał pierwszy urząd podczaszego litewskiego<ref name=":0" />. W 1599 został wybrany przez szlachtę starostą generalnym żmudzkim<ref name=":0" />. W 1600 roku wziął udział w [[Bitwa pod Bukowem|zwycięskiej wyprawie]] [[hetman wielki koronny|hetmana wielkiego koronnego]] [[Jan Zamoyski|Jana Zamoyskiego]] na [[Wołoszczyzna|Wołoszczyznę]].
 === Wojna inflancka ===
-W 1600 został [[hetman polny litewski|hetmanem polnym litewskim]] i pod wodzą [[hetman wielki litewski|hetmana wielkiego]] [[Krzysztof Radziwiłł Piorun|Krzysztofa "Pioruna" Radziwiłła]] wziął udział w wojnie [[Inflanty|inflanckiej]]. W 1601 dowodził w zwycięskiej bitwie nad armię szwedzką w [[bitwa pod Kokenhausen|pod Kokenhausen]]. W październiku 1602 objął po Zamojskim naczelne dowództwo w [[Inflanty|Inflantach]]: odebrał Szwedom [[Tartu|Dorpat]] (9–13 kwietnia 1603) i obronił [[Ryga|Rygę]]. 23 września 1604 odniósł zwycięstwo w [[bitwa pod Białym Kamieniem|bitwie pod Białym Kamieniem]], gdzie dowodząc oddziałem w sile 2 tys. ludzi pobił siedmiotysięczną armię szwedzką - straty po stronie szwedzkiej wynosiły 3 tys., przy 150 stratach własnych.
+W kwietniu 1601 roku Zygmunt III Waza mianował go „pułkownikiem albo porucznikiem hetmańskim” (a więc [[hetman polny litewski|hetmanem polnym litewskim]]), dzięki czemu zyskał dowództwo nad wojskiem operującym w Inflantach, ale tylko podczas nieobecności [[hetman wielki litewski|hetmana wielkiego]] [[Krzysztof Radziwiłł Piorun|Krzysztofa "Pioruna" Radziwiłła]], z którym Chodkiewicz był skonfliktowany<ref name=":0" />. W 1601 dowodził w zwycięskiej bitwie nad armię szwedzką w [[bitwa pod Kokenhausen|pod Kokenhausen]]. W październiku 1602 objął po Zamojskim naczelne dowództwo w [[Inflanty|Inflantach]]: odebrał Szwedom [[Tartu|Dorpat]] (9–13 kwietnia 1603) i obronił [[Ryga|Rygę]]. 6 sierpnia 1603 roku, Zygmunt III Waza oficjalnie wydał uniwersał, w którym ogłosił o oddaniu mu dowództwa<ref name=":0" />. 23 września 1604 odniósł zwycięstwo w [[bitwa pod Białym Kamieniem|bitwie pod Białym Kamieniem]], gdzie dowodząc oddziałem w sile 2 tys. ludzi pobił siedmiotysięczną armię szwedzką - straty po stronie szwedzkiej wynosiły 3 tys., przy 150 stratach własnych.
 W 1605 odniósł kolejne zwycięstwo nad Szwedami w [[bitwa pod Kircholmem|bitwie pod Kircholmem]]. Jego czterotysięczny oddział pobił czternastotysięczny korpus szwedzki, 9 tys. żołnierzy przeciwnika poniosło śmierć; zdobyto 60 nieprzyjacielskich sztandarów i 12 dział. Zwycięstwo to rozsławiło imię Chodkiewicza w całym ówczesnym świecie. Gratulacje przysłali mu m.in. [[papież]] [[Paweł V]], [[Władcy Niemiec|cesarz]] [[Rudolf II Habsburg]], [[Władcy Anglii|król Anglii]] [[Jakub I Stuart]], [[Władcy Turcji|sułtan]] [[Ahmed I]] i [[szach (władca)|szach]] [[Iran|perski]] [[Abbas I Wielki]]. [[Sejmiki ziemskie]] [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]] uchwalały vota, żądając od króla [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III]] wynagrodzenia trudów wielkiego wodza. Wkrótce też król przyznał mu buławę wielką litewską (choć jest możliwe, że otrzymał ją jeszcze przed tym zwycięstwem) i liczne nadania ziemskie.
-W czasie wojny o [[Inflanty]] Chodkiewicz dał się poznać jako znakomity strateg i mistrz taktyki, szczególnie umiejętnie potrafiący operować formacjami [[husaria|husarii]], rzucając je na wroga w przełomowym momencie bitwy.
+W czasie wojny o [[Inflanty]] Chodkiewicz dał się poznać jako znakomity strateg i mistrz taktyki, szczególnie umiejętnie potrafiący operować formacjami [[husaria|husarii]]. Jesienią 1606 roku musiał opuścić Inflanty, ponieważ wojsko rozeszło się, gdy nie otrzymało pieniędzy<ref name=":0" />.
 === Rokosz sandomierski i ponowne walki ze Szwedami ===
-W 1607, odwołany z inflanckiego teatru działań, zajął się tłumieniem [[rokosz Zebrzydowskiego|rokoszu sandomierskiego]]. W Wielkim Księstwie Litewskim jego wojsko zniosło oddziały rokoszan, sformowane przez wroga Chodkiewiczów, [[kasztelan]]a [[Wilno|wileńskiego]] [[Janusz Radziwiłł (kasztelan wileński)|Janusza Radziwiłła]]. 6 lipca 1607, dowodząc prawym skrzydłem królewskim pokonał rokoszan w [[bitwa pod Guzowem|bitwie pod Guzowem]]. W 1608 doprowadził do podpisania zawieszenia broni ze Szwedami. Jednak już wkrótce, gdy Szwedzi zerwali rozejm i wznowili walkę (1609) został zmuszony ponownie odbijać z rąk szwedzkich [[Parnawa|Parnawę]] (z braku piechoty, w trzaskającym mrozie własnym przykładem skłonił husarię do szturmu na zamek) i [[Dyjament]].
+Odwołany z inflanckiego teatru działań, w 1607 roku zajął się tłumieniem [[rokosz Zebrzydowskiego|rokoszu sandomierskiego]]. W Wielkim Księstwie Litewskim jego wojsko zniosło oddziały rokoszan, sformowane przez wroga Chodkiewiczów, [[kasztelan]]a [[Wilno|wileńskiego]] [[Janusz Radziwiłł (kasztelan wileński)|Janusza Radziwiłła]]. 6 lipca 1607, dowodząc prawym skrzydłem królewskim pokonał rokoszan w [[bitwa pod Guzowem|bitwie pod Guzowem]], jednak odmówił pościgu za pokonanymi. Tłumaczył to tym, że pełne zwycięstwo może osłabić siłę starych rodów litewskich. Jak później pisał, ''„dawno Polacy na tym są, aby nas, wielkie familie w Litwie, powaśniwszy do zniszczenia przywiedli, aby tak snadnie (łatwo) mogli według myśli Litwą kierować”''<ref name=":0" />. W 1608 doprowadził do podpisania zawieszenia broni ze Szwedami. Jednak już wkrótce, gdy Szwedzi zerwali rozejm i wznowili walkę (1609) został zmuszony ponownie odbijać z rąk szwedzkich [[Parnawa|Parnawę]] (z braku piechoty, w trzaskającym mrozie własnym przykładem skłonił husarię do szturmu na zamek) i [[Dyjament]]. W roku 1611 upoważniony przez Zygmunta III zawarł ze Szwedami rozejm<ref name=":0" />.
 === Wojna moskiewska ===
-W czasie [[Wojna polsko-rosyjska (1609–1618)|wojny polsko-rosyjskiej]] stanął na czele wyprawy na [[Moskwa|Moskwę]]. 10 września 1611 pospieszył z [[bitwa pod Moskwą (1611)|nieudaną odsieczą]] oblężonej polskiej załodze [[Kreml moskiewski|moskiewskiego Kremla]], ścierając się z powstańcami rosyjskimi. Druga [[bitwa pod Moskwą (1612)|próba odsieczy]] w 1612 też nie zakończyła się powodzeniem. W latach 1613–1615 przeprowadzał działania osłonowe [[Smoleńsk]]a, dzięki czemu to miasto pozostało w granicach [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]]. W 1617 został wodzem naczelnym wyprawy [[Władysław IV Waza|królewicza Władysława]], która zamierzała odbić Moskwę.
+Mimo że w 1604 roku był przeciwnikiem popierania Dymitra Samozwańca, w czasie [[Wojna polsko-rosyjska (1609–1618)|wojny polsko-rosyjskiej]] stanął na czele wyprawy na [[Moskwa|Moskwę]]. 10 września 1611 pospieszył z [[bitwa pod Moskwą (1611)|nieudaną odsieczą]] oblężonej polskiej załodze [[Kreml moskiewski|moskiewskiego Kremla]], ścierając się z powstańcami moskiewskimi. Druga [[bitwa pod Moskwą (1612)|próba odsieczy]] w 1612 też nie zakończyła się powodzeniem. W latach 1613–1615 przeprowadzał działania osłonowe [[Smoleńsk]]a, dzięki czemu to miasto pozostało w granicach [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]]. W roku 1615 wraz z innymi wyznaczonymi przez sejm komisarzami uczestniczył pod Smoleńskiem w rokowaniach z przedstawicielami Moskwy. W 1617 został wodzem naczelnym wyprawy [[Władysław IV Waza|królewicza Władysława]], która zamierzała odbić Moskwę. 11 października 1617 Chodkiewicz zdobył [[Dorogobuż|Dorohobuż]], na leże zimowe zapadł w [[Wiaźma|Wiaźmie]]. W [[Tuszyn]]ie jego wojska zasiliło 20 000 kozaków pod wodzą hetmana [[Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny|Piotra Konaszewicza-Sahajdacznego]]. Jednak pomimo ponawianych prób zdobycia stolicy [[Rosja|Rosji]] wyprawa zakończyła się niepowodzeniem (nieudany nocny szturm 10/11 października 1618). W 1617 roku po zawarciu [[Rozejm w Dywilinie|rozejmu w Dywlinie]] Chodkiewicz zaczął porządkować sprawy rodzinne<ref name=":0" />.
+=== Obrona Chocimia i śmierć ===
-października 1617 Chodkiewicz zdobył [[Dorogobuż|Dorohobuż]], na leże zimowe zapadł w [[Wiaźma|Wiaźmie]]. W [[Tuszyn]]ie jego wojska zasiliło 20 000 kozaków pod wodzą hetmana [[Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny|Piotra Konaszewicza-Sahajdacznego]]. Jednak pomimo ponawianych prób zdobycia stolicy [[Rosja|Rosji]] wyprawa zakończyła się niepowodzeniem (nieudany nocny szturm 10/11 października 1618).
+Na polecenie króla został mianowany dowódcą połączonych wojsk polskich, litewskich i kozackich w czasie [[Bitwa pod Chocimiem (1621)|obrony Chocimia]] przed [[Turcja|Turkami]] w roku 1621. Zmarł w oblężonym przez Turków obozie pod [[Chocim]]iem. Ciało hetmana po obronie obozu pod Chocimiem złożono w [[Kamieniec Podolski|Kamieńcu Podolskim]]. Pogrzeb odbył się w [[Ostróg (miasto)|Ostrogu]] czyli w dobrach jego młodej żony. Wybór miejsca był złamaniem woli hetmana, który chciał być pochowany w Kretyndze, gdzie spoczywało ciało pierwszej żony. W 1637 roku trumnę przeniesiono do grobowca w kaplicy jezuickiej w Ostrogu. Po wybuchu powstania kozackiego w 1648 roku przewieziono ją do Wołczewa, skąd powróciła w 1654. W 1722 roku przeniesiono ją do kościoła jezuitów w Ostrogu<ref name=":0" />.
-=== Obrona Chocimia ===
-Był także dowódcą połączonych wojsk polskich i litewskich w czasie [[Bitwa pod Chocimiem (1621)|obrony Chocimia]] przed [[Turcja|Turkami]] w roku 1621. Zmarł w oblężonym przez Turków obozie pod [[Chocim]]iem.
 === Gospodarka i mecenat ===
-Był świetnym administratorem odziedziczonych lub powierzonych sobie dóbr. Wznosił liczne zamki, obwarowywał miasta, fundował kościoły i klasztory. W [[Kretynga|Kretyndze]] zbudował [[Kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Kretyndze|kościół i klasztor bernardynów]], w 1602 ufortyfikował [[Lachowicze]]. Zbudował warownię w [[Bychów|Bychowie]]. W [[Kroże|Krożach]] ufundował w 1614 kościół i kolegium jezuickie, w [[Nieśwież]]u kościół jezuicki św. Michała, w [[Szkudy|Szkudach]] zbudował kościół św. Trójcy i szkołę dla jezuitów.
+Był świetnym administratorem odziedziczonych lub powierzonych sobie dóbr. Wznosił liczne fortyfikacje, obwarowywał miasta, fundował kościoły i klasztory. W 1609 roku w [[Kretynga|Kretyndze]] ufundował [[Kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Kretyndze|kościół i klasztor bernardynów]], gdzie chciał być pochowany. W [[Kroże|Krożach]] ufundował w 1620 roku kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i kolegium jezuickie. W [[Nieśwież]]u ufundował kościół jezuitów pod wezwaniem św. Michała. W [[Szkudy|Szkudach]] ufundował kościół św. Trójcy i szkołę dla jezuitów.
+=== Fortyfikator ===
+W 1602 ufortyfikował [[Lachowicze]] oraz zbudował twierdzę w [[Bychów|Bychowie]].
+=== Oceny u współczesnych ===
+Jan Lipski, przemawiając z okazji śmierci króla, wspominając odniesione za jego panowania zwycięstwa, powie o kircholmskim, że było drugimi Kannami, albo Grunwaldem. [[Maciej Kazimierz Sarbiewski]], pisząc o zwycięskim wodzu, nazwie go litewskim Achillesem<ref name=":0" />.
+<br />
 === Patron ===