Islam III Girej: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne oraz inne drobne sprawy |
drobne merytoryczne |
||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
W latach 40. XVII wieku [[Władysław IV Waza|Władysław IV]] wraz z najbliższymi współpracownikami (kanclerz [[Jerzy Ossoliński]], hetman [[Stanisław Koniecpolski]]) planował wojnę Rzeczypospolitej przeciw [[Chanat Krymski|Chanatowi Krymskiemu]], której celem miała być likwidacja chanatu. W planowanej wojnie istotną rolę mieli odegrać [[Kozacy zaporoscy]] i [[Carstwo Moskiewskie|Carstwo Rosyjskie]], z którym Rzeczpospolita zawarła skierowany przeciw Chanatowi układ sojuszniczy. Fiasko planów wojennych króla w wyniku sprzeciwu [[sejm walny|sejmu]] 1646 roku było jedną z przyczyn wybuchu [[Powstanie Chmielnickiego|powstania kozackiego]] przeciw Rzeczypospolitej. |
W latach 40. XVII wieku [[Władysław IV Waza|Władysław IV]] wraz z najbliższymi współpracownikami (kanclerz [[Jerzy Ossoliński]], hetman [[Stanisław Koniecpolski]]) planował wojnę Rzeczypospolitej przeciw [[Chanat Krymski|Chanatowi Krymskiemu]], której celem miała być likwidacja chanatu. W planowanej wojnie istotną rolę mieli odegrać [[Kozacy zaporoscy]] i [[Carstwo Moskiewskie|Carstwo Rosyjskie]], z którym Rzeczpospolita zawarła skierowany przeciw Chanatowi układ sojuszniczy. Fiasko planów wojennych króla w wyniku sprzeciwu [[sejm walny|sejmu]] 1646 roku było jedną z przyczyn wybuchu [[Powstanie Chmielnickiego|powstania kozackiego]] przeciw Rzeczypospolitej. |
||
Ujawnienie przez [[Bohdan Chmielnicki|Bohdana Chmielnickiego]] chanowi Islamowi III Girejowi posiadanych dokumentów przygotowań do wojny było motywem poparcia przez chana [[powstanie Chmielnickiego|powstania Chmielnickiego]]. Było to trwające w latach 1648–1654 przymierze Chanatu z dotychczasowym śmiertelnym wrogiem – [[Kozacy zaporoscy|Kozaczyzną Zaporoską]], skierowane przeciw Rzeczypospolitej. Wojska [[Tatarzy krymscy|tatarskie]] pod wodzą Islama III wspierały [[powstanie Chmielnickiego|powstanie kozackie]], biorąc udział w [[obrona Zbaraża|oblężeniu Zbaraża]], [[bitwa pod Zborowem|bitwie pod Zborowem]] (1649), [[bitwa pod Beresteczkiem|bitwie pod Beresteczkiem]] (1651). Islam III był w 1649 mediatorem przy zawarciu [[ugoda zborowska|ugody zborowskiej]] pomiędzy Kozaczyzną a Rzecząpospolitą. W 1654 po zawarciu [[ugoda perejasławska|ugody w Perejasławiu]] i podporządkowaniu w jej konsekwencji [[Hetmanat]]u [[Carstwo Moskiewskie|carowi Rosji]], dokonał odwrócenia sojuszy, sprzymierzając Chanat z Rzecząpospolitą przeciw Kozaczyźnie i Moskwie. |
Ujawnienie przez [[Bohdan Chmielnicki|Bohdana Chmielnickiego]] chanowi Islamowi III Girejowi posiadanych dokumentów przygotowań do wojny było motywem poparcia przez chana [[powstanie Chmielnickiego|powstania Chmielnickiego]]. Było to trwające w latach 1648–1654 przymierze Chanatu z dotychczasowym śmiertelnym wrogiem – [[Kozacy zaporoscy|Kozaczyzną Zaporoską]], skierowane przeciw Rzeczypospolitej. Wojska [[Tatarzy krymscy|tatarskie]] pod wodzą Islama III wspierały [[powstanie Chmielnickiego|powstanie kozackie]], biorąc udział w [[obrona Zbaraża|oblężeniu Zbaraża]], [[bitwa pod Zborowem|bitwie pod Zborowem]] (1649), [[bitwa pod Beresteczkiem|bitwie pod Beresteczkiem]] (1651). Islam III był w 1649 mediatorem przy zawarciu [[ugoda zborowska|ugody zborowskiej]] pomiędzy Kozaczyzną a Rzecząpospolitą. Korzystnym rozstrzygnięciem dla Chanatu zakończyło się także zablokowanie wojsk polskich [[Bitwa pod Żwańcem|pod Żwańcem]] w grudniu 1653 roku. W 1654 po zawarciu [[ugoda perejasławska|ugody w Perejasławiu]] i podporządkowaniu w jej konsekwencji [[Hetmanat]]u [[Carstwo Moskiewskie|carowi Rosji]], dokonał odwrócenia sojuszy, sprzymierzając Chanat z Rzecząpospolitą przeciw Kozaczyźnie i Moskwie. W tym samym roku zmarł nagle (po 17 czerwca 1654), według tradycji otruty przez pochodzącą z Ukrainy nałożnicę. |
||
Został pochowany na [[Cmentarz Chanów w Bachczysaraju|Cmentarzu Chanów w Bachczysaraju]]. Jego grób nie zachował się. |
Został pochowany na [[Cmentarz Chanów w Bachczysaraju|Cmentarzu Chanów w Bachczysaraju]]. Jego grób nie zachował się. |
||
Wersja z 11:54, 20 gru 2019
 Islam III Girej – portret | |
| chan krymski | |
| Okres |
od 1644 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia |
Girejów |
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec | |
| Rodzeństwo | |
Islam III Girej, w literaturze także Islam Gerej III (krymskotat. III İslâm Geray) (1604 – 10 lipca 1654[1]) – chan krymski w latach 1644–1654, syn chana Selameta I Gireja.
W 1644 sułtan turecki Ibrahim Osmanli wyznaczył go chanem krymskim w miejsce jego młodszego brata Mehmeda IV.
W latach 40. XVII wieku Władysław IV wraz z najbliższymi współpracownikami (kanclerz Jerzy Ossoliński, hetman Stanisław Koniecpolski) planował wojnę Rzeczypospolitej przeciw Chanatowi Krymskiemu, której celem miała być likwidacja chanatu. W planowanej wojnie istotną rolę mieli odegrać Kozacy zaporoscy i Carstwo Rosyjskie, z którym Rzeczpospolita zawarła skierowany przeciw Chanatowi układ sojuszniczy. Fiasko planów wojennych króla w wyniku sprzeciwu sejmu 1646 roku było jedną z przyczyn wybuchu powstania kozackiego przeciw Rzeczypospolitej.
Ujawnienie przez Bohdana Chmielnickiego chanowi Islamowi III Girejowi posiadanych dokumentów przygotowań do wojny było motywem poparcia przez chana powstania Chmielnickiego. Było to trwające w latach 1648–1654 przymierze Chanatu z dotychczasowym śmiertelnym wrogiem – Kozaczyzną Zaporoską, skierowane przeciw Rzeczypospolitej. Wojska tatarskie pod wodzą Islama III wspierały powstanie kozackie, biorąc udział w oblężeniu Zbaraża, bitwie pod Zborowem (1649), bitwie pod Beresteczkiem (1651). Islam III był w 1649 mediatorem przy zawarciu ugody zborowskiej pomiędzy Kozaczyzną a Rzecząpospolitą. Korzystnym rozstrzygnięciem dla Chanatu zakończyło się także zablokowanie wojsk polskich pod Żwańcem w grudniu 1653 roku. W 1654 po zawarciu ugody w Perejasławiu i podporządkowaniu w jej konsekwencji Hetmanatu carowi Rosji, dokonał odwrócenia sojuszy, sprzymierzając Chanat z Rzecząpospolitą przeciw Kozaczyźnie i Moskwie. W tym samym roku zmarł nagle (po 17 czerwca 1654), według tradycji otruty przez pochodzącą z Ukrainy nałożnicę.
Został pochowany na Cmentarzu Chanów w Bachczysaraju. Jego grób nie zachował się.
Przypisy
- ↑ Mykhailo Hrushevsʹkyi, History of Ukraine-Rus'. The Cossack Age, 1626–1650, Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, 2002, s. 322.
Bibliografia
- Leszek Podhorodecki, Chanat Krymski i jego stosunki z Polską w XV-XVIII w., Warszawa: Książka i Wiedza, 1987, ISBN 83-05-11618-2, OCLC 834841480.
- Hadży Mehmed Senai z Krymu, Historia Chana Islam Gereja III, przeł. Zygmunt Abrahamowicz, oprac. Olgierd Górka i Zbigniew Wójcik, PWN, Warszawa 1971.
