Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła i klasztor Bazylianów w Berezweczu: Różnice pomiędzy wersjami

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Berezweczu
(nie istnieje)
	kościół klasztorny
	; Fasada nieistniejącego kościoła bazylianów w Berezweczu (przed 1939 r.)
Państwo	Białoruś
Miejscowość	Głębokie
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki (1919-1939)
Wezwanie	św. Piotr i św. Paweł
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1756
Data zakończenia budowy	1763
Data zniszczenia; • przez	1970; wyburzenie
Poprzednie wyznanie	unickie (1637–1839); prawosławne ((1839–1919))
Fundator	Józef Korsak
Dane świątyni
Styl	barok wileński
Architekt	Antonio Paracca
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Wieża kościelna; • liczba wież	; 2
	Położenie na mapie Białorusi Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Berezweczu; (nie istnieje)
	55°09′02,37″N 27°41′27,70″E/55,150658 27,691028
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 00:02, 8 sty 2020

Kościół (Cerkiew) Świętych Apostołów Piotra i Pawła i klasztor Bazylianów w Berezweczu – nieistniejący kościół (cerkiew) unickiego zakonu bazylianów, stanowiący część założenia kościelno-klasztornego tego zakonu w Berezweczu. Leżał nad jeziorem Podłużnym.

Historia i architektura

Zespół kościelno-klasztorny dla zakonu bazylianów ufundował w 1637 wojewoda mścisławski Józef Korsak; unici przejęli w Berezweczu dawny monaster prawosławny^[2]. Korsak nadał Bazylianom dobra Berezwecz z sześcioma wsiami oraz Wierzbołów na Suwalszczyźnie^[3]. W latach 1756-1763 drewniana cerkiew i monaster zostały zastąpione nowymi obiektami, według projektu architekta [[Antonio Paracca]^[4]. Klasztor budowano do 1767 roku.

Kościół bazyliański stanowił najwybitniejszy i może najdojrzalszy przykład baroku wileńskiego. Jego dwuwieżowa fasada została wzniesiona prawie całkowicie przy użyciu form architektonicznych. Zastosowano symetrycznie kształtowane wklęsło-wypukłe płaszczyzny ścian w obrębie każdego z trzech członów fasady co stworzyło efekt jej falowania. To samo wygięcie fasady wyznaczało w planie skośną pozycję wszystkich elementów dźwigających – kolumn, filarów i pilastrów, wolut i prowadziło do całkowitego wyeliminowania geometrycznej płaszczyzny elewacji. Kształt architektoniczny elewacji decyduje o tym, iż fasada kościoła w Berezweczu stanowiła najbardziej konsekwentną realizację rokokowej zasady formowania architektury^[5].

Po powstaniu listopadowym, na synodzie w Połocku w 1839, rozporządzeniem carskim zlikwidowano unię na ziemiach litewskich i białoruskich; klasztory bazyliańskie zlikwidowano lub przekształcono w monastery prawosławne. Unicki klasztor w Berezweczu został zamieniony na monaster, a kościół na cerkiew prawosławną.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego ten dawny kościół unicki zamieniono na rzymskokatolicki, a w zabudowaniach klasztornych stacjonował Korpus Ochrony Pogranicza.

W 1939 roku z dzwonnicy klasztoru nacierającą Armię Czerwoną przez jakiś czas powstrzymywał ogień z polskiego karabinu maszynowego^[6]. Władze radzieckie zorganizowały w klasztorze więzienie NKWD, jedno z największych na ziemiach zajętych przez ZSRR. Więziono tu Polaków a także obywateli państw nadbałtyckich. W trakcie likwidacji więzienia w czerwcu 1941, zamordowano tu ok. 800 Polaków.

W czasie okupacji niemieckiej (1941–1944) w klasztorze dalej mieściło się więzienie i obóz dla jeńców radzieckich. Zginęły tysiące ludzi.

2 kwietnia 1949 Połocki obwodowy komitet wykonawczy podjął decyzję o roźbiorce rzekomo awaryjnego budynku kościelnego na cegłę^[7], co wkrótce było dokonane.

W istniejącym nadal, dwukondygnacyjnym budynku klasztornym do dziś mieści się więzienie. Cechy stylowe budynku zostały zatarte.

Nawiązaniem do architektury kościoła bazyliańskiego jest wzniesiony w Białymstoku w latach 1991–1996 Kościół Zmartwychwstania Pańskiego.

Galeria

Kościół i klasztor na obrazie Józefa Drozdowicza z 1926 roku
Fasada boczna kościoła i fragment budynku klasztoru w latach 30-tych XX w. Zdjęcie aut. Jana Bułhaka
Kościół w latach 30-tych XX w. (aut. Jan Bułhak)
Wnętrze kościoła (aut. Jan Bułhak)

Zobacz też

Bibliografia

Górska Aleksandra: Kresy. Przewodnik. Kraków: Wydawnictwo Kluszczyński, 2005, s. 252. ISBN 83-7447-006-2.
Janusz Kębłowski: Dzieje sztuki polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1987, s. 152. ISBN 83-213-3146-7.

Linki zewnętrzne

Radzima.org: Kościół i klasztor bazylianów w Berezweczu. [dostęp 2011-05-24]. (pol.).

Przypisy

↑ Mariusz Karpowicz, Wileńska odmiana architektury XVIII wieku, Wydawnictwo: Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2012, s.55-57
↑ Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 25. ISBN 978-83-7431-127-4.
↑ Fundacja Ziemia Dobrzyńska - oficjalna wizyta.Białoruś [online], www.fundacjaziemiadobrzynska.pl [dostęp 2016-04-01] .
↑ Mariusz Karpowicz, Wileńska odmiana architektury XVIII wieku, Wydawnictwo: Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2012, s.55-57, ISBN 978-83-63580-10-0
↑ Janusz Kębłowski: Dzieje sztuki polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1987, s. 152. ISBN 83-213-3146-7.
↑ Gienek, Miasto Postawy i okolice: Pułk KOP "Głębokie" [online], Miasto Postawy i okolice, 3 stycznia 2012 [dostęp 2016-03-26] .
↑ Послевоенное развитие Глубокского района: 1944-1950 гг., с. 293.

[1] Mariusz Karpowicz, Wileńska odmiana architektury XVIII wieku, Wydawnictwo: Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2012, s.55-57

[2] Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 25. ISBN 978-83-7431-127-4.

[3] Fundacja Ziemia Dobrzyńska - oficjalna wizyta.Białoruś [online], www.fundacjaziemiadobrzynska.pl [dostęp 2016-04-01] .

[4] Mariusz Karpowicz, Wileńska odmiana architektury XVIII wieku, Wydawnictwo: Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2012, s.55-57, ISBN 978-83-63580-10-0

[5] Janusz Kębłowski: Dzieje sztuki polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1987, s. 152. ISBN 83-213-3146-7.

[6] Gienek, Miasto Postawy i okolice: Pułk KOP "Głębokie" [online], Miasto Postawy i okolice, 3 stycznia 2012 [dostęp 2016-03-26] .

[7] Послевоенное развитие Глубокского района: 1944-1950 гг., с. 293.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Linia 68: / Linia 68: @@
 == Historia i architektura ==
-Zespół kościelno-klasztorny dla zakonu bazylianów ufundował w 1637 wojewoda mścisławski [[Józef Korsak]]; [[Kościół unicki|unici]] przejęli w Berezweczu dawny monaster [[Prawosławie|prawosławny]]<ref>{{cytuj książkę | autor = Pawluczuk U. A.| tytuł = Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| rok = 2007| strony = 25| isbn = 978-83-7431-127-4}}</ref>. Korsak nadał Bazylianom dobra Berezwecz z sześcioma wsiami oraz [[Wierzbołów]] na [[Suwalszczyzna|Suwalszczyźnie]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Fundacja Ziemia Dobrzyńska - oficjalna wizyta.Białoruś|data dostępu=2016-04-01|opublikowany=www.fundacjaziemiadobrzynska.pl|url=http://www.fundacjaziemiadobrzynska.pl/aktualnosci/oficjalna%2520wizyta.Bia%25C5%2582oru%25C5%259B.html}}</ref>. W latach 1756-1767 drewniana [[cerkiew (budynek)|cerkiew]] i [[monaster]] zostały zastąpione nowymi obiektami, według projektu [[Wilno|wileńskiego]] architekta [[Jan Krzysztof Glaubitz|Jana Krzysztofa Glaubitza]] (1700-1767).
+Zespół kościelno-klasztorny dla zakonu bazylianów ufundował w 1637 wojewoda mścisławski [[Józef Korsak]]; [[Kościół unicki|unici]] przejęli w Berezweczu dawny monaster [[Prawosławie|prawosławny]]<ref>{{cytuj książkę | autor = Pawluczuk U. A.| tytuł = Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| rok = 2007| strony = 25| isbn = 978-83-7431-127-4}}</ref>. Korsak nadał Bazylianom dobra Berezwecz z sześcioma wsiami oraz [[Wierzbołów]] na [[Suwalszczyzna|Suwalszczyźnie]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Fundacja Ziemia Dobrzyńska - oficjalna wizyta.Białoruś|data dostępu=2016-04-01|opublikowany=www.fundacjaziemiadobrzynska.pl|url=http://www.fundacjaziemiadobrzynska.pl/aktualnosci/oficjalna%2520wizyta.Bia%25C5%2582oru%25C5%259B.html}}</ref>. W latach 1756-1763 drewniana [[cerkiew (budynek)|cerkiew]] i [[monaster]] zostały zastąpione nowymi obiektami, według projektu architekta [[Antonio Paracca]<ref>[[Mariusz Karpowicz]], Wileńska odmiana architektury XVIII wieku, Wydawnictwo: Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2012, s.55-57, ISBN 978-83-63580-10-0</ref>. Klasztor budowano do 1767 roku.
 Kościół bazyliański stanowił najwybitniejszy i może najdojrzalszy przykład [[barok wileński|baroku wileńskiego]]. Jego dwuwieżowa fasada została wzniesiona prawie całkowicie przy użyciu form architektonicznych. Zastosowano symetrycznie kształtowane wklęsło-wypukłe płaszczyzny ścian w obrębie każdego z trzech członów fasady co stworzyło efekt jej falowania. To samo wygięcie fasady wyznaczało w planie skośną pozycję wszystkich elementów dźwigających – kolumn, [[filar]]ów i [[pilaster|pilastrów]], [[woluta|wolut]] i prowadziło do całkowitego wyeliminowania geometrycznej płaszczyzny elewacji. Kształt architektoniczny elewacji decyduje o tym, iż fasada kościoła w Berezweczu stanowiła najbardziej konsekwentną realizację rokokowej zasady formowania architektury<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Kębłowski | imię = Janusz | autor = | autor link = | tytuł =  Dzieje sztuki polskiej | url = | wydanie = | wydawca = Wydawnictwo Arkady | miejsce = Warszawa | rok = 1987| strony = 152| rozdział = | isbn = 83-213-3146-7| oclc = | doi = | język =}}</ref>.