Krużganek: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 13:38, 18 lut 2020

Krużganek (łac. claustrum, niem. Kreuzgang) – długi korytarz (ganek), okalający przeważnie wewnętrzny dziedziniec na jednej lub kilku kondygnacjach. Pełnił funkcję komunikacyjną. Na ogół przykryty sklepieniem lub stropem , na zewnątrz otwarty najczęściej arkadami filarowymi lub kolumnowymi.

Budową i funkcją przypomina podcień, jednakże różni się od niego tym, że jest dostawiony do lica muru, podczas gdy podcień jest z nim równy. W średniowieczu wykorzystywany w klasztorach i zamkach. Z czasów gotyku zachowały się krużganki np. na zamku w Lidzbarku Warmińskim (krużganki na zamku w Malborku są rekonstrukcją z XIX wieku).

W okresie renesansu w pałacach i dworach budowano krużganki wielokondygnacyjne, jako ważny element architektonicznego składnika kompozycji budowli. Z tego okresu pochodzą krużganki na dziedzińcu zamku na Wawelu, w Baranowie Sandomierskim, w Brzegu, Pieskowej Skale, Żywcu, Suchej Beskidzkiej i Nawojowie Łużyckim. Przykładem krużganka okalającego kościół w okresie baroku są krużganki w Świętej Lipce. Stosowano je również w kamienicach mieszczańskich, np w Kamienicy Królewskiej we Lwowie i Kamienicy Zbaraskich w Krakowie.

Klasztor w Tyńcu
Pieskowa Skała
Sucha Beskidzka
Niepołomice
Baranów Sandomierski
Żywiec
Pałac Zbaraskich w Krakowie

Bibliografia

Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 83, 84. ISBN 83-85001-89-1.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-[[Plik:The 16th century Renaissance inner courtyard of Wawel Castle (9156659609).jpg|thumb|240px|Krużganki – [[Dziedziniec Arkadowy na Wawelu]]]]
+[[Plik:The 16th century Renaissance inner courtyard of Wawel Castle (9156659609).jpg|thumb|240px|Krużganki – [[Zamek Królewski na Wawelu|Zamek na Wawelu]]]]
 [[Plik:2016 Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim 07.jpg|thumb|240px|Krużganek w [[Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim|Pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim]]]]
 {{Wikisłownik|krużganek}}
@@ Linia 6: / Linia 6: @@
 '''Krużganek''' ([[łacina|łac.]] ''claustrum'', [[język niemiecki|niem.]] ''Kreuzgang'') – długi [[korytarz]] (ganek), okalający przeważnie wewnętrzny [[dziedziniec]] na jednej lub kilku kondygnacjach. Pełnił funkcję komunikacyjną. Na ogół przykryty [[sklepienie]]m lub [[strop (budownictwo)|stropem]] , na zewnątrz otwarty najczęściej [[arkada]]mi filarowymi lub kolumnowymi.
-Budową i funkcją przypomina [[podcień]], jednakże różni się od niego tym, że jest dostawiony do [[Lico (architektura)|lica]] muru, podczas gdy podcień jest z nim równy. W [[średniowiecze|średniowieczu]] stanowił część [[klasztor]]u lub [[Zamek|zamku]]. W okresie [[renesans]]u w [[pałac]]ach i dworach budowano krużganki wielokondygnacyjne, jako ważny element architektonicznego składnika kompozycji budowli. Z tego okresu pochodzą krużganki na [[Dziedziniec Arkadowy na Wawelu|dziedzińcu zamku królewskiego na Wawelu]], w [[Baranów Sandomierski|Baranowie Sandomierskim]] i [[Nawojów Łużycki|Nawojowie Łużyckim]]. Z czasów [[gotyk]]u zachowały się krużganki np. na zamku w [[Lidzbark Warmiński|Lidzbarku Warmińskim]]. Przykładem krużganka okalającego kościół w okresie [[barok]]u są krużganki w [[Święta Lipka|Świętej Lipce]]. Stosowano je również w kamienicach mieszczańskich.
+Budową i funkcją przypomina [[podcień]], jednakże różni się od niego tym, że jest dostawiony do [[Lico (architektura)|lica]] muru, podczas gdy podcień jest z nim równy. W [[średniowiecze|średniowieczu]] wykorzystywany w [[Klasztor|klasztorach]] i [[Zamek|zamkach]]. Z czasów [[gotyk]]u zachowały się krużganki np. na zamku w [[Lidzbark Warmiński|Lidzbarku Warmińskim]] (krużganki na [[Zamek w Malborku|zamku w Malborku]] są rekonstrukcją z XIX wieku).
+W okresie [[renesans]]u w [[pałac]]ach i dworach budowano krużganki wielokondygnacyjne, jako ważny element architektonicznego składnika kompozycji budowli. Z tego okresu pochodzą krużganki na [[Zamek Królewski na Wawelu|dziedzińcu zamku na Wawelu]], w [[Baranów Sandomierski|Baranowie Sandomierskim]], w [[Zamek Piastów Śląskich w Brzegu|Brzegu]], [[Zamek Pieskowa Skała|Pieskowej Skale]], [[Stary Zamek w Żywcu|Żywcu]], [[Zamek w Suchej Beskidzkiej|Suchej Beskidzkiej]] i [[Nawojów Łużycki|Nawojowie Łużyckim]]. Przykładem krużganka okalającego kościół w okresie [[barok]]u są krużganki w [[Święta Lipka|Świętej Lipce]]. Stosowano je również w kamienicach mieszczańskich, np w [[Kamienica Królewska we Lwowie|Kamienicy Królewskiej we Lwowie]] i [[Pałac Zbaraskich w Krakowie|Kamienicy Zbaraskich w Krakowie]].<gallery>
+Plik:Tyniec - Klasztor - Krużganek 01.JPG|Klasztor w Tyńcu
+Plik:Sułoszowa, zamek 28.JPG|Pieskowa Skała
+Plik:Sucha Beskidzka Castle (2).jpg|Sucha Beskidzka
+Plik:Niepolomice zamek 04.jpg|Niepołomice
+Plik:Baranów Sandomierski - castle 02.JPG|Baranów Sandomierski
+Plik:Żywiec Stary Zamek 003.JPG|Żywiec
+Plik:Fotothek df ps 0004071 Höfe ^ Innenhöfe.jpg|Pałac Zbaraskich w Krakowie
+</gallery>
 == Bibliografia ==