Krużganek

Krużganki – Zamek na Wawelu

Krużganek w Pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim

Krużganek (łac. claustrum, niem. Kreuzgang) – długi korytarz (ganek), okalający przeważnie wewnętrzny dziedziniec na jednej lub kilku kondygnacjach. Pełnił funkcję komunikacyjną. Na ogół przykryty sklepieniem lub stropem , na zewnątrz otwarty najczęściej arkadami filarowymi lub kolumnowymi.

Budową i funkcją przypomina podcień, jednakże różni się od niego tym, że jest dostawiony do lica muru, podczas gdy podcień jest z nim równy. W średniowieczu wykorzystywany w klasztorach i zamkach. Z czasów gotyku zachowały się krużganki np. na zamku w Lidzbarku Warmińskim (krużganki na zamku w Malborku są rekonstrukcją z XIX wieku).

W okresie renesansu w pałacach i dworach budowano krużganki wielokondygnacyjne, jako ważny element architektonicznego składnika kompozycji budowli. Z tego okresu pochodzą krużganki na dziedzińcu zamku na Wawelu, w Baranowie Sandomierskim, w Brzegu, Pieskowej Skale, Żywcu, Suchej Beskidzkiej i Nawojowie Łużyckim. Przykładem krużganka okalającego kościół w okresie baroku są krużganki w Świętej Lipce. Stosowano je również w kamienicach mieszczańskich, np w Kamienicy Królewskiej we Lwowie i Kamienicy Zbaraskich w Krakowie.

Krużganki gotyckie

• 
  Tyniec - klasztor
• 
  Święty Krzyż - klasztor
• 
  Lidzbark Warmiński - zamek
• 
  Malbork - Zamek Wysoki
• 
  Kraków - Collegium Maius

Krużganki renesansowe

• 
  Sucha Beskidzka
• 
  Niepołomice
• 
  Baranów Sandomierski
• 
  Żywiec
• 
  Pałac Zbaraskich w Krakowie
• 
  Lwów - Kamienica Królewska
• 
  Brzeg
• 
  Pieskowa Skała
• 
  Płakowice
• 
  Kraków - Kamienica Dziekańska
• 
  Kraków - Collegium Iuridicum

Bibliografia

• Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 83, 84. ISBN 83-85001-89-1.