Bernardo Morando: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 14:04, 20 lut 2020

Bernardo Morando, Bernardino, Morandi (ur. około 1540 w Padwie lub Wenecji, zm. w 1600 w Zamościu) – włoski architekt, od 1569 roku pracujący w Polsce. Twórca projektu i do swojej śmierci wykonawca idealnego renesansowego miasta twierdzy – Zamościa.

Życiorys

W Bibliotece Ossolińskich znajduje się rękopis umowy o budowanie Zamościa i zamku w Skokówce (na gruntach tej wsi budowany był Zamość), zawartej 1 lipca 1578 roku we Lwowie pomiędzy Janem Zamoyskim a architektem. W latach 1578–1586 Morando zaprojektował miasto i rozmierzono jego plan w terenie oraz wzniesiono Bramę Lubelską, arsenał i Pałac Jana Zamoyskiego. W latach 1587–1594 Morando zbudował ratusz i największe swe dzieło w Zamościu – kolegiatę (obecnie katedra), która stała się wzorem dla wielu innych obiektów sakralnych Lubelszczyzny. Do swojej śmierci architekt zdążył jeszcze wznieść Bramę Lubelską i dokończyć kolegiatę (1598). Jednocześnie przez cały czas trwała nadzorowana przez Morando budowa fortyfikacji jego projektu. Dokończył je dopiero w latach dwudziestych XVII wieku Andrzej del Aqua. Jako główny architekt i budowniczy Morando czuwał również nad budową kamienic i innych budynków. Do pomocy w budowie ściągał włoskich budowniczych z Moraw. Współpracował również z niemieckimi kamieniarzami.

Oprócz Zamościa Bernardo Morando opracował dla Jana Zamoyskiego plany budowy i fortyfikacji Tomaszowa i Szarogrodu na Podolu, nabytego od biskupstwa kamienieckiego w zamian za podwarszawską Pragę. Bernardo Morando był właścicielem dwóch kamienic w Zamościu, w jednej z nich, położonej naprzeciw Bramy Lwowskiej, znajdował się zajazd zwany stantią. W latach 1591–1593 pełnił urząd burmistrza Zamościa. Dzięki staraniu Zamoyskiego został również nobilitowany.

Przypuszcza się, że Bernardo Morando był autorem projektu dekoracji do premiery dramatu Jana Kochanowskiego Odprawa posłów greckich, która odbyła się 12 stycznia 1578 roku w Ujazdowie z okazji wesela Jana Zamoyskiego z Krystyną Radziwiłłówną. Jeżeli to prawda, Morando, oprócz nieśmiertelnej pamięci z tytułu rozwoju polskiej architektury, ma zasługi dla początków polskiego teatru nowożytnego.

Ożenił się z nieznanego nazwiska Katarzyną, z którą miał sześcioro dzieci. Został prawdopodobnie pochowany w podziemiach zamojskiej kolegiaty. Jego rodzina związała się z Polską i używała nazwiska Morenda pieczętując się herbem Mora, takim jak polscy Murzynowscy. Prawdopodobnie dlatego, że pochodzenie swego nazwiska wywodzili od włoskiego il moro czyli Maur. Jeden z synów, Gabriel, był wójtem i sędzią w Zamościu, uzyskał doktorat w Padwie i wykładał matematykę w Akademii Zamojskiej.

Nagroda imienia Morando

Od 2008 roku przyznawany jest tytuł Zamojska Osobowość Roku MORANDO. Początkowo trzy redakcje: Kroniki Tygodnia, Radia Lublin (w kolejnych edycjach Katolickiego Radia Zamość) i serwisu www.roztocze.net, a od 2013 roku Fundacja im. Bernardo Morando ufundowana przez Piotra Rogalskiego i Roberta Motekę wraz z kapitułą złożoną z rektorów zamojskich uczelni i laureatów ZOR przyznają tytuł osobie, która w poprzednim roku, w znaczący, pozytywny sposób wpłynęła na społeczność Zamościa.

Laureatami tytułu MORANDO Zamojska Osobowość Roku są^[1]:

Marcin Zamoyski MORANDO 2014
Marek Jawor MORANDO 2013
ks. Tomasz Winogrodzki MORANDO 2012
Maria Król MORANDO 2011
Tadeusz Wicherek MORANDO 2010
Stanisław Orłowski MORANDO 2009
Andrzej Kędziora MORANDO 2008

Wraz z tytułem przekazywana jest statuetka Zamojska Osobowość Roku Morando, wykonana przez Tomasza Bełecha, zamojskiego artystę rzeźbiarza^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b Nagroda MORANDO [online], Fundacja im. Bernardo Morando [dostęp 2020-01-29] .

Linki zewnętrzne

Zdjęcia z Zamościa – perły Wschodu

[nagroda-1] Nagroda MORANDO [online], Fundacja im. Bernardo Morando [dostęp 2020-01-29] .

[1]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 [[Plik:Town Hall in Zamość 2009.JPG|thumb|right|Ratusz w Zamościu]]
 [[Plik:Zamość, Katedra Zmartwychwstania Pańskiego i św. Tomasza Apostoła - fotopolska.eu (343238).jpg|thumb|right|Katedra w Zamościu]]
-[[Plik:Braun and Hogenberg Zamość.jpg|thumb|Braun and Hogenberg Zamość]]
+[[Plik:Braun and Hogenberg Zamość.jpg|thumb|Zamość wg Brauna i Hogenberga]]
 [[Plik:Stara brama lubelska.JPG|thumb|Stara Brama Lubelska w Zamościu]]
-'''Bernardo Morando''', Bernardino, Morandi (ur. około [[1540]] w [[Padwa|Padwie]] lub [[Wenecja|Wenecji]], zm. w [[1600]] w [[Zamość|Zamościu]]) – [[Włochy|włoski]] architekt, od [[1569]] roku pracujący w [[Polska|Polsce]]. Twórca projektu i do swojej śmierci wykonawca idealnego miasta twierdzy, ''Padwy północy'', perły [[architektura renesansu|renesansu]] – Zamościa.
+'''Bernardo Morando''', Bernardino, Morandi (ur. około [[1540]] w [[Padwa|Padwie]] lub [[Wenecja|Wenecji]], zm. w [[1600]] w [[Zamość|Zamościu]]) – [[Włochy|włoski]] architekt, od [[1569]] roku pracujący w [[Polska|Polsce]]. Twórca projektu i do swojej śmierci wykonawca idealnego renesansowego miasta twierdzy – Zamościa.
-Życiorys
+== Życiorys ==
 W [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Bibliotece Ossolińskich]] znajduje się rękopis umowy o budowanie Zamościa i zamku w Skokówce (na gruntach tej wsi budowany był Zamość), zawartej [[1 lipca]] [[1578]] roku we [[Lwów|Lwowie]] pomiędzy [[Jan Zamoyski|Janem Zamoyskim]] a architektem.
-W latach 1578–[[1586]] Morando zaprojektował miasto i rozmierzono jego plan w terenie oraz wzniesiono [[Brama Lubelska w Zamościu|Bramę Lubelską]], [[Arsenał Zamojski|arsenał]] i [[pałac]]. W latach [[1587]]–[[1594]] Morando budował [[ratusz]] i największe swe dzieło w Zamościu – [[kolegiata|kolegiatę]] (obecnie [[Katedra Zmartwychwstania Pańskiego i św. Tomasza Apostoła w Zamościu|katedra]]), która stała się wzorem dla wielu innych obiektów sakralnych Lubelszczyzny. Do swojej śmierci architekt zdążył jeszcze wznieść Bramę Lubelską i dokończyć kolegiatę ([[1598]]). Jednocześnie przez cały czas trwała nadzorowana przez Morando budowa fortyfikacji jego projektu. Dokończył je dopiero w latach dwudziestych [[XVII wiek|XVII]] wieku [[Andrea dell’Aqua|Andrzej del Aqua]]. Jako główny architekt i budowniczy Morando czuwał również nad budową kamienic i innych budynków. Do pomocy w budowie ściągał włoskich budowniczych z [[Morawy|Moraw]]. Współpracował również z niemieckimi kamieniarzami.
+W latach 1578–[[1586]] Morando zaprojektował miasto i rozmierzono jego plan w terenie oraz wzniesiono [[Brama Lubelska w Zamościu|Bramę Lubelską]], [[Arsenał Zamojski|arsenał]] i [[Pałac Zamoyskich w Zamościu|Pałac Jana Zamoyskiego]]. W latach [[1587]]–[[1594]] Morando zbudował [[ratusz]] i największe swe dzieło w Zamościu – [[kolegiata|kolegiatę]] (obecnie [[Katedra Zmartwychwstania Pańskiego i św. Tomasza Apostoła w Zamościu|katedra]]), która stała się wzorem dla wielu innych obiektów sakralnych Lubelszczyzny. Do swojej śmierci architekt zdążył jeszcze wznieść Bramę Lubelską i dokończyć kolegiatę ([[1598]]). Jednocześnie przez cały czas trwała nadzorowana przez Morando budowa fortyfikacji jego projektu. Dokończył je dopiero w latach dwudziestych [[XVII wiek|XVII]] wieku [[Andrea dell’Aqua|Andrzej del Aqua]]. Jako główny architekt i budowniczy Morando czuwał również nad budową kamienic i innych budynków. Do pomocy w budowie ściągał włoskich budowniczych z [[Morawy|Moraw]]. Współpracował również z niemieckimi kamieniarzami.
-Oprócz Zamościa Bernardo Morando opracował dla Jana Zamoyskiego plany budowy i fortyfikacji [[Tomaszów Lubelski|Tomaszowa]] i [[Szarogród|Szarogrodu]] na [[Podole|Podolu]], nabytego od biskupstwa kamienieckiego w zamian za podwarszawską [[Praga-Północ|Pragę]].
+Oprócz Zamościa Bernardo Morando opracował dla Jana Zamoyskiego plany budowy i fortyfikacji [[Tomaszów Lubelski|Tomaszowa]] i [[Szarogród|Szarogrodu]] na [[Podole|Podolu]], nabytego od biskupstwa kamienieckiego w zamian za podwarszawską [[Praga-Północ|Pragę]]. Bernardo Morando był właścicielem dwóch kamienic w Zamościu, w jednej z nich, położonej naprzeciw Bramy Lwowskiej, znajdował się zajazd zwany ''stantią''. W latach [[1591]]–[[1593]] pełnił urząd [[burmistrz]]a Zamościa. Dzięki staraniu Zamoyskiego został również [[nobilitacja|nobilitowany]].
 Przypuszcza się, że Bernardo Morando był autorem projektu dekoracji do premiery dramatu [[Jan Kochanowski|Jana Kochanowskiego]] ''Odprawa posłów greckich'', która odbyła się [[12 stycznia]] 1578 roku w [[Ujazdów (Warszawa)|Ujazdowie]] z okazji wesela Jana Zamoyskiego z Krystyną Radziwiłłówną. Jeżeli to prawda, Morando, oprócz nieśmiertelnej pamięci z tytułu rozwoju polskiej architektury, ma zasługi dla początków polskiego [[teatr]]u nowożytnego.
+Ożenił się z nieznanego nazwiska Katarzyną, z którą miał sześcioro dzieci. Został prawdopodobnie pochowany w podziemiach zamojskiej kolegiaty. Jego rodzina związała się z Polską i używała nazwiska Morenda pieczętując się herbem Mora, takim jak polscy Murzynowscy. Prawdopodobnie dlatego, że pochodzenie swego nazwiska wywodzili od włoskiego ''il moro'' czyli Maur. Jeden z synów, Gabriel, był wójtem i sędzią w Zamościu, uzyskał doktorat w Padwie i wykładał matematykę w [[Akademia Zamojska|Akademii Zamojskiej]].
-Bernardo Morando był właścicielem dwóch kamienic w Zamościu, w jednej z nich, położonej naprzeciw Bramy Lwowskiej, znajdował się zajazd zwany ''stantią''. W latach [[1591]]–[[1593]] pełnił urząd [[burmistrz]]a Zamościa. Dzięki staraniu Zamoyskiego został również [[nobilitacja|nobilitowany]].
-Ożenił się z nieznanego nazwiska Katarzyną, z którą miał sześcioro dzieci. Został prawdopodobnie pochowany w podziemiach zamojskiej kolegiaty. Jego rodzina związała się z Polską i używała nazwiska Morenda pieczętując się herbem Mora, takim jak polscy Murzynowscy. Prawdopodobnie dlatego, że pochodzenie swego nazwiska wywodzili od włoskiego ''il moro'' czyli Maur. Jeden z synów, Gabriel, był wójtem i sędzią w Zamościu, uzyskał doktorat w Padwie i wykładał matematykę w [[Akademia Zamojska|Akademii Zamojskiej]].
-Nagroda imienia Morando
+== Nagroda imienia Morando ==
 Od 2008 roku przyznawany jest tytuł Zamojska Osobowość Roku MORANDO. Początkowo trzy redakcje: Kroniki Tygodnia, Radia Lublin (w kolejnych edycjach Katolickiego Radia Zamość) i serwisu www.roztocze.net, a od 2013 roku Fundacja im. Bernardo Morando ufundowana przez Piotra Rogalskiego i Roberta Motekę wraz z kapitułą złożoną z rektorów zamojskich uczelni i laureatów ZOR przyznają tytuł osobie, która w poprzednim roku, w znaczący, pozytywny sposób wpłynęła na społeczność Zamościa.