Bazylika św. Franciszka z Asyżu w Krakowie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Usunięto kategorię "Sanktuaria maryjne w Polsce"; Dodano kategorię "Sanktuaria maryjne w archidiecezji krakowskiej" za pomocą HotCat
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 72: Linia 72:


== Historia ==
== Historia ==
W roku 1236 lub 1237 książę [[Henryk II Pobożny|Henryk Pobożny]] sprowadził franciszkanów z [[Praga|Pragi]]. Fundatorem kościoła był książę [[Bolesław V Wstydliwy]], który został tam pochowany wraz z siostrą [[Błogosławiona Salomea|bł. Salomeą]]. Zostali tu też pochowani synowie [[Władysław I Łokietek|Władysława Łokietka]] (Stefan i Władysław).
W roku 1236 lub 1237 książę [[Henryk II Pobożny|Henryk Pobożny]] sprowadził franciszkanów z [[Praga|Pragi]]. Kościół został rozbudowany około 1269 roku<ref name=":0">T. Węcławowicz, ''Małopolska i Ziemie Ruskie Korony'' [w:] Architektura gotycka i w Polsce, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, t. 2, Warszawa 1995, s. 65</ref> i następnie w 1279 roku została w nim pochowany książę [[Bolesław V Wstydliwy]] wraz z siostrą [[Błogosławiona Salomea|bł. Salomeą]]. Zostali tu też pochowani synowie [[Władysław I Łokietek|Władysława Łokietka]] (Stefan i Władysław).


Pierwotny kościół najprawdopodobniej był zbudowany na planie krzyża greckiego (równoramiennego) z wieżą na przecięciu naw. Budulcem była cegła (z dodatkiem kamiennych detali). Ok. 1260-1270 dobudowano do niego zakrystię. W [[1269]] roku kościół konsekrowano pod wezwaniem św. [[Franciszek z Asyżu|Franciszka z Asyżu]]. W 1. połowie XV wieku kościół znacznie rozbudowano: przedłużono prezbiterium (1401) o dwa przęsła i zamknięto je trójboczną apsydą, następnie przebudowano korpus kościoła (1420-36), stawiając dwunawową, asymetryczną halę. Nawy zostały połączone arkadami. Węższą, północną nawę nazwano kaplicą Bożego Ciała (obecnie jest to Kaplica Męki Pańskiej). Przy północnej ścianie przedłużonego prezbiterium wzniesiono kaplicę cechu cieśli i murarzy (od 1673 roku pod wezwaniem bł. Salomei). Tak rozbudowaną świątynię ponownie konsekrował w 1436 kardynał Zbigniew Oleśnicki. W 1462 roku świątynię strawił pożar, w 1465 zawaliła się wieża, a w 1476 miał miejsce kolejny pożar. W 1563 r. przed wejściem do kościoła od strony wylotu [[ulica Bracka w Krakowie|ul. Brackiej]] wzniesiono wieżę-dzwonnicę. Była to budowla obszerna, dosyć wysoka, murowana z kamienia i cegły. Ustawiona na rzucie kwadratu dzwonnica w dolnej części miała cztery bramy, z których północna wychodziła na ul. Bracką, południowa wiodła do kościoła, a wschodnia i zachodnia prowadziły na przykościelny cmentarz. Nad sklepionymi przejściami, na drugiej kondygnacji wieży, umieszczono cztery duże okna (po jednym w każdej z czterech ścian). W jednym z okien zawieszono niewielki dzwonek „za konających”. Trzecia kondygnacja także posiadała cztery okna, a ponadto znajdował się tam – od strony ul. Brackiej – żelazny ganek (malowany i złocony), przeznaczony dla orkiestry grającej podczas rozmaitych uroczystości. Na tym poziomie dzwonnicy umieszczony był również wielki dzwon kościelny, do którego rozkołysania potrzebnych było aż czterech ludzi. Szczyt wieży ozdobiony był kopulastym [[hełm (architektura)|hełmem]] obitym miedzianą blachą. Został on wykonany staraniem o. M. Modesta Wybranowskiego, gwardiana konwentu, w 1645 r. (Dzwonnica została zburzona w 1816). W 1655 r. kościół spłonął po raz kolejny. Odbudowano go dzieląc wnętrze na nawę główną i kaplicę (obecnie Męki Pańskiej). Wnętrza odtworzono w stylu barokowym. W 1816 r. zburzono mur otaczający dawny przykościelny cmentarz<ref>Marek Żukow-Karczewski, ''Nie istniejące budowle Krakowa. Dzwonnica kościoła Franciszkanów'', „Echo Krakowa”, 236 (13548) 1991.</ref>. Największe nieszczęście dla kościoła stanowił [[Pożar Krakowa w 1850 roku|pożar w 1850 roku]]. Spłonęła wtedy znaczna część świątyni. Zaraz po pożarze przystąpiono do restauracji kościoła. Pracami tymi zajmowali się Teofil Żebrawski i Antoni Stacherski pod kierunkiem [[Karol Kremer|Karola Kremera]]. Pod koniec XIX wieku prace restauracyjne prowadzili [[Władysław Ekielski]] (w prezbiterium) i [[Karol Knaus]] (w nawie głównej).
Wygląd pierwotnego kościoła jest przedmiotem dyskusji. Nie jest wykluczone, że pierwotny kościół był zbudowany na planie krzyża greckiego (równoramiennego) z wieżą na przecięciu naw lub w narożu szczytu nawy północnej i zachodniego ramienia części krzyżowej<ref name=":0" />. Budulcem była cegła (z dodatkiem kamiennych detali). Ok. 1260-1270 dobudowano do niego zakrystię. W [[1269]] roku kościół konsekrowano pod wezwaniem św. [[Franciszek z Asyżu|Franciszka z Asyżu]]. Inicjatorem i głównym inwestorem przebudowy kościoła franciszkanów w Krakowie w końcu lat sześćdziesiątych XIII wieku był książę krakowsko-sandomierski Bolesław Wstydliwy<ref name=":1">Stanisław Pasiciel, KOŚCIÓŁ FRANCISZKAŃSKI W KRAKOWIE W XIII WIEKU, Rocznik Krakowski, t. LXVHI, 2002, ISSN 0080-3499 <nowiki>ISBN 83-87345-82-2</nowiki>, s.34</ref>. Zapewne krótko po śmierci księżnej Salomei zrodził się na krakowskim dworze pomysł wzniesienia rodowego mauzoleum, w którym, obok kreowanej na przyszłą świętą księżnej Salomei, w przyszłości miał być pochowany książę Bolesław Wstydliwy i jego żona Kinga<ref name=":1" />.
Zakończenie budowy dostawionego do części krzyżowej korpusu świątyni franciszkańskiej wyznacza się na koniec XIII lub na początek XIV wieku, o czym ma świadczyć [[maswerk]] w skrajnym, zachodnim oknie ściany południowej<ref>Andrzej Grzybkowski, ''Centralne gotyckie jednonawowe kościoły krzyżowe w Polsce. Forma a znaczenie'', [[Kwartalnik Architektury i Urbanistyki]], T. 37: 1992, z. 2, s. 101.</ref>. W 1. połowie XV wieku kościół znacznie rozbudowano: przedłużono prezbiterium (1401) o dwa przęsła i zamknięto je trójboczną apsydą, następnie przebudowano korpus kościoła (1420-36), stawiając dwunawową, asymetryczną halę. Nawy zostały połączone arkadami. Węższą, północna nawa otrzymała wezwanie Bożego Ciała (obecnie jest to Kaplica Męki Pańskiej). Przy północnej ścianie przedłużonego prezbiterium wzniesiono kaplicę cechu cieśli i murarzy (od 1673 roku pod wezwaniem bł. Salomei). Tak rozbudowaną świątynię ponownie konsekrował w 1436 kardynał Zbigniew Oleśnicki. W 1462 roku świątynię strawił pożar, w 1465 zawaliła się wieża, a w 1476 miał miejsce kolejny pożar. W 1563 r. przed wejściem do kościoła od strony wylotu [[ulica Bracka w Krakowie|ul. Brackiej]] wzniesiono wieżę-dzwonnicę. Była to budowla obszerna, dosyć wysoka, murowana z kamienia i cegły. Ustawiona na rzucie kwadratu dzwonnica w dolnej części miała cztery bramy, z których północna wychodziła na ul. Bracką, południowa wiodła do kościoła, a wschodnia i zachodnia prowadziły na przykościelny cmentarz. Nad sklepionymi przejściami, na drugiej kondygnacji wieży, umieszczono cztery duże okna (po jednym w każdej z czterech ścian). W jednym z okien zawieszono niewielki dzwonek „za konających”. Trzecia kondygnacja także posiadała cztery okna, a ponadto znajdował się tam – od strony ul. Brackiej – żelazny ganek (malowany i złocony), przeznaczony dla orkiestry grającej podczas rozmaitych uroczystości. Na tym poziomie dzwonnicy umieszczony był również wielki dzwon kościelny, do którego rozkołysania potrzebnych było aż czterech ludzi. Szczyt wieży ozdobiony był kopulastym [[hełm (architektura)|hełmem]] obitym miedzianą blachą. Został on wykonany staraniem o. M. Modesta Wybranowskiego, gwardiana konwentu, w 1645 r. (Dzwonnica została zburzona w 1816). W 1655 r. kościół spłonął po raz kolejny. Odbudowano go dzieląc wnętrze na nawę główną i kaplicę (obecnie Męki Pańskiej). Wnętrza odtworzono w stylu barokowym. W 1816 r. zburzono mur otaczający dawny przykościelny cmentarz<ref>Marek Żukow-Karczewski, ''Nie istniejące budowle Krakowa. Dzwonnica kościoła Franciszkanów'', „Echo Krakowa”, 236 (13548) 1991.</ref>. Największe nieszczęście dla kościoła stanowił [[Pożar Krakowa w 1850 roku|pożar w 1850 roku]]. Spłonęła wtedy znaczna część świątyni. Zaraz po pożarze przystąpiono do restauracji kościoła. Pracami tymi zajmowali się Teofil Żebrawski i Antoni Stacherski pod kierunkiem [[Karol Kremer|Karola Kremera]]. Pod koniec XIX wieku prace restauracyjne prowadzili [[Władysław Ekielski]] (w prezbiterium) i [[Karol Knaus]] (w nawie głównej). Między innymi dostawiono do gotyckiego transeptu od północy neogotycką parterową kruchtę<ref name=":1" />.


Tytuł bazyliki został nadany dzięki staraniom o. [[Marian Sobolewski (franciszkanin)|Mariana Sobolewskiego]]<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Kronika | czasopismo = [[Nowa Reforma]] | wolumin = Nr 11 | strony = 2 | data = 14 stycznia 1922 | url = https://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/226859}}</ref>.
Tytuł bazyliki został nadany dzięki staraniom o. [[Marian Sobolewski (franciszkanin)|Mariana Sobolewskiego]]<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Kronika | czasopismo = [[Nowa Reforma]] | wolumin = Nr 11 | strony = 2 | data = 14 stycznia 1922 | url = https://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/226859}}</ref>.
Linia 102: Linia 104:
<gallery widths="200" hights="200">
<gallery widths="200" hights="200">
Plik:Kraków-Franciszkanie-Kaplica Salomei.jpg|Kaplica bł. Salomei.
Plik:Kraków-Franciszkanie-Kaplica Salomei.jpg|Kaplica bł. Salomei.
Plik:StFrancis of Assisi Church, Passion of Christ Chapel, 2 Franciszkanska street, Old Town, Krakow, Poland.jpg|Kaplica Męki Pańskiej.
Plik:StFrancis of Assisi Church, Passion of Christ Chapel, 2 Franciszkanska street, Old Town, Krakow, Poland.jpg|Kaplica Męki Pańskiej (dawna północna nawa kościoła)
Plik:Replika calunu.jpg|Replika całunu.
Plik:Replika calunu.jpg|Replika całunu.
Plik:StFrancis of Assisi Church, Our Lady of Sorrows Chapel, 2 Franciszkanska street, Old Town, Krakow, Poland.jpg|Kaplica Matki Boskiej Bolesnej.
Plik:StFrancis of Assisi Church, Our Lady of Sorrows Chapel, 2 Franciszkanska street, Old Town, Krakow, Poland.jpg|Kaplica Matki Boskiej Bolesnej.

Wersja z 17:24, 23 kwi 2020

Bazylika św. Franciszka z Asyżu
A-22 z dnia dnia 2 czerwca 1934[1]
kościół konwentualny franciszkanów
Ilustracja
Kościół Franciszkanów widziany z Plant
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Adres

pl. Wszystkich Świętych 5
ul. Franciszkańska 2

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

bazylika mniejsza

od 23 lutego 1920

Wezwanie

św. Franciszka z Asyżu

Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie
Mapa konturowa Starego Miasta w Krakowie, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Franciszka z Asyżu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Franciszka z Asyżu”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Franciszka z Asyżu”
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Franciszka z Asyżu”
Ziemia50°03′33,2″N 19°56′10,0″E/50,059222 19,936111
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Witraż Bóg Ojciec Stanisława Wyspiańskiego
Wnętrze kościoła

Kościół św. Franciszka z Asyżu i przylegający do niego klasztor franciszkanów – kompleks sakralny znajdujący się w Krakowie na rogu placu Wszystkich Świętych i ulicy Franciszkańskiej. Kościół, jako jeden z pierwszych w Krakowie, został wyróżniony 23 lutego 1920 roku tytułem bazyliki mniejszej. Potrójne sanktuarium: Matki Bożej Bolesnej, bł. Salomei Piastówny i bł. Anieli Salawy.

Historia

W roku 1236 lub 1237 książę Henryk Pobożny sprowadził franciszkanów z Pragi. Kościół został rozbudowany około 1269 roku[2] i następnie w 1279 roku została w nim pochowany książę Bolesław V Wstydliwy wraz z siostrą bł. Salomeą. Zostali tu też pochowani synowie Władysława Łokietka (Stefan i Władysław).

Wygląd pierwotnego kościoła jest przedmiotem dyskusji. Nie jest wykluczone, że pierwotny kościół był zbudowany na planie krzyża greckiego (równoramiennego) z wieżą na przecięciu naw lub w narożu szczytu nawy północnej i zachodniego ramienia części krzyżowej[2]. Budulcem była cegła (z dodatkiem kamiennych detali). Ok. 1260-1270 dobudowano do niego zakrystię. W 1269 roku kościół konsekrowano pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu. Inicjatorem i głównym inwestorem przebudowy kościoła franciszkanów w Krakowie w końcu lat sześćdziesiątych XIII wieku był książę krakowsko-sandomierski Bolesław Wstydliwy[3]. Zapewne krótko po śmierci księżnej Salomei zrodził się na krakowskim dworze pomysł wzniesienia rodowego mauzoleum, w którym, obok kreowanej na przyszłą świętą księżnej Salomei, w przyszłości miał być pochowany książę Bolesław Wstydliwy i jego żona Kinga[3].

Zakończenie budowy dostawionego do części krzyżowej korpusu świątyni franciszkańskiej wyznacza się na koniec XIII lub na początek XIV wieku, o czym ma świadczyć maswerk w skrajnym, zachodnim oknie ściany południowej[4]. W 1. połowie XV wieku kościół znacznie rozbudowano: przedłużono prezbiterium (1401) o dwa przęsła i zamknięto je trójboczną apsydą, następnie przebudowano korpus kościoła (1420-36), stawiając dwunawową, asymetryczną halę. Nawy zostały połączone arkadami. Węższą, północna nawa otrzymała wezwanie Bożego Ciała (obecnie jest to Kaplica Męki Pańskiej). Przy północnej ścianie przedłużonego prezbiterium wzniesiono kaplicę cechu cieśli i murarzy (od 1673 roku pod wezwaniem bł. Salomei). Tak rozbudowaną świątynię ponownie konsekrował w 1436 kardynał Zbigniew Oleśnicki. W 1462 roku świątynię strawił pożar, w 1465 zawaliła się wieża, a w 1476 miał miejsce kolejny pożar. W 1563 r. przed wejściem do kościoła od strony wylotu ul. Brackiej wzniesiono wieżę-dzwonnicę. Była to budowla obszerna, dosyć wysoka, murowana z kamienia i cegły. Ustawiona na rzucie kwadratu dzwonnica w dolnej części miała cztery bramy, z których północna wychodziła na ul. Bracką, południowa wiodła do kościoła, a wschodnia i zachodnia prowadziły na przykościelny cmentarz. Nad sklepionymi przejściami, na drugiej kondygnacji wieży, umieszczono cztery duże okna (po jednym w każdej z czterech ścian). W jednym z okien zawieszono niewielki dzwonek „za konających”. Trzecia kondygnacja także posiadała cztery okna, a ponadto znajdował się tam – od strony ul. Brackiej – żelazny ganek (malowany i złocony), przeznaczony dla orkiestry grającej podczas rozmaitych uroczystości. Na tym poziomie dzwonnicy umieszczony był również wielki dzwon kościelny, do którego rozkołysania potrzebnych było aż czterech ludzi. Szczyt wieży ozdobiony był kopulastym hełmem obitym miedzianą blachą. Został on wykonany staraniem o. M. Modesta Wybranowskiego, gwardiana konwentu, w 1645 r. (Dzwonnica została zburzona w 1816). W 1655 r. kościół spłonął po raz kolejny. Odbudowano go dzieląc wnętrze na nawę główną i kaplicę (obecnie Męki Pańskiej). Wnętrza odtworzono w stylu barokowym. W 1816 r. zburzono mur otaczający dawny przykościelny cmentarz[5]. Największe nieszczęście dla kościoła stanowił pożar w 1850 roku. Spłonęła wtedy znaczna część świątyni. Zaraz po pożarze przystąpiono do restauracji kościoła. Pracami tymi zajmowali się Teofil Żebrawski i Antoni Stacherski pod kierunkiem Karola Kremera. Pod koniec XIX wieku prace restauracyjne prowadzili Władysław Ekielski (w prezbiterium) i Karol Knaus (w nawie głównej). Między innymi dostawiono do gotyckiego transeptu od północy neogotycką parterową kruchtę[3].

Tytuł bazyliki został nadany dzięki staraniom o. Mariana Sobolewskiego[6].

Kościół znajduje się na trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Sandomierza do Tyńca.

Budowla

W obecnym kształcie kościół franciszkanów jest budowlą ceglaną orientowaną. Składa się z prezbiterium, transeptu i nawy oraz 3 kaplic.

Wnętrze

Prezbiterium

Główny ołtarz wykonali Edward i Zygmunt Stehlikowie w 1861 r. (fundacja Zofii Potockiej). W ołtarzu znajduje się obraz Gerharda Flatza z trzeciej ćwierci XIX wieku Gloria św. Franciszka. Między stallami a balustradą ołtarzową umieszczona jest płyta wykonana w 1871 roku według projektu Jana Matejki ukazująca sylwetkę księcia Bolesława Wstydliwego. W oknach 5 witraży wykonanych według projektu Stanisława Wyspiańskiego ukazujących żywioły oraz postaci św. Franciszka i bł. Salomei. Na ścianach polichromie autorstwa Wyspiańskiego (w tym 4 figuralne: z prawej Matka Boża z Dzieciątkiem, oraz Caritas, z lewej Św. Michał Archanioł i Strącenie zbuntowanych aniołów) oraz obrazy Władysława Rossowskiego ukazujące epizody z dziejów franciszkanów. Przy ścianach neogotyckie stalle, a na posadzce mosiężna płyta nad kryptą, w której w latach 1269-1630 spoczywała trumna z ciałem bł. Salomei.

Nawa główna

Na ścianach nawy głównej znajdują się polichromie wykonane przez Tadeusza Popiela (w tym cztery figuralne na ścianie północnej obrazujące sceny z życia św. Franciszka: Modlitwa u stóp krzyża, Stygmatyzacja, Śmierć św. Franciszka i Niebieska chwała św. Franciszka), oraz obrazy Władysława Rossowskiego ukazujące śluby zakonne Kingi i Jolanty oraz Chrzest Litwy. Między pilastrami, na konsolach posągi św. Bazylego, św. Augustyna, św. Benedykta, św. Dominika i św. Franciszka wyrzeźbione przez Stanisława Wójcika. Znajdują się tam również późnobarokowe ołtarze przeniesione ze zburzonego kościoła św. Michała (dwa z nich zaprojektowane najprawdopodobniej przez Franciszka Placidiego. W zachodnim oknie, nad chórem znajduje się witraż Wyspiańskiego Bóg Ojciec – Stań się (umieszczony w 1904).

Transept

Sklepienie żebrowo-krzyżowe zrekonstruowane po pożarze w 1850 roku. Polichromie autorstwa S. Wyspiańskiego. W ramieniu północnym transeptu epitafium Piotra Kochanowskiego (autorstwa Oskara Sosnowskiego), w ramieniu południowym epitafium Wincentego Pola, popiersie Jana Kochanowskiego oraz barokowy krucyfiks z XVII wieku.

Upamiętnienia

W kościele poprzez epitafia zostali upamiętnieni także franciszkanie: o. Samuel Rajss, o. Marian Sobolewski[7].

Katakumby

W czerwcu 2015 roku grupa eksploratorów ze Stowarzyszenia Na Rzecz Ratowania Zabytków „SAKWA” wraz z archeologami odkryła nieznane dotąd krypty pod Kaplicą Męki Pańskiej. Pomiary georadarem wykazały istnienie pustych przestrzeni pod posadzką, co potwierdziły dobrej jakości nagrania wykonane kamerą endoskopową wprowadzoną przez odwierty w posadzce. Badacze doliczyli się około dwudziestu trumien metalowych oraz drewnianych z ćwiekami w bardzo dobrym stanie. Skany georadarowe sugerują, że pod kryptami może znajdować się drugi, jeszcze niższy poziom[8].

Kaplice

  • Kaplica bł. Salomei.
    Kaplica bł. Salomei.
  • Kaplica Męki Pańskiej (dawna północna nawa kościoła)
    Kaplica Męki Pańskiej (dawna północna nawa kościoła)
  • Replika całunu.
    Replika całunu.
  • Kaplica Matki Boskiej Bolesnej.
    Kaplica Matki Boskiej Bolesnej.

Błogosławionej Salomei

W kaplicy Błogosławionej Salomei (zwanej do 1673 kaplicą Ciesielską) znajdują się szczątki błogosławionej. W 2 poł. XVII wieku postawiono tam nowy ołtarz z marmuru i alabastru z posągami m.in. księcia Bolesława Wstydliwego i jego matki księżnej Grzymisławy oraz z obrazem wyobrażającym wizję bł. Salomei. W niszy obok ołtarza umieszczona jest trumienka zawierająca kości księcia Bolesława Wstydliwego. Na ścianach polichromia wykonana przez Józefa Mikulskiego i Franciszka Górskiego pod koniec XIX wieku.

Męki Pańskiej

W barokowym ołtarzu z 2 poł. XVII w. znajduje się figura Chrystusa Bolesnego. Na ścianach wisi 14 obrazów ukazujących stacje Męki Pańskiej – dzieło Józefa Mehoffera wykonane w latach 1933-1946. Po lewej stronie pomnik (relikwiarz) bł. Anieli Salawy autorstwa Czesława Dźwigaja oraz duża barokowa rzeźba ukazująca Chrystusa upadającego pod krzyżem. Po prawej stronie we wnęce figurka Chrystusa Frasobliwego z pocz. XVI wieku. W kaplicy wystawiono naturalnej wielkości replikę Całunu Turyńskiego poświęconą przez Jana Pawła II. Nad chórem współczesny witraż autorstwa Łukasza Karwowskiego, a pod chórem witraże Teresy Stankiewicz. Na parapecie chóru znajduje się rzeźba głowy biskupa Marcina Szyszkowskiego.

Matki Boskiej Bolesnej

Kaplica została wyodrębniona w 1879 roku z północnego ramienia klasztornych krużganków. Autorami polichromii na jej ścianach (koniec XIX wieku) są Piotr Niziński i Stefan Matejko, którzy pracowali pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza. W barokowym ołtarzu z 2 poł XVII wieku znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej Bolesnej. Wizerunek Matki Bożej Bolesnej zwanej też Smętną Dobrodziejką, jest od wieków czczony przez lud Krakowa, a kościół jest jej sanktuarium. Obraz został koronowany przez kardynała Jana Puzynę w roku 1908. W XV wieku na jego miejscu znajdował się inny obraz, również słynący cudami. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się mały obraz Veraicon z XVII wieku ukazujący chustę św. Weroniki z odbitą twarzą Chrystusa cierpiącego w koronie cierniowej. W kaplicy znajdują się również dwa manierystyczne nagrobki lekarzy Jana Chrzciciela Gemmy i Jana Roszkowicza.

Klasztor

Do bazyliki franciszkanów przylega klasztor; w jego krużgankach mieści się galeria portretów biskupów krakowskich. Przed kościołem znajduje się pomnik kardynała Adama Stefana Sapiehy (dłuta Augusta Zamoyskiego, ustawiony w 1976). Od 1595 roku przy klasztorze działa Arcybractwo Męki Pańskiej, a nieopodal znajduje się Wyższe Seminarium Duchowne Franciszkanów (OFMConv).

Znani mieszkańcy klasztoru

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  2. ↑ a b T. Węcławowicz, Małopolska i Ziemie Ruskie Korony [w:] Architektura gotycka i w Polsce, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, t. 2, Warszawa 1995, s. 65
  3. ↑ a b c Stanisław Pasiciel, KOŚCIÓŁ FRANCISZKAŃSKI W KRAKOWIE W XIII WIEKU, Rocznik Krakowski, t. LXVHI, 2002, ISSN 0080-3499 ISBN 83-87345-82-2, s.34
  4. ↑ Andrzej Grzybkowski, Centralne gotyckie jednonawowe kościoły krzyżowe w Polsce. Forma a znaczenie, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, T. 37: 1992, z. 2, s. 101.
  5. ↑ Marek Żukow-Karczewski, Nie istniejące budowle Krakowa. Dzwonnica kościoła Franciszkanów, „Echo Krakowa”, 236 (13548) 1991.
  6. ↑ Kronika. „Nowa Reforma”. Nr 11, s. 2, 14 stycznia 1922. 
  7. ↑ Kraków. Matka Boża Bolesna u franciszkanów.. franciszkanie.pl. [dostęp 2018-07-01].
  8. ↑ Mateusz Kudła, Zapomniane katakumby i zabójcze grzyby. Niezwykłe odkrycie w centrum Krakowa. TVN24. [dostęp 2015-06-10]. (pol.).
  9. ↑ Franciszkanie

Bibliografia

  • Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach Krakowa, wyd. WAM, Kraków 2006.

Linki zewnętrzne

Bazyliki mniejsze w Polsce
Archikatedry
Katedry
Konkatedry
Kolegiaty
Klasztorne
Poklasztorne
Pozostałe
Miejsca pochówku władców Polski
Ulica Franciszkańska w Krakowie
Strona nieparzysta
Strona parzysta
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bazylika_św._Franciszka_z_Asyżu_w_Krakowie&oldid=59553218”