Adrien de Jussieu: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
PYTEK (dyskusja | edycje)
m nowy artykuł
 
MastiBot (dyskusja | edycje)
m Bot poprawia nagłówek artykułu
 
(Nie pokazano 38 wersji utworzonych przez 24 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Naukowiec infobox
'''Adrien Laurent de Jussieu''', botanik francuski ( ur. [[23 grudnia]] [[1797]] w [[Paryż]]u, zm. [[29 czerwca]] [[1853]], tamże). Syn [[Antoine Laurent de Jussieu|Antoine Laurenta]]. Był profesorem botaniki w [[Paryż]]u. Napisał wiele monografii różnych rodzin i „Cours èlèmentaire de la botanique” ([[1842]]), (przetłumaczone na [[język polski]] przez [[Tytus Chałubiński|Chałubińskiego]] [[1849]]).
|imię i nazwisko = Adrien Laurent Henri de Jussieu
|grafika = Adrien Henri de Jussieu daguerreotype.jpeg
|opis grafiki =
|państwo = Francja
|wariant flagi =
|data urodzenia = [[23 grudnia]] [[1797]]
|miejsce urodzenia = [[Paryż]]
|data śmierci = [[29 czerwca]] [[1853]]
|miejsce śmierci = [[Paryż]]
|doktorat data = 1824
|stopień lub tytuł naukowy = [[doktor (stopień naukowy)|doktor medycyny]]
|doktorat dyscyplina = [[nauki medyczne]]
|specjalność = [[botanika|botanik]]
|almamater = [[Uniwersytet Francji]]
|aktywność zawodowa =
|jednostka1 typ = [[ogród botaniczny]]
|jednostka1 nazwa = [[Jardin des plantes]]
|okres zatr1 = od 1826
|odznaczenia =
|commons = Category:Adrien de Jussieu
|wikicytaty =
|www =
}}
'''Adrien Laurent Henri de Jussieu''' (ur. 23 grudnia 1797 w [[Paryż]]u, zm. 29 czerwca 1853, tamże{{r|eb}}) – [[Botanika|botanik]] francuski.


== Życiorys ==
{{Biografia stub}}
Pochodzi z rodziny [[de Jussieu]], francuskich pionierów botaniki z XVIII i XIX wieku, będąc jej ostatnim męskim przedstawicielem. Syn [[Antoine Laurent de Jussieu|Antoine Laurenta]]{{r|ajm|eb}} i Thérèse Adrienne z domu du Boisneuf{{r|prabook}}. Był zaocznym uczniem ''Lycée Napoléon/Collège royal Henri-IV'' ([[Lycée Henri-IV]]). Pracę doktorską z zakresu [[Ziołolecznictwo|fitoterapeutycznego]] wykorzystania roślin [[Wilczomleczowate|wilczomleczowatych]] (''De Euphorbiacearum generibus medicisque earundem viribus tentamen'') obronił na wydziale medycznym (''Faculté de Paris'') [[Uniwersytet Francji|Uniwersytetu Francji]] i opublikował w 1824{{r|ajm}}{{r|eb}}. W tym roku został członkiem [[Niemiecka Akademia Przyrodników Leopoldina|Niemieckiej Akademii Przyrodników Leopoldina]]{{r|leopoldina}}. W 1826 objął katedrę botaniki, czyli został profesorem, w królewskim ogrodzie botanicznym przy [[Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu]] ([[Jardin des plantes]], wówczas Jardin du Roi){{r|ajm}}{{r|bigenc}}, zastępując na tym stanowisku ojca{{r|fas}}. W 1831 został członkiem [[Francuska Akademia Nauk|Francuskiej Akademii Nauk]]. W 1853 został jej przewodniczącym{{r|bigenc}}. W 1850 został zagranicznym członkiem honorowym [[Amerykańska Akademia Sztuk i Nauk|Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk]]{{r|aaas}}.


Napisał kilka monografii botanicznych, w których opisy [[rodzina (biologia)|rodzin]] roślin rozszerzał o informacje z zakresu [[Anatomia roślin|anatomii]], łącznie z [[Embriogeneza roślin|embriogenezą]]. W swoich pracach kontynuował dzieło swojego ojca i jego stryja w zakresie teorii [[Taksonomia roślin|taksonomii roślin]]{{r|fas}}. Zredagował również pośmierte wydanie „Introductio in historiam plantarum” autorstwa ojca{{r|eb}}. Jego podręcznik „Botanique. Cours élémentaire d'histoire naturelle à l'usage des collège” miał kilkanaście wydań{{r|fas}}. Był jednym z trzech podręczników przyrodoznawstwa zatwierdzonych przez francuskie autorytety naukowe do stosowania w szkołach. W 1849 został przetłumaczony na [[język polski]] przez [[Tytus Chałubiński|Chałubińskiego]] pod tytułem „Wykład początków botaniki” i ta wersja uchodziła wówczas za najnowocześniejszy, a przez kolejną połowę XIX wieku za najważniejszy polskojęzyczny podręcznik botaniki{{r|bh}}. W systemie [[International Plant Names Index]] opisane przez niego gatunki są oznaczane skrótem '''A.Juss.''' W 2021 w bazie tego systemu znajdowało się 1070 taksonów, których był [[Autor nazwy (botanika)|autorem nazwy]]{{r|ipni}}. Współpracując z [[Adolphe Brongniart|Adolphem Brongniartem]] rozbudował kolekcję ogrodu botanicznego. Jego księgozbiór został po jego śmierci wystawiony na aukcję{{r|fas}}.
[[Kategoria:Francuscy botanicy|Jussieu, Adrien Laurent de]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1797|Jussieu, Adrien Laurent de]]
[[Kategoria:Zmarli w 1853|Jussieu, Adrien Laurent de]]


Żonaty z Madeleine Antoinette Adèle Émilie de Jussieu. Miał siostrę Antoinette Thérèse Amélie{{r|prabook}} i dwie córki{{r|eb}}. Jako jego przyjaciele wymieniani są m.in. [[Adolphe Brongniart]], [[Prosper Mérimée]], [[Stendhal]] i [[Victor Jacquemont]]{{r|fas}}. Pochowano go na [[Cmentarzu Montparnasse|Cmentarz Montparnasse]]{{r|prabook}}.
[[de:Adrien Henri Laurent de Jussieu]]

[[en:Adrien-Henri de Jussieu]]
Na jego cześć już w 1825 [[Charles Gaudichaud-Beaupré]] nazwał nowo odkryty [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] rośliny z rodziny wilczomleczowatych ''[[Adriana (roślina)|Adriana]]''{{r|cgb}}.
[[es:Adrien-Henri de Jussieu]]

[[fr:Adrien de Jussieu]]
== Przypisy ==
[[nl:Adrien Henri Laurent de Jussieu]]
{{Przypisy|
[[pt:Adrien-Henri de Jussieu]]
<ref name="aaas">{{Cytuj | tytuł = Book of Members, 1780–2010: Chapter J | url = http://www.amacad.org/publications/BookofMembers/ChapterJ.pdf | opublikowany = American Academy of Arts and Sciences | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20181217083030/http://www.amacad.org/publications/BookofMembers/ChapterJ.pdf | data dostępu = 2021-02-14 | zarchiwizowano = 2018-12-17 }}</ref>
<ref name="ajm">{{Cytuj | autor = Adrien Jarry de Mancy | tytuł = Portraits et histoire des hommes utiles, hommes et femmes de tous pays et de toutes conditions | miejsce = Paryż | wydawca = Société Montyon et Franklin | data = 1840 | s = 219-222 | język = fr}}</ref>
<ref name="bh">{{Cytuj | autor = B. Hryniewiecki | tytuł = Tytus Chałubiński jako botanik (1820 – 1889) | czasopismo = Acta Societatis Botanicorum Poloniae | wolumin = XXIV | numer = 2 | data = 1955 | doi = 10.5586/asbp.1955.026}}</ref>
<ref name="bigenc">{{Cytuj | tytuł = ЖЮССЬЁ | url = https://bigenc.ru/biology/text/1984352 | opublikowany = Большая российская энциклопедия | język = ru}}</ref>
<ref name="cgb">{{Cytuj | autor = Charles Gaudichaud-Beaupré | tytuł = Adriana, nouveau genre de plantes, dans la famille des Euphorbiacees | url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/19865#page/227/mode/1up | czasopismo = Annales des Sciences Naturelles | wolumin = 5 | data = 1825 | s = 227 | język = fr}}</ref>
<ref name=eb>{{Cytuj | tytuł = Encyclopædia Britannica | url = https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Jussieu,_De | data = 1911 | rozdział = Jussieu, De}}</ref>
<ref name="fas">{{Cytuj | tytuł = Dictionary of Scientific Biography | wolumin = 7 | wydawca = Charles Scribner's Sons | data = 1981 | s = 196 | język = en | autor r = Frans A. Stafleu | rozdział = Jussieu, Adrien Henri Laurent de}}</ref>
<ref name="ipni">{{Cytuj | tytuł = Jussieu, Adrien Henri Laurent de (1797-1853) | url = https://www.ipni.org/a/4593-1 | opublikowany = International Plant Names Index | język = en}}</ref>
<ref name="leopoldina">{{Cytuj | tytuł = Adrien Laurent de Jussieu | url = https://www.leopoldina.org/mitglieder/mitgliederverzeichnis/mitglieder/member/Member/show/4028/ | opublikowany = Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina – Nationale Akademie der Wissenschaften | język = de | data dostępu = 2021-02-14 | archiwum = https://web.archive.org/web/20210214201644/https://www.leopoldina.org/mitglieder/mitgliederverzeichnis/mitglieder/member/Member/show/4028/ | zarchiwizowano = 2021-02-14 }}</ref>
<ref name="prabook">{{Cytuj | tytuł = Adrien-Henri Laurent de Jussieu | url = https://prabook.com/web/adrien-henri.de_jussieu/3756841 | opublikowany = Prabook | język = en}}</ref>
}}

== Linki zewnętrzne ==
* [https://polona.pl/search/?filters=public:1,creator:%22Jussieu,_Adrien_de_(1797--1853)%22 Adrien de Jussieu – publikacje] w bibliotece [[Polona]]

{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Jussieu, Adrien de}}
[[Kategoria:Francuscy botanicy]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1797]]
[[Kategoria:Zmarli w 1853]]
[[Kategoria:Członkowie Francuskiej Akademii Nauk]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Paryżu]]
[[Kategoria:Absolwenci uczelni w Paryżu]]
[[Kategoria:Członkowie Leopoldiny]]
[[Kategoria:Członkowie Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk]]
[[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu Montparnasse w Paryżu]]

Aktualna wersja na dzień 23:56, 11 gru 2023

Adrien Laurent Henri de Jussieu
Ilustracja
Państwo działania

 Francja

Data i miejsce urodzenia

23 grudnia 1797
Paryż

Data i miejsce śmierci

29 czerwca 1853
Paryż

doktor medycyny
Specjalność: botanik
Alma Mater

Uniwersytet Francji

Doktorat

1824 – nauki medyczne

ogród botaniczny

Jardin des plantes

Okres zatrudn.

od 1826

Adrien Laurent Henri de Jussieu (ur. 23 grudnia 1797 w Paryżu, zm. 29 czerwca 1853, tamże[1]) – botanik francuski.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodzi z rodziny de Jussieu, francuskich pionierów botaniki z XVIII i XIX wieku, będąc jej ostatnim męskim przedstawicielem. Syn Antoine Laurenta[2][1] i Thérèse Adrienne z domu du Boisneuf[3]. Był zaocznym uczniem Lycée Napoléon/Collège royal Henri-IV (Lycée Henri-IV). Pracę doktorską z zakresu fitoterapeutycznego wykorzystania roślin wilczomleczowatych (De Euphorbiacearum generibus medicisque earundem viribus tentamen) obronił na wydziale medycznym (Faculté de Paris) Uniwersytetu Francji i opublikował w 1824[2][1]. W tym roku został członkiem Niemieckiej Akademii Przyrodników Leopoldina[4]. W 1826 objął katedrę botaniki, czyli został profesorem, w królewskim ogrodzie botanicznym przy Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu (Jardin des plantes, wówczas Jardin du Roi)[2][5], zastępując na tym stanowisku ojca[6]. W 1831 został członkiem Francuskiej Akademii Nauk. W 1853 został jej przewodniczącym[5]. W 1850 został zagranicznym członkiem honorowym Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk[7].

Napisał kilka monografii botanicznych, w których opisy rodzin roślin rozszerzał o informacje z zakresu anatomii, łącznie z embriogenezą. W swoich pracach kontynuował dzieło swojego ojca i jego stryja w zakresie teorii taksonomii roślin[6]. Zredagował również pośmierte wydanie „Introductio in historiam plantarum” autorstwa ojca[1]. Jego podręcznik „Botanique. Cours élémentaire d'histoire naturelle à l'usage des collège” miał kilkanaście wydań[6]. Był jednym z trzech podręczników przyrodoznawstwa zatwierdzonych przez francuskie autorytety naukowe do stosowania w szkołach. W 1849 został przetłumaczony na język polski przez Chałubińskiego pod tytułem „Wykład początków botaniki” i ta wersja uchodziła wówczas za najnowocześniejszy, a przez kolejną połowę XIX wieku za najważniejszy polskojęzyczny podręcznik botaniki[8]. W systemie International Plant Names Index opisane przez niego gatunki są oznaczane skrótem A.Juss. W 2021 w bazie tego systemu znajdowało się 1070 taksonów, których był autorem nazwy[9]. Współpracując z Adolphem Brongniartem rozbudował kolekcję ogrodu botanicznego. Jego księgozbiór został po jego śmierci wystawiony na aukcję[6].

Żonaty z Madeleine Antoinette Adèle Émilie de Jussieu. Miał siostrę Antoinette Thérèse Amélie[3] i dwie córki[1]. Jako jego przyjaciele wymieniani są m.in. Adolphe Brongniart, Prosper Mérimée, Stendhal i Victor Jacquemont[6]. Pochowano go na Cmentarz Montparnasse[3].

Na jego cześć już w 1825 Charles Gaudichaud-Beaupré nazwał nowo odkryty rodzaj rośliny z rodziny wilczomleczowatych Adriana[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e Jussieu, De, [w:] Encyclopædia Britannica, 1911.
  2. a b c Adrien Jarry de Mancy, Portraits et histoire des hommes utiles, hommes et femmes de tous pays et de toutes conditions, Paryż: Société Montyon et Franklin, 1840, s. 219-222 (fr.).
  3. a b c Adrien-Henri Laurent de Jussieu [online], Prabook (ang.).
  4. Adrien Laurent de Jussieu [online], Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina – Nationale Akademie der Wissenschaften [dostęp 2021-02-14] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-14] (niem.).
  5. a b ЖЮССЬЁ [online], Большая российская энциклопедия (ros.).
  6. a b c d e Frans A. Stafleu, Jussieu, Adrien Henri Laurent de, [w:] Dictionary of Scientific Biography, t. 7, Charles Scribner's Sons, 1981, s. 196 (ang.).
  7. Book of Members, 1780–2010: Chapter J [online], American Academy of Arts and Sciences [dostęp 2021-02-14] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-17] (ang.).
  8. B. Hryniewiecki, Tytus Chałubiński jako botanik (1820 – 1889), „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”, XXIV (2), 1955, DOI10.5586/asbp.1955.026.
  9. Jussieu, Adrien Henri Laurent de (1797-1853) [online], International Plant Names Index (ang.).
  10. Charles Gaudichaud-Beaupré, Adriana, nouveau genre de plantes, dans la famille des Euphorbiacees, „Annales des Sciences Naturelles”, 5, 1825, s. 227 (fr.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]