Septymia Zenobia
 |
Ten artykuł od 2019-09 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
 Zenobia na obrazie Edwarda Poyntera | |
| |
| królowa Palmyry | |
| Jako żona | |
|---|---|
| regentka Palmyry | |
| Okres |
od 267 |
| W imieniu | |
| Dane biograficzne | |
| Data urodzenia |
III wiek |
| Data i miejsce śmierci |
III wiek |
| Mąż | |
| Dzieci | |
| Moneta | |
| |
Zenobia, Septimia Zenobia – żona króla Palmyry Septimiusa Odenathusa, po jego śmierci (267) rządząca w imieniu małoletniego syna Waballata.
Konflikt z Rzymem[edytuj | edytuj kod]
Dążyła do zachowania dla syna roli, jaką na rzymskim Wschodzie odgrywał jej zamordowany mąż – Odenat. Choć przypuszczalnie tylko dzięki poparciu wojsk rzymskich w Syrii i Palestynie udało się jej utrzymać kontrolę nad tym obszarem, w 270 dowodzący jej wojskami Zabdas najechał rzymskie prowincje Arabię i Egipt, gdzie stacjonowały legiony wierne rzymskiej władzy centralnej. Szczególnie dramatyczny przebieg miała kampania w Egipcie bronionym przez Tenagino Probusa. W 271 wojska Zenobii najechały także Azję Mniejszą, nad której częścią rozciągnęła swą władzę.
Początkowo Zenobia starała się o porozumienie z nowym cesarzem Aurelianem. Inskrypcje na monetach i dokumenty papirusowe poświadczają, że Waballat jedynie uchodził za współrządcę wraz z Aurelianem, gdy jednak cesarz rozpoczął kontrofensywę, syna Zenobii ogłoszono cesarzem z tytułem „augusta”.
Kampania Aureliana[edytuj | edytuj kod]
Po pokonaniu jej armii pod Immae wojska Aureliana zajęły Antiochię, powstrzymując się jednak od jej splądrowania. Wskutek tego szybko skapitulowały kolejne miasta Apamea, Larysa i Aretuza. Za Emesą rzymska konnica pokonała katafraktów – kawalerię Zenobii. Wraz z tą porażką królowa utraciła w tym mieście skarbiec, z którego zamierzano finansować dalsze działania wojenne. Wycofała się do Palmyry z zamiarem zwrócenia się o pomoc do Persów. Ponieważ armia Aureliana, która dotarła pod Palmyrę (272), była wyczerpana kampanią, cesarz złożył władczyni polubowną propozycję zrzeczenia się władzy i pozostania w pałacu w zamian za wydanie Rzymianom zasobów złota i kosztowności, koni i wielbłądów. W odmownej odpowiedzi Zenobia zadeklarowała raczej wybór losu Kleopatry niż ustąpienie, wskazując przy tym na poparcie Persji, Armenii i Saracenów[1].
W oblężeniu nastąpiła sytuacja patowa, bo Rzymianom brakowało sił do rozstrzygającego szturmu, a mieszkańcom Palmyry do obronnych wypadów. Wprawdzie królowa wymknęła się z miasta, by osobiście zabiegać o perską pomoc, ale schwytano ją nim przekroczyła Eufrat. Wobec tego Palmyra wpuściła oblegających, unikając tym samym złupienia przez żołnierzy cesarza. Wzięta w niewolę władczyni została przewieziona do Rzymu[2], gdzie zmuszona była uczestniczyć w triumfie Aureliana[3].
Resztę życia spędziła w ofiarowanej przez cesarza willi (niektórzy historycy dopuszczają też wersję, że została żoną rzymskiego senatora[potrzebny przypis]). Uniknęła zgładzenia także ze względu na rozsądną kalkulację polityczną cesarza, który uznał, że pozbawiona stygmatu męczeństwa, nie stanie się ona inspiracją do ewentualnego buntu na Wschodzie jako otoczona luksusem i rezydująca w Rzymie matrona[1].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Na jej cześć jednemu z rodzajów roślin z rodziny wrzosowatych nadano nazwę zenobia[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Matyszak 2007 ↓.
- ↑ Donimirski 1988 ↓, s. 48.
- ↑ Jaczynowska, Musiał i Stępień 1999 ↓, s. 583.
- ↑ Laurence J. Dorr: Zenobia. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-11-23].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Philip Matyszak: Wrogowie Rzymu. Od Hannibala do Attyli, króla Hunów. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2007, s. 208–218. ISBN 978-83-11-10678-9.
- Andrzej Donimirski, Niezwykłe kobiety w dziejach, Warszawa 1988, s. 48, ISBN 83-202-0678-2.
- Maria Jaczynowska, Danuta Musiał, Marek Stępień, Historia starożytna, Warszawa: Trio, 1999, s. 581–583.
Literatura tematu[edytuj | edytuj kod]
- Tadeusz Kotula, Aurelian i Zenobia, Wrocław: Ossolineum, 2006, ISBN 83-04-04593-1.
- Robert Suski: Konsolidacja Cesarstwa Rzymskiego za panowania Aureliana 270-275. Kraków: Avalon, 2008, ISBN 978-83-60-44842-7
- Agata Aleksandra Kluczek: Polityka dynastyczna w Cesarstwie Rzymskim w latach 235-284. Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 2000, ISBN 83-22-60-995-7