Ałusijan
| |
| car Bułgarii | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| strateg temu Teodozjopolis | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Dzieci |
Samuel, Bazyli, Anna |
Ałusijan (bułg. Алусиан, gr. Ἀλουσιάνος) – bułgarski arystokrata, syn ostatniego cara, Iwana Władysława. Nieznana jest data jego narodzin ani śmierci. Po zwycięstwie Bizancjum nad Bułgarią (1018) próbował wraz z braćmi bronić resztek carstwa, ale ostatecznie zostali oni pokonani i zmuszeni do służby cesarzowi Bazylemu II. W czasie buntu Piotra Deliana Ałusijan powrócił do Bułgarii, a przez krótki okres w 1041 roku panował nawet jako car. Ostatecznie jednak powstanie upadło, Ałusijan zaś powrócił do Bizancjum.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Ałusijan był drugim synem cara Iwana Władysława i jego żony Marii. W 1018 roku, po klęsce Iwana w walce z Bazylim II, Ałusijan wraz z braćmi – Presjanem i Aaronem – próbował bronić resztek terytorium carstwa. Ałusijan i jego bracia zostali pokonani przez Bizantyjczyków, lecz zwycięzcy obeszli się z nimi wyjątkowo łaskawie. Bazyli przyjął ich bowiem na służbę oferując, w zamian za wierność, możliwość zrobienia kariery w cesarstwie bizantyjskim.
Ałusijan został mianowany strategiem temu Teodozjopolis i wysłany do Azji Mniejszej. Tam wżenił się w miejscową arystokrację ormiańską, co tylko pomnożyło jego bogactwa i zwiększyło prestiż. W międzyczasie jego starszy brat, Presjan, dwukrotnie wziął udział w spiskach przeciwko cesarstwu, za co został ostatecznie zmuszony do wstąpienia do klasztoru i zrezygnowania z uczestnictwa w życiu publicznym. Współpraca Ałusijana z cesarstwem układała się dobrze do końca lat 30. XI wieku, kiedy to doszło do sporu między nim a cesarzem Michałem IV i jego bratem, parakoimomenosem Janem Orfanotrofosem. Konflikt zakończył się pozbawieniem Ałusijana większości ziem, bogactw i tytułów.
Ałusijan przebywał jeszcze przez jakiś czas na terenie cesarstwa, aż w 1040 roku doszły doń informacje o sukcesach powstańców Piotra Deliana, jego kuzyna, który zbuntował się przeciwko bizantyjskiej władzy nad Bułgarią. W 1040 roku udał się więc na Bałkany, gdzie przyłączył się do rebeliantów[1]. Delian ciepło przyjął kuzyna, powierzając mu dowództwo nad armią mającą zaatakować Tesaloniki. Oblężenie miasta zakończyło się jednak dla Ałusijana totalną klęską. Bizantyjska odsiecz rozbiła bułgarskich powstańców, a ich dowódca musiał uchodzić do Ostrowa[1].
Sytuacja buntowników była coraz cięższa, czego Ałusijan był całkowicie świadomy. Prawdopodobnie zaczął wówczas żałować udziału w rebelii i szukał sposobu aby odkupić swoje winy względem Bizantyjczyków. W 1041 roku, w czasie kolacji, zaatakował i pojmał Piotra Deliana, obcinając mu nos i wydłubując oczy. Wojsko przyjęło zamach stanu z radością, ogłaszając Ałusijana nowym carem.
Pod koniec 1041 roku, gdy doszło do spotkania armii bułgarskich powstańców z wojskami bizantyjskimi, Ałusijan zbiegł do Greków, oddając w ich ręce Deliana i zapewniając o posłuszeństwie[1]. Na wieść o zdradzie wojska powstańcze rozpierzchły się i był to w zasadzie koniec powstania. Ałusijan został nagrodzony tytułem magistros i przywróceniem wszystkich dotychczasowych posiadłości. Jego dalsze losy nie są jednak znane, wiadomo jednak, iż jego potomkowie, zwani przez Greków Alousianoi, piastowali ważne urzędy i wchodzili w skład arystokracji bizantyjskiej aż do XIV wieku. Na przykład synowie Ałusijana, Bazyli i Samuel, byli dowódcami wojskowymi (Bazyli pełnił także funkcję gubernatora Edessy)[1]. Ich siostra Anna wyszła za przyszłego cesarza bizantyjskiego, Romana IV Diogenesa[1].
W kulturze[edytuj | edytuj kod]
W serii gier wideo Crusader Kings jednym z grywalnych władców jest Alusian Kometopoulos, przedstawiony jako władca Widynia[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kazhdan Alexander, The Oxford Dictionary of Byzantium, Wydawnictwo Uniwersytetu Oxford, 1991
- Wasilewski Tadeusz, Historia Bułgarii, Wrocław, Ossolineum, 1988