Dolina Spalona
Dolina Spalona (słow. Spálená dolina) – boczne odgałęzienie Doliny Rohackiej w słowackich Tatrach Zachodnich. Dawniej nazywana była także Doliną Zieloną (Zelená dolina)[1], a w literaturze polskiej również Doliną Banikowską i Zadnią Spaloną[2].
Topografia[edytuj | edytuj kod]
Opada spod Banikowskiej Przełęczy w północno-wschodnim kierunku do Doliny Rohackiej, do koryta Rohackiego Potoku. Północno-zachodnie zbocza Doliny Spalonej tworzy grzbiet Zadniej Spalonej, południowe grań główna Tatr Zachodnich na odcinku od Spalonej Kopy przez Pachoła i Banówkę po Hrubą Kopę. Południowo-wschodnie zbocza tworzy grzbiet Hrubej Kopy i Przednie Zielone[3].
Opis doliny[edytuj | edytuj kod]
Według Józefa Nyki Dolina Spalona to jedno z najładniejszych miejsc słowackich Tatr Zachodnich, zarówno dawniej, jak i obecnie często odwiedzane przez polskich turystów[2]. Jest dużym kotłem lodowcowym, który do Doliny Rohackiej opada progiem o wysokości 200 m[4]. Ma powierzchnię ok. 2,3 km². W zboczu doliny, na wysokości ok. 1450 m n.p.m. znajduje się duża bula, na której dawniej stały szałasy pasterskie. Obecnie wśród kosówki usytuowany jest w tym miejscu niewielki placyk – rozdroże szlaków turystycznych, stoły i ławki dla turystów. Dno doliny zawalone granitowymi głazami, wśród których są liczne wyleżyska. Pod Banówką i Hrubą Kopą znajdują się ogromne stożki piargowe, jedne z najbardziej typowych w Tatrach Zachodnich. W Dolinie Spalonej często można zobaczyć kozice, a na zboczach Spalonej Kopy mają swoje nory świstaki tatrzańskie[2]. We wschodniej części doliny znajduje się niewielki Zielony Stawek zamknięty moreną, pod którą skalny próg opada do doliny ścianą o wysokości ok. 200 m[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa doliny jest pochodzenia ludowego, pasterskiego. Dawniej była tutaj Hala Spalona obejmująca Dolinę Spaloną, jej zbocza oraz Małą Spaloną Dolinę. Hala ta wymieniana jest w dokumentach z XVII wieku, a wypasali na niej mieszkańcy Zuberca i Malatyny[4]. Dawniej często penetrowali ją zielarze, zbierający masowo tutaj rosnącą goryczkę kropkowaną – roślinę o udokumentowanych własnościach leczniczych. Również obecnie roślina ta licznie porasta górną część doliny. Przed II wojną światową Dolina Spalona była też popularna wśród narciarzy[2].
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
– żółty od rozdroża na polanie Adamcula przy szosie przez Dolinę Spaloną na Banikowską Przełęcz.
- Czas przejścia z Adamculi do odchodzącego szlaku niebieskiego: 1:10 h, ↓ 50 min
- Czas przejścia od szlaku niebieskiego do dochodzącego szlaku zielonego: 10 min, z powrotem tyle samo
- Czas przejścia ze szlakiem zielonym na przełęcz: 1:45 h, ↓ 1:15 h
– niebieski od Adamculi obok Rohackich Wodospadów do Rohackich Stawów.
- Czas przejścia z Adamculi do rozstaju ze szlakiem żółtym: 1:10 h, ↓ 50 min
- Czas przejścia od szlaku żółtego nad Wyżni Staw Rohacki: 20 min, z powrotem tyle samo
– zielony od Bufetu Rohackiego obok Rohackich Stawów przez Dolinę Spaloną na Banikowską Przełęcz.
- Czas przejścia z bufetu nad Wyżni Staw Rohacki: 1:30 h, ↓ 1 h
- Czas przejścia znad Wyżniego Stawu do szlaku żółtego: 20 min, z powrotem tyle samo
- Czas przejścia ze szlakiem żółtym na przełęcz: 1:45 h, ↓ 1:15 h[5]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b c d Józef Nyka: Słowackie Tatry Zachodnie. Przewodnik. Wyd. II. Latchorzew: Wyd. Trawers, 1998. ISBN 83-901580-8-6.
- ↑ a b Tatry Zachodnie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000. Warszawa: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2009/10. ISBN 83-87873-36-5.
- ↑ a b Marian Kunicki, Tadeusz Szczerba: Tatry Zachodnie. Słowacja. Kraków: PTTK „Kraj”, 1992. ISBN 83-7005-248-7.
- ↑ Tomasz Nodzyński, Marta Cobel-Tokarska: Tatry Zachodnie: polskie i słowackie. Warszawa: ExpressMap, 2007. ISBN 978-83-60120-89-7.