Dynastia heska
Dynastia heska – dynastia książęca panująca w Hesji w latach 1265–1918, boczna linia dynastii z Louvain.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Dynastię heską zapoczątkował w 1265 r. Henryk I Dziecię, syn księcia Brabancji Henryka II. Po wymarciu dynastii Ludowingów w 1247 r. doszło do walk o dziedzictwo po nich, w wyniku których zostało ono podzielone. Bratanicy ostatniego Ludowinga – Zofii, udało się uzyskać na rzecz swego małoletniego syna Henryka I Dziecięcia zachodnią część włości wraz z tytułem landgrafa Hesji. Jego potomkowie w linii męskiej panowali odtąd w Hesji aż do końca I wojny światowej.
Już Henryk I zdołał usamodzielnić się spod władzy cesarza. Jego potomkowie w XIV w. uzyskali rangę książąt Rzeszy. W XIV i XV w. dochodziło do przejściowych podziałów Hesji pomiędzy członków dynastii. W 1567 r., po śmierci najwybitniejszego przedstawiciela dynastii, Filipa Wielkodusznego, który wprowadził w Hesji reformację, doszło do trwałego podziału jego dziedzictwa: wyodrębniły się dwie główne linie dynastii, na Kassel i Darmstadcie, zaś pół wieku później pojawiła się trzecia, na Homburgu. Podział spowodował upadek znaczenia przedstawicieli dynastii heskiej, a na przełomie XVIII i XIX w. utracili oni większość posiadłości na lewym brzegu Renu.
W 1803 r. Wilhelm VIII, landgraf Hesji-Kassel, uzyskał tytuł elektora Rzeszy (zobacz Elektorat Hesji). Z kolei w 1806 r. Napoleon Bonaparte nadał tytuł wielkiego księcia Ludwikowi X – landgrafowi Hesji-Darmstadt (Wielkie Księstwo Hesji).
W 1866 r. po wojnie austriacko-pruskiej Prusy zagarnęły Hesję-Kassel (ostatni władca, Fryderyk Wilhelm I opowiedział się po stronie Austrii, która przegrała wojnę), a także Hesję-Homburg (w 1866 r. zmarł ostatni jej władca – Ferdynand). Pozostałe Wielkie Księstwo Hesji musiało w 1871 r. uznać zwierzchność Prus, a ostatni jego władca – Ernest Ludwik został obalony w 1918 r. przez rewolucję niemiecką.
Przedstawiciele dynastii sięgali także po inne trony. W 1720 Fryderyk I (późniejszy landgraf Hesji-Kassel) został królem Szwecji. Jeden z przedstawicieli dynastii heskiej, Fryderyk Karol, był wybrany w 1918 r. na króla Finlandii, nie objął jednak tronu. Boczną linię dynastii heskiej (wywodzącą się od książąt Hesji-Darmstadt) stanowił ród Battenbergów, których przedstawiciel Aleksander I został w 1879 r. księciem Bułgarii. Jedna z linii Battenbergów przyjęła nazwisko Mountbatten (m.in. Louis Mountbatten, brytyjski dowódca, ostatni wicekról Indii).
Linie dynastii heskiej[edytuj | edytuj kod]
| Dynastia z Louvain | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dom Hesji | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hesja-Darmstadt | Hesja-Kassel | Hesja-Marburg | Hesja-Rheinfels | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |  | | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hesja-Butzbach | Hesja-Braubach | Hesja-Homburg | Hesja-Itter | Battenberg | Hesja-Rotenburg | Hesja-Wanfried | Hesja-Rheinfels | Hesja-Philippsthal | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |  | |  |  | | | | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hesja-Philippsthal-Barchfeld | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zbyszko Górczak: Heska dynastia. W: Słownik dynastii Europy. Józef Dobosz, Maciej Serwański (red.). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1999, s. 171–174. ISBN 83-7177-025-1.
- Walter Heinemeyer, Ludwig Clemm: Brabant, Dynastengeschlecht. W: Neue Deutsche Biographie. T. 2. Berlin: Duncker & Humblot, 1955, s. 499–501. [dostęp 2012-01-09].