Historia Śródziemia

Historia Śródziemia (ang. The History of Middle-earth) – dwunastotomowy cykl książek, wydany przez Christophera Tolkiena na podstawie zapisków i notatek jego ojca, dotyczących legendarium J.R.R. Tolkiena. Cykl krok po kroku pokazuje, jak był tworzony świat Śródziemia oraz zawiera oprócz wcześniejszych wersji niektórych opowiadań także niedokończone opowieści, wiersze, poematy, listy i komentarze Tolkiena.

Książki składające się na cykl

W nawiasie wskazano datę pierwszego wydania.

1. The Book of Lost Tales, Part I (1983)
2. The Book of Lost Tales, Part II (1984)
3. The Lays of Beleriand (1985)
4. The Shaping of Middle-earth (1986)
5. The Lost Road and Other Writings (1987)
6. The Return of the Shadow (1988)
7. The Treason of Isengard (1989)
8. The War of the Ring (1990)
9. Sauron Defeated (1992)
10. Morgoth’s Ring (1993)
11. The War of the Jewels (1994)
12. The Peoples of Middle-earth (1996)

Polskie tłumaczenia

W latach 1995–1998 ukazały się w Polsce tłumaczenia dwóch pierwszych książek z cyklu w dwóch różnych edycjach:

• przekład Magdy Pietrzak-Merty, wydawnictwo Atlantis
  • Księga zaginionych opowieści (1995), tłumaczenie The Book of Lost Tales 1
  • Ostatnie legendy Śródziemia (1996), tłumaczenie The Book of Lost Tales 2
• przekład Radosława Kota, wydawnictwo Amber
  • Księga zaginionych opowieści, tom I (1998), tłumaczenie The Book of Lost Tales 1
  • Księga zaginionych opowieści, tom II i Księga zaginionych opowieści, tom III (1998), tłumaczenie The Book of Lost Tales 2

22 czerwca 2022 r. ogłoszono plany wydania całości Historii Śródziemia w tłumaczeniu na język polski przez wydawnictwo Zysk i S-ka. W poniższej tabeli przedstawiono planowane polskie tytuły, nazwiska tłumaczy i daty wydania w Polsce:

Lp.	Planowany tytuł polski	Tytuł oryginalny	Tłumacze	Data wydania	Źródło
1	Księga zaginionych opowieści, cz. 1	The Book of Lost Tales 1	Maria Gębicka-Frąc Cezary Frąc	21.10.2022
2	Księga zaginionych opowieści, cz. 2	The Book of Lost Tales 2	Agnieszka Sylwanowicz Katarzyna Staniewska	21.03.2023
3	Ballady Beleriandu	The Lays of Beleriand	Agnieszka Sylwanowicz Katarzyna Staniewska	17.10.2023
4	Kształtowanie Śródziemia	The Shaping of Middle-earth	Agnieszka Sylwanowicz
5	Utracona droga i inne pisma	The Lost Road and Other Writings	Ryszard Derdziński
6	Powrót Cienia	The Return of the Shadow	Cezary Frąc
7	Zdrada Isengardu	The Treason of Isengard	Cezary Frąc
8	Wojna o Pierścień	The War of the Ring	Cezary Frąc
9	Sauron pokonany	Sauron Defeated	Ryszard Derdziński
10	Pierścień Morgotha	Morgoth’s Ring	Paulina Braiter
11	Wojna o Klejnoty	The War of the Jewels	Paulina Braiter
12	Ludy Śródziemia	The Peoples of Middle-earth	Agnieszka Sylwanowicz

Za tłumaczenia poezji i pieśni mają ponadto odpowiadać Joanna Drzewowska i Katarzyna Staniewska.