Magnus Maksymus

Magnus Maksymus

Magnus Maximus

Cesarz rzymski
Okres	383
Dane biograficzne
Data śmierci	28 sierpnia 388
Moneta
Solid władcy wybity w Trewirze (385/386 r.)

Magnus Maksymus, Flavius Magnus Maximus (ur. ok. 340, zm. 28 sierpnia 388) – cesarz zachodniorzymski.

Wczesne życie

Pochodził z rzymskiej prowincji Hispania, z niezamożnej rodziny, być może spokrewnionej z rodziną Teodozjusza Wielkiego. Miał syna Wiktora i córkę o nieznanym imieniu.

Przybył do Brytanii w 369 jako oficer w armii Teodozjusza Starszego i uczestniczył tam w działaniach wojennych, następnie walczył w Afryce przeciwko uzurpatorowi Firmusowi. W 375 wycofał się ze służby, ale w 379 został przez cesarza Gracjana mianowany dowódcą wojsk rzymskich w Brytanii jako dux Britanniarum. Dzięki osobistej popularności wiosną 383 został ogłoszony przez swoich żołnierzy cesarzem, co naraziło go na konflikt z Gracjanem.

Cesarz i uzurpator

Po przerzuceniu wojsk do Galii pokonał pod Lutecją siły Gracjana, który schwytany podczas ucieczki, poniósł śmierć w końcu sierpnia 383. W rezultacie pod władzą Maksymusa znalazła się również cała Galia i Hiszpania. W dążeniu do opanowania Italii usiłował przejąć kuratelę nad małoletnim Walentynianem II(przyrodni brat Gracjana), podejmując w tym celu rokowania za pośrednictwem św. Ambrożego jako biskupa Mediolanu. Prowadził je także z cesarzem wschodniorzymskim Teodozjuszem, który początkowo uznał jego tytuł.

Wobec zagrożenia najazdem barbarzyńców, pod pretekstem obrony wkroczył z wojskami do północnej Italii, kierując się jednak ku Akwilei z zamiarem pochwycenia Walentyniana, który zdołał schronić się w Tesalonice. Skłoniło to młodego cesarza do zawarcia sojuszu z Teodozjuszem. Gdy wiosną 388 Maksymus przystąpił do działań ofensywnych wkraczając do Ilirykum, w walkach z wojskami antagonistów poniósł kolejno klęski w bitwach pod Siscią i Poetovio, a po zajęciu przez nich Emony, został oblężony w Akwilei. Poddał się tam Teodozjuszowi licząc na okazanie mu łaski; został jednak wydany własnym żołnierzom, którzy go zamordowali. Śmierć poniósł również małoletni Wiktor zgładzony później przez wysłanego do Galii wodza Arbogasta.

Spuścizna

Rozciągnięcie władzy Maksymusa na kontynentalne prowincje państwa zachodniorzymskiego spowodowało osłabienie stanowiska Rzymian w Brytanii, a następnie i granicy nadreńskiej. Krytyczny wobec niego Ammianus Marcellinus nazywa go „zgubnym przywódcą” (dux exitiosus), wymieniając obok wodza Lupicynusa z Tracji jako wzajemnie konkurujących ze sobą nierozwagą (Dzieje rzymskie XXXI,4). Władca, którego autorzy chrześcijańscy charakteryzowali jako porywczego, uchodził za gorliwego katolika i przeciwstawiał się herezji ariańskiej, usiłując nawet odwodzić młodego Walentyniana i jego matkę Justynę od proariańskich sympatii. Za jego rządów wydany też został pierwszy wyrok śmierci za herezję w sprawie biskupa Pryscyliana z hiszpańskiej Avili, oskarżonego o gnostycyzm i manicheizm.

Zdaniem niektórych historyków jego odejście zaznacza kres bezpośredniego władztwa Rzymian nad północną Galią i Brytanią. Ponadto Magnus Maksymus odgrywa istotną rolę w historii brytyjskiej i bretońskiej, będąc jako Macsen Wledig główną postacią wielu średniowiecznych podań i legend, w wersji spisanej przypisujących mu (m.in. na podstawie Historia regum Britanniae Godfryda z Monmouth) legendarną progeniturę swych władców wraz z ich „starożytną” genealogią oraz cywilizacyjnie uzasadniających rzymską ciągłość dziejów Brytanii. Ten mityczny przekaz znalazł szczególny wyraz i zakorzenienie w historii Walijczyków.

Bibliografia

• Słownik cesarzy rzymskich (red. nauk. J. Prostko-Prostyński). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2001, s. 302–304, ISBN 83-7177-185-1
• Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich. Dominat. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, 1991, s. 424–433, ISBN 83-207-1099-5

Linki zewnętrzne

• Walter E. Roberts – biografia w De Imperatoribus Romanis (ang.) [dostęp 2022-03-12]