Reforma gregoriańska

Papież Grzegorz VII

Reforma gregoriańska – zmiany przeprowadzone w Kościele w XI–XII w. Reforma wzięła nazwę od papieża Grzegorza VII (1073–1085), jednego z jej realizatorów. Ich skutkiem było ukonstytuowanie się Kościoła jako niezależnego od władzy świeckiej hierarchicznego organizmu prawnego z papieżem na czele (zob, papocezaryzm).

Zmiany wprowadzone w ramach reformy odnosiły się do wielu obszarów:

• Zwiększono niezależność Kościoła katolickiego od władzy świeckiej. Cesarz zrzekł się między innymi prawa do mianowania biskupów (zob. spór o inwestyturę, konkordat wormacki).
• W wielu zakonach wprowadzano surowszą regułę i dążono do centralizacji ruchu monastycznego. Zakładano także nowe klasztory (zob. reforma kluniacka);
• Wzmocniono praktykę celibatu. Odtąd był on nie tylko zalecany, ale wymagany od wszystkich duchownych. Zmiana ta spotykała się jednak z dużym oporem kleru, zwłaszcza w odleglejszych od Rzymu diecezjach.
• Przeniesiono kompetencje w sprawach kanonizacyjnych z biskupów na papieża.
• Ujednolicono liturgię, upowszechniono rytu rzymsko-łacińskiego.