Trzciana (powiat rzeszowski)

Trzciana
	wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	rzeszowski
Gmina	Świlcza
Liczba ludności (2021)	2614
Strefa numeracyjna	17
Kod pocztowy	36-071
Tablice rejestracyjne	RZE
SIMC	0664102
	Położenie na mapie gminy Świlcza Trzciana
	Położenie na mapie Polski Trzciana
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Trzciana
	Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego Trzciana
	50°04′17″N 21°50′19″E/50,071389 21,838611
	Multimedia w Wikimedia Commons

Trzciana – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Świlcza^[5]^[4].

Integralne części wsi Trzciana^[5]^[4]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0664119	Dół	część wsi
0664125	Maciejówka	część wsi
0664131	Podgórze	część wsi
0664177	Słotwinka	przysiółek
0664148	Strona Kmieca	część wsi
0664154	Za Koleją	część wsi
0664160	Zagrody	część wsi

Legenda powstania Trzciany[edytuj | edytuj kod]

W czasach najazdów tatarskich, w tutejszej okolicy pełnej bagien i torfowisk, mieli podobno znaleźć schronienie czterej mnisi. Uciekli oni ze zniszczonego przez Tatarów Sandomierza. Wybudowali tu szałas z trzcin i mchu oraz drewnianą kapliczkę pw. św. Wawrzyńca (ku czci patrona jednego z nich). Okolice porośnięte tatarakiem, sitowiem i trzciną nazwali Trzcianą. W miejscu kapliczki wybudowano później kościół pw. św. Wawrzyńca.

Właściciele wsi[edytuj | edytuj kod]

Trzciana została założona pod koniec XIV wieku. Pierwszym wzmiankowanym w źródłach właścicielem wsi (1414 r.) był niejaki Paweł, dziedzic Trzciany i Dąbrowy. Właściciele: w 2. poł XV wieku właścicielką Trzciany była Anna, która wychodząc za mąż za Jana Sopichowskiego z Będziemyśla, wniosła mu w posagu tę posiadłość. W rękach rodziny Sopichowskich Trzciana (wraz z Dąbrową) utrzymała się do połowy XVI wieku. W 2. poł. XVI i 1. poł. XVII stulecia obięli ją w posiadanie Leśniewscy. W 2. poł. XVII wieku przeszła w ręce, kolejno: Lubomirskich i Potockich. U schyłku XVII wieku Trzciana znalazła się posiadaniu rodu Hynków herbu Topór. Na przełomie XVIII/XIX wieku właścicielem wsi był Aleksander Pilincki, a w latach 30. XIX wieku Franciszek Potocki. Niedługo potem wieś zakupiła rodzina Christianich. W 1844 r. posiadał ją Jan Christiani Grabiński. W 2. poł XIX i 1. poł. XX wieku posesorami obszarów dworskich Trzciany byli kolejni przedstawiciele rodu Christiani Kronwald: Teodor i Luidgarda oraz Henryk i jego żona Olga. Rodzina Christianich utrzymała się w Trzcianie aż do zakończenia II wojny światowej (1944-1945), kiedy dwór został przejęty przez ówczesne władze a obszar dworski rozparcelowany.

Parafia[edytuj | edytuj kod]

Parafię św. Wawrzyńca i Matki Bożej Niepokalanie Poczętej w Trzcianie erygowano w 1417 r. Do lat 80./90. XX wieku tworzyły ją: Trzciana ze Słotwinką, Dąbrowa i Błędowa Zgłobieńska. Obecnie parafię tworzy Trzciana ze Słotwinką. Nad wsią góruje kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca, murowany, neogotycki, wybudowany w latach 1897 – 1898.

Inicjatywy gospodarczo-społeczne, kulturalne i sportowe[edytuj | edytuj kod]

Wieś Trzciana pod koniec XIX i w XX wieku brylowała w okolicy inicjatywami gospodarczymi i obywatelskimi. Już w 1. poł. XIX wieku istniała we wsi szkoła parafialna, która utrzymała się do powołania etatowej szkoły ludowej w 1875 r. Od 1880 r. funkcjonował w Trzcianie gminna kasa pożyczkowa. Pod koniec XIX wieku powołano do życia kółko rolnicze. W 1899 r. złożono spółkę oszczędności i pożyczek (późniejszą Kasę Stefczyka). Od 1900 r. zaczął działać w Trzcianie amatorski teatr, w 1912 r. orkiestra dęta, a w 1932 r. chór mieszany. W latach 1907 – 1913, Antoni Smagała, razem z wspólnikami, prowadził spółkę włościańską, zajmującą się eksploatacją torfu na opał. W 1908 roku założono trzciańską straż pożarną, a w roku 1909 drużynę Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Tuż przed wybuchem II wojny światowej (lata 1938 -1939) ruszyła produkcja w spółdzielczej cegielni, która już w okresie powojennym miał duży udział w przebudowie Trzciany.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa rzeszowskiego.

Trzciana to prężny ośrodek kulturalny, działa tu amatorski ruch teatralny, amatorskie zespoły folklorystyczne takie jak ZPiT Pułanie, Grupa Obrzędowa im. Marii i Józefa Dziedziców oraz kapele Olsza, Mała Olsza i Muzykanty, oraz Towarzystwo Przyjaciół Trzciany, które jak to większość inicjatyw w gminie powstało jako pierwsze stowarzyszenie regionalne w gminie Świlcza. W 2014 roku w Trzcianie zostało otwarte pole golfowe Golf Course SPAR Polska. Od 2013 roku na wakacjach organizowany jest turniej siatkówki plażowej dla chętnych z całej gminy. W piłce nożnej wieś jest reprezentowana przez LKS Trzciankę regularnie zajmującą wysokie lokaty w klasie B. W Gminnym Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji w Świlczy z siedzibą w Trzcianie odbywa się szereg imprez o których można poczytać na stronach gminy Świlcza, a jedną z najbardziej znanych jest Ogólnopolski Konkurs Tradycyjnego Tańca Ludowego (w 2014 roku odbyła się już 30 edycja).

Urodzeni w Trzcianie[edytuj | edytuj kod]

Mieczysław Marian Kawalec – major Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej, pełniący obowiązki ostatniego prezesa IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.
Mieczysław Aleksander Kawalec – profesor Politechniki Poznańskiej.

Sąsiednie miejscowości[edytuj | edytuj kod]

Bratkowice, Świlcza, Dąbrowa, Woliczka, Błędowa Zgłobieńska.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Podkarpacki Klub Golfowy - pole golfowe w Trzcianie

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 140723
↑ Strona gminy, demografia. Stan ludności 31.12.2021 [dostęp 2022-02-04]
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1296 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b ^c GUS. Rejestr TERYT
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Trzciana (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 538 .

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 140723

[gmi-2] Strona gminy, demografia. Stan ludności 31.12.2021 [dostęp 2022-02-04]

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1296 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] GUS. Rejestr TERYT

[R2013-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]