Układ podwójny kontaktowy
Układ kontaktowy – ciasny układ podwójny gwiazd, krążących na tyle blisko, że całkowicie wypełniają one swoje powierzchnie Roche'a[1]. Mogą one nawet utworzyć wspólną otoczkę obu składników.
Siły pływowe powodują znaczne zniekształcenie obu gwiazd. Ich zewnętrzne warstwy stykają się w okolicy punktu Lagrange'a L1, co sprawia, że następuje między nimi stała wymiana materii.
Pewną zagadką jest powstawanie tak ciasnych układów podwójnych. Uważa się, że wiele spośród nich to w rzeczywistości układy wielokrotne, w których oddziaływanie trzeciego towarzysza prowadzi do zbliżenia pozostałych dwóch gwiazd[potrzebny przypis].
Prawie wszystkie znane układy kontaktowe są jednocześnie układami zaćmieniowymi[2]. Są one znane także jako zmienne typu W Ursae Majoris (po pierwszej odkrytej tego typu gwieździe W Ursae Majoris)[3].
Układ podwójny kontaktowy bywa mylony z układem podwójnym ze wspólną otoczką. Różnica polega na tym, że układ podwójny kontaktowy jest stabilną konfiguracją dwóch gwiazd z okresem życia wynoszącym miliony lub nawet miliardy lat, a układ podwójny ze wspólną otoczką jest krótkotrwałą fazą ewolucji niektórych układów podwójnych, która trwa mniej niż tysiąc lat[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ulrich Kolb: Extreme Environment Astrophysics. Milton Keynes: Open University, 2010. ISBN 978-0-521-18785-5.
- Neil F. Comins, William J. Kaufmann: Discovering the Universe. New York: W.H. Freeman, 2012. ISBN 978-1-4292-5520-2.
- Jean Louis Tassoul: Stellar Rotation. Cambridge, U.K. ; New York: Cambridge University Press, 2000. ISBN 0-521-77218-4.
- James Mullaney: Double And Multiple Stars And How to Observe Them. New York: Springer, 2005. ISBN 1-85233-751-6.