X-SAMPA: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m robot dodaje: br:X-SAMPA |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 13: | Linia 13: | ||
| <tt>b</tt> || [[Grafika:Xsampa-b.png]] || [[spółgłoska zwarta dwuwargowa dźwięczna]] || polskie '''b'''rat [<tt>brat</tt>], francuskie '''b'''on [<tt>bO~</tt>] |
| <tt>b</tt> || [[Grafika:Xsampa-b.png]] || [[spółgłoska zwarta dwuwargowa dźwięczna]] || polskie '''b'''rat [<tt>brat</tt>], francuskie '''b'''on [<tt>bO~</tt>] |
||
|- |
|- |
||
| <tt>b_<</tt> || [[Grafika:Xsampa-b lessthan.png]] || [[spółgłoska iniektywna dwuwargowa dźwięczna]] || [[sindhi]] {{ |
| <tt>b_<</tt> || [[Grafika:Xsampa-b lessthan.png]] || [[spółgłoska iniektywna dwuwargowa dźwięczna]] || [[sindhi]] {{IPA3|ɓarʊ}} [<tt>b_<arU</tt>] |
||
|- |
|- |
||
| <tt>c</tt> || [[Grafika:Xsampa-c.png]] || [[spółgłoska zwarta podniebienna bezdźwięczna]] || węgierskie la'''ty'''ak [<tt>"lAcAk</tt>] |
| <tt>c</tt> || [[Grafika:Xsampa-c.png]] || [[spółgłoska zwarta podniebienna bezdźwięczna]] || węgierskie la'''ty'''ak [<tt>"lAcAk</tt>] |
||
Linia 21: | Linia 21: | ||
| <tt>d`</tt> || [[Grafika:Xsampa-d'.png]] || [[spółgłoska zwarta z retrofleksją dźwięczna]] || szwedzkie ho'''rd''' [<tt>hu:d`</tt>] |
| <tt>d`</tt> || [[Grafika:Xsampa-d'.png]] || [[spółgłoska zwarta z retrofleksją dźwięczna]] || szwedzkie ho'''rd''' [<tt>hu:d`</tt>] |
||
|- |
|- |
||
| <tt>d_<</tt> || [[Grafika:Xsampa-d lessthan.png]] || [[spółgłoska iniektywna dziąsłowa dźwięczna]] || sindhi {{ |
| <tt>d_<</tt> || [[Grafika:Xsampa-d lessthan.png]] || [[spółgłoska iniektywna dziąsłowa dźwięczna]] || sindhi {{IPA3|ɗarʊ}} [<tt>d_<arU</tt>] |
||
|- |
|- |
||
| <tt>e</tt> || [[Grafika:Xsampa-e.png]] || [[Samogłoska półprzymknięta przednia niezaokrąglona]] || polskie wi'''e'''ś [<tt>v_jes\</tt>] |
| <tt>e</tt> || [[Grafika:Xsampa-e.png]] || [[Samogłoska półprzymknięta przednia niezaokrąglona]] || polskie wi'''e'''ś [<tt>v_jes\</tt>] |
||
Linia 29: | Linia 29: | ||
| <tt>g</tt> || [[Grafika:Xsampa-g.png]] || [[spółgłoska zwarta miękkopodniebienna dźwięczna]] || polskie '''g'''rób [<tt>grup</tt>], francuskie lon'''gu'''e [<tt>lO~g</tt>] |
| <tt>g</tt> || [[Grafika:Xsampa-g.png]] || [[spółgłoska zwarta miękkopodniebienna dźwięczna]] || polskie '''g'''rób [<tt>grup</tt>], francuskie lon'''gu'''e [<tt>lO~g</tt>] |
||
|- |
|- |
||
| <tt>g_<</tt> || [[Grafika:Xsampa-g lessthan.png]] || [[spółgłoska zwarta miękkopodniebienna iniektywna]] || sindhi {{ |
| <tt>g_<</tt> || [[Grafika:Xsampa-g lessthan.png]] || [[spółgłoska zwarta miękkopodniebienna iniektywna]] || sindhi {{IPA3|ɠəro}} [<tt>g_<@ro</tt>] |
||
|- |
|- |
||
| <tt>h</tt> || [[Grafika:Xsampa-h.png]] || [[spółgłoska szczelinowa krtaniowa bezdźwięczna]] || angielskie '''h'''ouse [<tt>haUs</tt>] |
| <tt>h</tt> || [[Grafika:Xsampa-h.png]] || [[spółgłoska szczelinowa krtaniowa bezdźwięczna]] || angielskie '''h'''ouse [<tt>haUs</tt>] |
||
Linia 124: | Linia 124: | ||
| <tt>G\</tt> || [[Grafika:Xsampa-Gslash.png]] || [[spółgłoska zwarta języczkowa dźwięczna]] || eskimoskie ni'''r'''ivvik [<tt>niG\ivvik] |
| <tt>G\</tt> || [[Grafika:Xsampa-Gslash.png]] || [[spółgłoska zwarta języczkowa dźwięczna]] || eskimoskie ni'''r'''ivvik [<tt>niG\ivvik] |
||
|- |
|- |
||
| <tt>G\_<</tt> || [[Grafika:Xsampa-Gslash lessthan.png]] || [[spółgłoska zwarta języczkowa iniektywna]] || [[język mam|mam]] {{ |
| <tt>G\_<</tt> || [[Grafika:Xsampa-Gslash lessthan.png]] || [[spółgłoska zwarta języczkowa iniektywna]] || [[język mam|mam]] {{IPA3|ʛa}} [<tt>G\_<a</tt>] |
||
|- |
|- |
||
| <tt>H</tt> || [[Grafika:Xsampa-H.png]] || [[spółgłoska półotwarta wargowo-podniebienna]] || francuskie h'''u'''it [<tt>Hi</tt>] |
| <tt>H</tt> || [[Grafika:Xsampa-H.png]] || [[spółgłoska półotwarta wargowo-podniebienna]] || francuskie h'''u'''it [<tt>Hi</tt>] |
Wersja z 18:30, 27 paź 2007
X-SAMPA to alfabet fonetyczny stworzony w 1995 roku przez londyńskiego profesora Johna C. Wellsa. W przeciwieństwie do IPA jest on całkowicie kompatybilny z ASCII, co ułatwia pisanie na typowej klawiaturze komputera osobistego.
Prekursorem X-SAMPA była SAMPA, w której symbole miały różne znaczenie w zależności od języka.
Nieoficjalnymi odmianami X-SAMPA są Z-SAMPA (stworzona przez Marka Rosenfeldera; Z to skrót od Zompist, pseudonimu Rosenfeldera) i CXS, używana przez członków forum internetowego Conlang.
Symbole
Małe litery
Wielkie litery
Inne symbole
XS | IPA | Opis | Przykłady |
---|---|---|---|
. | granica sylaby | ||
" | akcent | ||
% | akcent poboczny | ||
' (lub _j) | palatalizacja | ||
: | samogłoska długa | ||
:\ | samogłoska półdługa | w języku estońskim kontrastuje zarówno z krótką jak i długą | |
- | separator | ||
@ | szwa | angielskie arena [@"r\i:n@] | |
@\ | Samogłoska półprzymknięta centralna niezaokrąglona | paicĩ kɘ̄ɾɘ̄ [k@\_M4@\_M] | |
{ | samogłoska prawie otwarta przednia niezaokrąglona | angielskie trap [tr\{p] | |
} | Samogłoska przymknięta centralna zaokrąglona | szwedzkie sju [x\}:]; angielskie (Estuary English i australijskie) boot [b}:t] | |
1 | samogłoska przymknięta centralna niezaokrąglona | polskie ryba [”r1ba] | |
2 | Samogłoska półprzymknięta przednia zaokrąglona | francuskie deux [d2] | |
3 | samogłoska półotwarta centralna niezaokrąglona | angielskie (brytyjskie) nurse [n3:s] | |
3\ | samogłoska półotwarta centralna zaokrąglona | irlandzkie tomhail [t3\:l_j] | |
4 | spółgłoska uderzeniowa dziąsłowa | hiszpańskie pero ["pe4o], angielskie (amerykańskie) better ["bE4@`] | |
5 | spółgłoska półotwarta boczna zębowa welaryzowana | polskie (sceniczne) łapa ["5apa] | |
6 | samogłoska prawie otwarta centralna | niemieckie besser ["bEs6], angielskie (australijskie) mud [m6d] | |
7 | samogłoska półprzymknięta tylna niezaokrąglona | estońskie kõik [k7ik] | |
8 | samogłoska półprzymknięta centralna zaokrąglona | szwedzkie buss [b8s] | |
9 | samogłoska półotwarta przednia zaokrąglona | francuskie neuf [n9f], duńskie drømme [dR9m@] | |
& | samogłoska otwarta przednia zaokrąglona | ||
? | zwarcie krtaniowe | angielskie (cockney) bottle ["bQ?l] | |
?\ | spółgłoska szczelinowa gardłowa dźwięczna | arabskie ع (`ayn) [?\Ajn] | |
* | łącznik | ||
/ | nieokreślona samogłoska | ||
<\ | spółgłoska szczelinowa nagłośniowa dźwięczna | ||
<...> | | notacja niesegmentalna | |
>\ | spółgłoska zwarta nagłośniowa | ||
^ | upstep | ||
! | downstep | ||
!\ | mlask zadziąsłowy | ||
| | poboczna grupa intonacyjna | ||
|\ | mlask zębowy | ||
|| | główna grupa intonacyjna | ||
|\|\ | mlask boczny dziąsłowy | ||
=\ | mlask podniebienny | ||
-\ | znak łączący |
Znaki diakrytyczne
XS | IPA | Opis |
---|---|---|
_" | centralizacja | |
_+ | przesunięcie języka do przodu | |
_- | przesunięcie języka do tyłu | |
_/ | ton wznoszący | |
_0 | bezdźwięczność | |
_< | spółgłoska iniektywna | |
= (lub _=) | spółgłoska zgłoskotwórcza | |
_> | spółgłoska ejektywna | |
_?\ | faryngalizacja | |
_\ | ton opadający | |
_^ | samogłoska niezgłoskotwórcza | |
_} | spółgłoska zwarta bez plozji | |
` | retrofleksja, na przykład t` = ʈ ; po samogłosce – rotacyzacja | |
~ (lub _~) | nazalizacja | |
_A | uniesiona nasada języka | |
_a | spółgłoska apikalna | |
_B | szczególnie niski ton | |
_B_L | ton niski wznoszący | |
_c | mniejsze zaokrąglenie warg | |
_d | spółgłoska zębowa | |
_e | welaryzacja lub faryngalizacja | |
<F> | opadająca intonacja w zdaniu | |
_F | ton opadający | |
_G | welaryzacja | |
_H | ton wysoki | |
_H_T | ton wysoki wznoszący | |
_h | przydech | |
_j (lub ') | palatalizacja | |
_k | creaky voice | |
_L | ton niski | |
_l | plozja boczna | |
_M | ton średni | |
_m | spółgłoska laminalna | |
_N | spółgłoska językowo-wargowa | |
_n | plozja nosowa | |
_O | zaokrąglenie warg | |
_o | obniżenie języka | |
_q | cofnięta nasada języka | |
<R> | wznosząca intonacja w zdaniu | |
_R | ton wznoszący | |
_R_F | ton opadająco-wznoszący | |
_r | uniesienie języka | |
_T | szczególnie wysoki ton | |
_t | dysząca dźwięczność | |
_v | dźwięczność | |
_w | labializacja | |
_X | szczególnie krótka samogłoska | |
_x | zbliżenie do szwy |