Spółgłoska boczna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 16:10, 1 lis 2007

Spółgłoski boczne (spółgłoski lateralne, sonanty boczne) to ustne spółgłoski zwarto-otwarte, których artykulacyjną cechą jest utworzenie zwarcia w środkowej części jamy ustnej i przepływ powietrza bokami, z jednej lub obu stron języka.

Lista spółgłosek bocznych

Spółgłoski boczne w językach świata

Najbardziej rozpowszechnioną spółgłoską boczną jest [l]. Wiele języków, jak albański i do niedawna polski posiada również jej welaryzowany odpowiednik [ɫ]. W języku angielskim te dwie głoski są alofonami - [l] występuje w pozycji przed samogłoską, a Szablon:IPA3 w innych pozycjach. Języki wschodniosłowiańskie kontrastują Szablon:IPA3 i zmiękczone Szablon:IPA3, ale nie posiadają czystego [l].

Język walijski posiada spółgłoskę szczelinową boczną (IPA: Szablon:IPA3). Dźwięk ten, jak również odpowiadająca mu afrykata [t͡ɬ], występują w indiańskich językach z rodzin na-dene, salisz i wakaskiej i w językach północnokaukaskich. Dźwięczny odpowiednik tej spółgłoski, Szablon:IPA3, występuje w języku zulu i adygejskim

Język japoński posiada spółgłoskę uderzeniową boczną dziąsłową. Analogiczna głoska, tyle że o artykulacji szczytowej występuje w języku paszto.

W językach khoisan występują mlaski boczne. W języku !xóõ jest ich aż 17.

@@ Linia 17: / Linia 17: @@
 ==Spółgłoski boczne w językach świata==
-Najbardziej rozpowszechnioną spółgłoską boczną jest [[spółgłoska półotwarta boczna dziąsłowa|[l]]]. Wiele języków, jak [[język albański|albański]] i do niedawna [[język polski|polski]] posiada również jej [[welaryzacja|welaryzowany]] odpowiednik [[spółgłoska półotwarta boczna zębowa welaryzowana|{{unicode|[ɫ]}}]]. W języku angielskim te dwie głoski są [[alofon]]ami - [l] występuje w pozycji przed samogłoską, a {{IPA|[ɫ]}} w innych pozycjach. [[Języki wschodniosłowiańskie]] kontrastują {{IPA|[ɫ]}} i [[palatalizacja|zmiękczone]] {{IPA|[lʲ]}}, ale nie posiadają czystego [l].
+Najbardziej rozpowszechnioną spółgłoską boczną jest [[spółgłoska półotwarta boczna dziąsłowa|[l]]]. Wiele języków, jak [[język albański|albański]] i do niedawna [[język polski|polski]] posiada również jej [[welaryzacja|welaryzowany]] odpowiednik [[spółgłoska półotwarta boczna zębowa welaryzowana|{{unicode|[ɫ]}}]]. W języku angielskim te dwie głoski są [[alofon]]ami - [l] występuje w pozycji przed samogłoską, a {{IPA3|[ɫ]}} w innych pozycjach. [[Języki wschodniosłowiańskie]] kontrastują {{IPA3|[ɫ]}} i [[palatalizacja|zmiękczone]] {{IPA3|[lʲ]}}, ale nie posiadają czystego [l].
-[[Język walijski]] posiada [[spółgłoska boczna szczelinowa dziąsłowa bezdźwięczna|spółgłoskę szczelinową boczną]] (IPA: {{IPA|[ɬ]}}). Dźwięk ten, jak również odpowiadająca mu [[afrykata]] [{{IPA|t͡ɬ}}], występują w indiańskich językach z rodzin  [[na-dene]], [[języki salisz|salisz]] i  [[języki wakaskie|wakaskiej]] i w [[języki północnokaukaskie|językach północnokaukaskich]]. Dźwięczny odpowiednik tej spółgłoski, {{IPA|[ɮ]}}, występuje w [[język zulu|języku zulu]] i [[język adygejski|adygejskim]]
+[[Język walijski]] posiada [[spółgłoska boczna szczelinowa dziąsłowa bezdźwięczna|spółgłoskę szczelinową boczną]] (IPA: {{IPA3|[ɬ]}}). Dźwięk ten, jak również odpowiadająca mu [[afrykata]] [{{IPA|t͡ɬ}}], występują w indiańskich językach z rodzin  [[na-dene]], [[języki salisz|salisz]] i  [[języki wakaskie|wakaskiej]] i w [[języki północnokaukaskie|językach północnokaukaskich]]. Dźwięczny odpowiednik tej spółgłoski, {{IPA3|[ɮ]}}, występuje w [[język zulu|języku zulu]] i [[język adygejski|adygejskim]]
 [[Język japoński]] posiada [[spółgłoska uderzeniowa boczna dziąsłowa|spółgłoskę uderzeniową boczną dziąsłową]]. Analogiczna głoska, tyle że o artykulacji [[retrofleksja (fonetyka)|szczytowej]] występuje w [[język paszto|języku paszto]].

Ze względu na rodzaj przegrody	Spółgłoski zwarte Spółgłoski zwarto-szczelinowe Spółgłoski szczelinowe Spółgłoski zwarto-otwarte Spółgłoski nosowe Aproksymanty Spółgłoski płynne Spółgłoski drżące Spółgłoski uderzeniowe Spółgłoski boczne Spółgłoski półotwarte
Ze względu na jamy kanału głosowego	Spółgłoski ustne Spółgłoski nosowe
Ze względu na typ artykulacji ustnej	Spółgłoski środkowe Spółgłoski boczne
Ze względu na mechanizm przepływu powietrza	Spółgłoski środkowe Spółgłoski boczne Spółgłoski wydechowe, płucne Mlaski Spółgłoski glottalizowane Spółgłoski iniektywne Spółgłoski ejektywne