Proterozoik: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 00:11, 19 kwi 2008

Eon poprzedzający	Eon omawiany	Eon następny
archaik	proterozoik	fanerozoik
tabela stratygraficzna

Proterozoik (algonk, eozoik)

w sensie geochronologicznym: drugi eon w dziejach Ziemi, młodszy od archaiku a starszy od fanerozoiku. Proterozoik trwał około dwóch miliardów lat (od około 2,5 do 542 mln lat temu). Dzieli się na trzy ery: paleoproterozoik, mezoproterozoik i neoproterozoik.

w sensie chronostratygraficznym: drugi eonotem, wyższy od archaiku niższy od fanerozoiku. Proterozoik dzieli sie na trzy eratemy: paleoproterozoik, mezoproterozoik i neoproterozoik.

Klimat

Klimat jest zróżnicowany: w pobliżu ówczesnych biegunów powstają lądolody, a obszary międzyzwrotnikowe charakteryzuje klimat gorący i miejscami suchy. Około 2,3 mld lat temu oraz w okresie od 750 mln do 580 mln lat pojawiają się bardzo silne zlodowacenia. Istnieje hipoteza Ziemi-śnieżki, zgodnie z którą podczas obu tych okresów lodowcowych nie tylko lądy, lecz również wszystkie oceany pokryły się grubszą niż 1 km warstwą lodu.

Geologia

Skorupa ziemska powoli stawała się grubsza i stabilniejsza, nasiliły się procesy sedymentacji, dzięki którym pojawiły się skały osadowe. W tym długim czasie nastąpiło kilka orogenez, które spowodowały metamorfozę wcześniej powstałych utworów osadowych, wulkanicznych i po części plutonicznych, oraz kilka etapów niszczenia gór. Były to: orogeneza algomijska na pograniczu archaiku i proterozoiku, orogeneza karelska, hudsońska, penakaen, grenwilska, dalslandzka, katangijska, kadomijska (kadomska), orogeneza assyntyjska, bajkalska. Początkowo atmosfera ziemska była pozbawiona tlenu. Dzięki rozwojowi życia na Ziemi, pod koniec proterozoiku następuje znaczny wzrost zawartości tlenu w atmosferze.

Flora

Wiciowce, zielenice, krasnorosty.

Fauna

Ewolucja zwierząt zapoczątkowana w archaiku postępuje. Pod koniec proterozoiku pojawiają się prymitywne tkankowce, takie jak jamochłony, gąbki, pierścienice, stawonogi. Życie ograniczone jest wyłącznie do morza. Środowiska ekstremalne powszechnie zasiedlają archeowce i bakterie.

Skamieniałości

Skamieniałości z tego okresu są wyjątkowo rzadkie, co wiąże się z brakiem szkieletu u ówczesnych zwierząt. Wprawdzie nie udało się wyróżnić jednoznacznie skamieniałości przewodnich dla proterozoiku, ale wiele informacji o tamtym okresie dostarczyła tzw. fauna ediakarańska, o której wszakże trudno powiedzieć by występowała powszechnie, miała szerokie spektrum środowiskowe, szybko ewoluowała i była łatwa do identyfikacji - a to są właśnie cechy wyróżniające skamieniałości przewodnie.

Zobacz też: tabela stratygraficzna

@@ Linia 6: / Linia 6: @@
 <tr><td align="center" bgcolor="#FFCC99"><font size="2">[[archaik]]</font></td>
 <td align="center" bgcolor="#FFCC99"><font size="2"><b></b>proterozoik</font></td>
-<td align="center" bgcolor="#FFCC99"><font size="2">[[paleozoik]]</font></td>
+<td align="center" bgcolor="#FFCC99"><font size="2">[[fanerozoik]]</font></td>
 </tr>
 <tr><td align="center" bgcolor="#FFFFCC" colspan="3"><font size="2">[[tabela stratygraficzna]]</font></td>
@@ Linia 12: / Linia 12: @@
 </table>
 </div>
-'''Proterozoik''' (algonkium, algonk, eozoik) - [[eon]] w historii [[Ziemia|Ziemi]], zaliczany do [[prekambr]]u; trwał od 2,6 mld do 570 mln lat temu.
+'''Proterozoik''' (algonk, eozoik)
+* w sensie [[geochronologia|geochronologicznym]]: drugi [[eon]] w dziejach Ziemi, młodszy od [[archaik]]u a starszy od [[fanerozoik]]u. Proterozoik trwał około dwóch miliardów lat (od około 2,5 do 542 mln lat temu). Dzieli się na trzy [[era (chronologia)|ery]]: [[paleoproterozoik]], [[mezoproterozoik]] i [[neoproterozoik]].
+* w sensie [[chronostratygrafia|chronostratygraficznym]]: drugi [[eonotem]], wyższy od archaiku niższy od fanerozoiku. Proterozoik dzieli sie na trzy [[eratem]]y: paleoproterozoik, mezoproterozoik i neoproterozoik.
-Według periodyzacji wprowadzonej przez [[Międzynarodowa Unia Nauk Geologicznych|Międzynarodową Unię Nauk Geologicznych]] w&nbsp;2004&nbsp;r. '''proterozoik''' trwał od 2,5 mld do 542 mln lat temu.
 ==Klimat==
@@ Linia 20: / Linia 23: @@
 ==Geologia==
-W proterozoiku lądy Ziemi skupione są razem, tworząc wielki ląd o nazwie [[Pangea]]. Skorupa ziemska powoli stawała się grubsza i stabilniejsza, nasiliły się procesy sedymentacji, dzięki którym pojawiły się skały osadowe. W tym długim czasie nastąpiło kilka [[orogeneza|orogenez]], które spowodowały [[metamorfizm|metamorfozę]] wcześniej powstałych utworów osadowych, wulkanicznych i po części plutonicznych, oraz kilka etapów niszczenia gór. Były to: [[orogeneza algomijska]] na pograniczu archaiku i proterozoiku, [[orogeneza karelska]], [[orogeneza hudsońska|hudsońska]], [[orogeneza penakaen|penakaen]], [[orogeneza grenwilska|grenwilska]], [[orogeneza dalslandzka|dalslandzka]], [[orogeneza katangijska|katangijska]], [[orogeneza kadomijska|kadomijska]] (kadomska), [[orogeneza assyntyjska]], [[orogeneza bajkalska|bajkalska]]. Początkowo atmosfera ziemska była pozbawiona tlenu.  Dzięki rozwojowi życia na Ziemi, pod koniec proterozoiku następuje znaczny wzrost zawartości tlenu w atmosferze.
+Skorupa ziemska powoli stawała się grubsza i stabilniejsza, nasiliły się procesy sedymentacji, dzięki którym pojawiły się skały osadowe. W tym długim czasie nastąpiło kilka [[orogeneza|orogenez]], które spowodowały [[metamorfizm|metamorfozę]] wcześniej powstałych utworów osadowych, wulkanicznych i po części plutonicznych, oraz kilka etapów niszczenia gór. Były to: [[orogeneza algomijska]] na pograniczu archaiku i proterozoiku, [[orogeneza karelska]], [[orogeneza hudsońska|hudsońska]], [[orogeneza penakaen|penakaen]], [[orogeneza grenwilska|grenwilska]], [[orogeneza dalslandzka|dalslandzka]], [[orogeneza katangijska|katangijska]], [[orogeneza kadomijska|kadomijska]] (kadomska), [[orogeneza assyntyjska]], [[orogeneza bajkalska|bajkalska]]. Początkowo atmosfera ziemska była pozbawiona tlenu. Dzięki rozwojowi życia na Ziemi, pod koniec proterozoiku następuje znaczny wzrost zawartości tlenu w atmosferze.
 ==Flora==
@@ Linia 26: / Linia 29: @@
 ==Fauna==
-Ewolucja zwierząt zapoczątkowana w [[Archaik]]u postępuje. Pod koniec Proterozoiku pojawiają się prymitywne [[tkankowce]], takie jak [[jamochłony]], [[gąbki]], [[pierścienice]], [[stawonogi]]. Życie ograniczone jest wyłącznie do morza. Środowiska ekstremalne powszechnie zasiedlają [[archeowce]] i [[bakterie]].
+Ewolucja zwierząt zapoczątkowana w [[archaik]]u postępuje. Pod koniec proterozoiku pojawiają się prymitywne [[tkankowce]], takie jak [[jamochłony]], [[gąbki]], [[pierścienice]], [[stawonogi]]. Życie ograniczone jest wyłącznie do morza. Środowiska ekstremalne powszechnie zasiedlają [[archeowce]] i [[bakterie]].
 ==Skamieniałości==
-Skamieniałości z tego okresu są wyjątkowo rzadkie, co wiąże się z brakiem szkieletu u ówczesnych zwierząt.  Wprawdzie nie udało się wyróżnić jednoznacznie [[Skamieniałość przewodnia|skamieniałości przewodnich]] dla proterozoiku,  ale wiele informacji o tamtym okresie dostarczyła tzw. [[fauna ediakarańska]], o której wszakże trudno powiedzieć by występowała powszechnie, miała szerokie spektrum środowiskowe, szybko ewoluowała i była łatwa do identyfikacji - a to są właśnie cechy wyróżniające skamieniałość przewodnią.
+Skamieniałości z tego okresu są wyjątkowo rzadkie, co wiąże się z brakiem szkieletu u ówczesnych zwierząt.  Wprawdzie nie udało się wyróżnić jednoznacznie [[Skamieniałość przewodnia|skamieniałości przewodnich]] dla proterozoiku,  ale wiele informacji o tamtym okresie dostarczyła tzw. [[fauna ediakarańska]], o której wszakże trudno powiedzieć by występowała powszechnie, miała szerokie spektrum środowiskowe, szybko ewoluowała i była łatwa do identyfikacji - a to są właśnie cechy wyróżniające [[skamieniałość przewodnia|skamieniałości przewodnie]].
 Zobacz też: [[tabela stratygraficzna]]