Boeing F/A-18E/F Super Hornet

F/A-18E/F Super Hornet

{{{podpis grafiki}}}
Dane podstawowe
Państwo	{{{państwo}}}
Producent	Boeing
Konstruktor	{{{konstruktor}}}
Typ	wielozadaniowy
Załoga	{{{załoga}}}
Historia
Data oblotu	{{{data oblotu}}}
Lata produkcji	{{{lata produkcji}}}
Liczba wypadków  • w tym katastrof	{{{liczba wypadków}}} {{{liczba katastrof}}}
Dane techniczne
Napęd	{{{napęd}}}
Moc	{{{moc silnika}}}
Ciąg	{{{ciąg silnika}}}
Wymiary
Rozpiętość	{{{rozpiętość}}}
Wydłużenie	{{{wydłużenie}}}
Średnica wirnika	{{{średnica wirnika}}}
Długość	{{{długość}}}
Długość kadłuba	{{{długość kadłuba}}}
Szerokość kadłuba	{{{szerokość kadłuba}}}
Wysokość	{{{wysokość}}}
Powierzchnia nośna	{{{powierzchnia nośna}}}
Profil skrzydła	{{{profil skrzydła}}}
Masa
Własna	{{{masa własna}}}
Użyteczna	{{{masa użyteczna}}}
Startowa	{{{masa startowa}}}
Do lądowania	{{{masa do lądowania}}}
Uzbrojenia	{{{masa uzbrojenia}}}
Paliwa	{{{masa paliwa}}}
Zapas paliwa	{{{zapas paliwa}}}
Osiągi
Prędkość maks.	{{{prędkość maksymalna}}}
Prędkość przelotowa	{{{prędkość przelotowa}}}
Prędkość minimalna	{{{prędkość minimalna}}}
Prędkość ekonomiczna	{{{prędkość ekonomiczna}}}
Prędkość optymalna	{{{prędkość optymalna}}}
Prędkość patrolowa	{{{prędkość patrolowa}}}
Prędkość dopuszczalna	{{{prędkość dopuszczalna}}}
Prędkość holowania	{{{prędkość holowania}}}
Prędkość wznoszenia	{{{prędkość wznoszenia}}}
Wznoszenie maks. w locie poziomym	{{{wznoszenie w locie poziomym}}}
Wznoszenie maks. w locie pionowym	{{{wznoszenie w locie pionowym}}}
Prędkość min. opadania	{{{prędkość minimalna opadania}}}
Pułap	{{{pułap}}}
Pułap praktyczny	{{{pułap praktyczny}}}
Pułap zawisu z wpływem ziemi	{{{pułap zawisu z wpływem ziemi}}}
Pułap zawisu bez wpływu ziemi	{{{pułap zawisu bez wpływu ziemi}}}
Zasięg	{{{zasięg}}}
Promień działania	{{{promień działania}}}
Długotrwałość lotu	{{{długotrwałość lotu}}}
Doskonałość maks.	{{{doskonałość}}}
Współczynnik obciążenia konstrukcji	{{{współczynnik obciążenia konstrukcji}}}
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 × działko M61 Vulcan 11 węzłów podwieszeń dla pocisków rakietowych, bomb i zbiorników paliwa.
Liczba miejsc
{{{liczba miejsc}}}
Przestrzeń ładunkowa
{{{przestrzeń ładunkowa}}}
Wyposażenie dodatkowe
{{{wyposażenie dodatkowe}}}
Użytkownicy
{{{użytkownicy}}}
Rzuty
[[Plik:{{{rzuty}}}|240x240px|alt=Rzuty samolotu|]]

{{Samolot infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | liczba katastrof = | masa startowa = | wydłużenie = | napęd = | masa paliwa = | szerokość kadłuba = | podpis grafiki = | profil skrzydła = | liczba wypadków = | wyposażenie dodatkowe = | rzuty = | długotrwałość lotu = | pułap zawisu bez wpływu ziemi = | wysokość = | prędkość minimalna = | zapas paliwa = | pułap = | wznoszenie w locie poziomym = | zasięg = | powierzchnia nośna = | prędkość holowania = | pułap praktyczny = | państwo = | doskonałość = | prędkość patrolowa = | pułap zawisu z wpływem ziemi = | ciąg silnika = | masa uzbrojenia = | masa do lądowania = | przestrzeń ładunkowa = | masa własna = | prędkość przelotowa = | prędkość minimalna opadania = | prędkość optymalna = | liczba miejsc = | prędkość ekonomiczna = | prędkość maksymalna = | lata produkcji = | użytkownicy = | konstruktor = | współczynnik obciążenia konstrukcji = | długość = | prędkość dopuszczalna = | moc silnika = | rozpiętość = | data oblotu = | długość kadłuba = | masa użyteczna = | promień działania = | wznoszenie w locie pionowym = | średnica wirnika = | prędkość wznoszenia = | załoga = Nieznane pola: "wlasciciele", "dlugosc", "bez_ziemia", "rzut", "muzyteczna", "ladownia", "mpaliwa", "pmin", "produkcja", "wspobciazeniakon", "miejsca", "z_ziemia", "wypadki", "zapaspaliwa", "srednica_wirnik", "zasieg", "silnik", "czaslotu", "promiendzialania", "pulappraktyczny", "pow_nosna", "wznoszeniepion", "mwlasna", "kraj", "szerokosc", "podpis", "pulap", "dlugosckadlub", "wznoszenie", "muzbrojenia", "pholowania", "mladowania", "opadaniemin", "katastrofy", "pprzelotu", "rozpietosc", "sprawne", "ppatrolowa", "pmax", "pekonomiczna", "oblot", "wysokosc", "pdopuszczalna", "mstart", "equipment", "moc", "zaloga", "wznoszeniepoziom" oraz "doskonalosc". Nieoczekiwana grafika: "grafika".

Boeing F/A-18E/F Super Hornet (po ang. super szerszeń) — amerykański naddźwiękowy wielozadaniowy samolot pokładowy US Navy wprowadzony do służby pod koniec lat 90. jako powiększona i unowocześniona wersja F/A-18C/D Hornet.

Historia

Samolot Super Hornet, będący powiększoną wersją wcześniejszej użytkowanej przez US Navy odmiany F/A-18C/D Hornet został zamówiony w 1992 roku w wytwórni McDonnell Douglas i oblatany 29 listopada 1995. Pierwsze lądowanie na lotniskowcu miało miejsce w 1997, a wprowadzenie do produkcji w 1999 roku. Obecnie maszyna jest produkowana w dwóch wersjach, jednomiejscowej F/A-18E i dwumiejscowej F/A-18F.

Pomijając bardzo podobny, ale powiększony kształt płatowca, różnice w porównaniu do Horneta są tak duże, że Super Hornet jest uważany za całkiem nową konstrukcję. Dla odróżnienia od pierwowzoru nowej maszynie nadano nieoficjalną nazwę Rhino (ang. nosorożec).

Super Hornet zastąpił używane do niedawna przez US Navy samoloty myśliwskie F-14 Tomcat, a także wyspecjalizowane maszyny przeznaczone do pełnienia innych zadań, takie jak szturmowe A-6E Intruder, wielozadaniowe S-3B Viking, czy tankowce KA-6D. Wersja Super Horneta przeznaczona do zadań walki elektronicznej nosząca oznaczenie EA-18G Growler zastąpić ma w tej roli samolot EA-6B Prowler. Wymiana wielu typów maszyn na jedną wiąże się głównie z redukcją kosztów obsługi, które sukcesywnie wzrastają wraz z rozwojem coraz nowszych technologii. W czasach wojny w Wietnamie misje obecnie wykonywane przez jeden typ samolotu Super Hornet były wypełniane przez specjalizowane do konkretnych zadań maszyny A-4 Skyhawk, A-6 Intruder, A-7 Corsair II, F-4 Phantom II, RA-5C Vigilante, KA-3B Skywarior, KA-6 Intruder, EA-6B Prowler, F-8 Crusader i A-1 Skyraider. Ocenia się, że dzięki redukcji typów samolotów bojowych i zastąpieniu ich Super Hornetem oszczędza się około 1 miliarda USD rocznie. Jedynymi maszynami, które nie są zagrożone wymianą na wielozadaniowy F/A-18E/F Super Hornet są samoloty o napędzie turbośmigłowym i śmigłowce.

Na początku lat 80. amerykańska marynarka wojenna miała problemy z zastąpieniem przestarzałych maszyn pokładowych A-6 Intruder i A-7 Corsair. Program nowej maszyny A-12 Avenger, która miała zastąpić te samoloty został anulowany ze względu na duże problemy projektowe, a z kolei doświadczenia z wojny w Zatoce Perskiej dowiodły, że lotnictwo marynarki jest przestarzałe i posiada zbyt małą siłę uderzeniową w porównaniu do USAF. Ze względu na brak konkretnego programu budowy nowego samolotu dla marynarki, który mógłby być zrealizowany przed rokiem 2020, unowocześnienie istniejących maszyn stało się dużym wyzwaniem dla konstruktorów. Jako alternatywę dla projektowanego A-12 Avenger, wytwórnia McDonnell Douglas zaproponowała Super Horneta, początkowo oznaczonego jako Hornet II, który miał być modyfikacją istniejących maszyn wcześniejszych wersji, zdolnym do zastąpienie charakteryzującego się większym od standardowego F-18 zasięgiem i udźwigiem uzbrojenia. W tym samym czasie US Navy zdecydowała o zastąpieniu myśliwca obrony powietrznej floty F-14 Tomcat, którym początkowo miała być pokładowa wersja samolotu F-22 Raptor.

Opis konstrukcji

Samoloty Super Hornet eskadry Black Aces

Super Hornet został zbudowany z elementów opracowanych przy budowie samolotów wcześniejszych generacji. Konstrukcja skrzydeł pochodzi z myśliwca F-5 Freedom Fighter i kadłub została zbudowany na podstawie prototypu lekkiego myśliwca YF-17 Cobra, ale elementy te zostały powiększone na tyle, aby udźwig nowej maszyny był porównywalny z tym jaki posiadał F-4 Phantom. Nowy samolot jest o około 20% większy, posiada masę własną wyższą o 3200 kg i 6400 kg większą masę maksymalną od standardowego Horneta. W porównaniu do YF-17 zabiera o 10% więcej paliwa, a jego masa jest o 8% większa od krytykowanego za duże rozmiary F-15C Eagle. Jednocześnie jest o około 4500 kg lżejszy niż F-14 Tomcat, który został wycofany ze względu na zbyt wysokie koszty utrzymania.

W porównaniu do Horneta, skrzydła, centralna i ogonowa część kadłuba, oraz usterzenie i silniki są całkowicie nowe. Powierzchnia skrzydeł jest o 25% większa od wymaganej dla samolotów zdolnych do lądowania na lotniskowcach z pełnym obciążenie. Jest to ważna cecha ze względu na stosowanie drogiego uzbrojenia precyzyjnego, które w przeciwnym wypadku trzeba było zrzucać np. do morza. Kadłub został powiększony aby zmieścić więcej paliwa oraz nowoczesnych systemów awionicznych. Jednostkę napędową stanowią dwa silniki General Electric F414 o większej o 35% mocy. Dodatkowo dodano możliwość podwieszenia pięciu 1700 litrowych zbiorników z paliwem używanych do dalekich przelotów (przebazowania) lub czterech zbiorników i urządzenia do tankowania w powietrzu, pozwalającego na wykonywanie zadań powietrznej cysterny. Zastosowano skośne wloty powietrza do silników, dwa dodatkowe węzły podwieszeń pod skrzydłami, oraz drobne zmiany aerodynamiczne. Do budowy Super Horneta użyto niewielkiej liczby części ze starszego F/A-18 Hornet, zwłaszcza w przedniej części kadłuba.

Wyposażenie elektroniczne stanowi nowy radar APG-79 AESA (Advanced Electronically Scanned Array) z aktywnym elektronicznym skanowaniem fazowym, zaawansowane systemy naprowadzania w podczerwieni (ATFLIR - Advanced Targeting FLIR). Radar umożliwia jednoczesne naprowadzanie kilku pocisków rakietowych na raz bez względu na ich kąt względem samolotu, odległość i kurs. Dokładność radaru jest bardzo wysoka, A jego producent bada możliwości kierunkowego zagłuszania nim emiterów wroga. Może też być używany symultanicznie tzn. jeżeli jeden z członków załogi używa trybu powietrze - powietrze, drugi członek załogi może używać trybu powietrze - ziemia bez zauważalnych dla załogi zakłóceń każdego z trybów. Super Hornet może przenosić do 10 pocisków rakietowych typu AIM-120 AMRAAM.

Uzbrojenie

F/A-18E/F Super Hornet jest wyposażony w uzbrojenie strzeleckie w postaci działka M61A1/A2 Vulcan systemu Gatlinga strzelające amunicją kalibru 20 mm, oraz 11 węzłów na uzbrojenie podwieszane. Dwa z nich znajdują sie na końcach skrzydeł i umożliwiają zainstalowanie pocisków AIM-9 Sidewinder. Centralny węzeł podkadłubowy służy do instalowania zbiornika paliwa lub instalacji do tankowania w powietrzu natomiast na dwóch bocznych węzłach podkadłubowych można podczepić pociski AIM-120 AMRAAM lub AIM-7 Sparrow, albo zasobnik nawigacyjno-celowniczy AN/ASQ-228 ATFLIR. Sześć węzłów podskrzydłowych, z których cztery wewnętrzne posiadają zwiększony udźwig umożliwia zainstalowanie szerokiej gamy uzbrojenia bombowego i rakietowego. Łącznie samolot może przenosić pociski AIM-120 AMRAAM (łącznie do 12 sztuk, w tym po dwa na węzłach o zwiększonym udźwigu), AIM-7 Sparrow, AGM-84 Harpoon, AGM-88 HARM, AGM-45 Shrike, AGM-84E SLAM, SLAM-ER, AGM-62 Walleye, AGM-65 Maverick. Ponadto bomby kierowane AGM-154 JSOW oraz serii JDAM i Paveway, ogólnego przeznaczenia serii Mk 80, kasetowe CBU-59 Rockeye II i CBU-78 Gator, bomby zapalające Mk 77, a także atomowe B57 lub B61. Możliwe jest również zainstalowanie wyrzutni niekierowanych pocisków rakietowych Hydra 70 kalibru 70 mm lub Zuni kalibru 127 mm.

Użycie bojowe Super Hornetów

Pierwszą misją bojową samolotów Super Hornet był atak na naziemne przeciwlotnicze wyrzutnie rakietowe przeprowadzony 6 listopada 2002 roku w pobliżu Al Kut przy pomocy pocisków rakietowych powietrze-ziemia. Podczas jednej z misji z samolotu F/A-18E Super Hornet po raz pierwszy zrzucono nową bombę JDAM.

Podczas operacji Iraqi Freedom samoloty Super Hornet były używane w misjach SEAD (Suppression of Enemy Air Defences - stłumienia obrony powietrznej wroga), szturmowych, oraz jako latające cysterny.

8 września 2006 Super Hornet zrzucił bomby GBU-12 i GBU-38 na pozycje Talibów niedaleko Kandaharu.

Wersje specjalne

EA-18G Growler

EA-18G

Samolot walki elektronicznej zbudowany na podstawie dwumiejscowego F/A-18F i oznaczony jako EA-18G Growler (ang. warczący) zastąpi w służbie US Navy maszynę EA-6B Prowler. Prototyp został oblatny 15 listopada 2001 roku i wprowadzony do produkcji 22 października 2004. Pierwszy EA-18G wzbił się w powietrze po raz pierwszy 15 sierpnia 2006, a produkcję seryjną planuje się rozpocząć do 2008. Przewidywane wprowadzenie maszyn do służby ma nastąpić rok później w 2009.

Wyposażenie samolotu EA-18G Growler ma stanowić pięć taktycznych zasobników zakłócających ALQ-99, dwa pociski AIM-120 AMRAAM do samoobrony, oraz dwa przeciwradarowe AGM-88 HARM. Przewiduje się również zastosowanie systemu INCANS umożliwiającego zakłócanie systemów nieprzyjaciela przy jednoczesnym utrzymaniu łączności radiowej z własnymi siłami.

US Navy zamówiła 57 maszyn tego typu, które mają zastąpić używane obecnie samoloty EA-6B Prowler.

Planowane modyfikacje

Obecnie prowadzone są prace nad unowocześnionym silnikiem GE F414-400 zbudowanym z mniejszej o 30% liczby części niż obecne jednostki napędowe, oraz zwiększonym o 25% ciągu. F/A-18E/F będzie również wyposażony w celownik nahełmowy do walki powietrznej.

Ciekawostki

• F/A-18F Super Hornet to samolot, który został zestrzelony w filmie z Owenem Wilsonem i Genem Hackmanem zatytułowanym Za linią wroga (tytuł oryginału Behind enemy lines)

Linki zewnętrzne

• Porównanie Horneta i Super Horneta (ang.)
• Witryna o systemach tankowania w powietrzu (ang.)

Bibliografia

• Tony Holmes — US Navy Hornet Units of Operation Iraqi Freedom Part One, Osprey Publishing Limited (2004).