Eufemia kujawska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 02:07, 12 sie 2008

Eufemia (ur. ok. 1265, zm. 18 marca 1308) – księżniczka kujawska, księżna halicka i włodzimierska z dynastii Piastów.

Córka księcia kujawskiego Kazimierza I i jego trzeciej żony, Eufrozyny, córki księcia opolskiego Kazimierza I. Siostra księcia kujawskiego, króla Polski Władysława I Łokietka. Żona księcia halickiego i włodzimierskiego Jerzego Lwowica z dynastii Rurykowiczów. Matka ostatnich książąt halicko-włodzimierskich z dynastii ruskiej: Lwa i Andrzeja.

Filiacja

Jedyna zachowana informacja źródłowa potwierdzająca istnienie Eufemii pochodzi od Jana Długosza, który w swojej kronice podał, że 18 marca 1308 zmarła księżna Eufemia, córka księcia Kazimierza i żona księcia Rusi Jerzego, zmarłego w tym samym roku, 21 kwietnia, w dniu św. Jerzego i w rocznicę swych urodzin^[1]. W literaturze książęta występujący w przekazie polskiego kronikarza są identyfikowani z Kazimierzem I kujawskim i Jerzym Lwowicem^[2].

Niemożliwym jest, aby mężem Eufemii był dynasta niepojawiający się w żadnym ruskim źródle. Ze znanych książąt ruskich o imieniu Jerzy jedynie książę halicko-włodzimierski może być brany pod uwagę, ponieważ zgony pozostałych nastąpiły przed 1308 lub o wiele później^[3].

Potencjalnym ojcem Eufemii mogli być wyłącznie Kazimierz I kujawski albo jego syn, Kazimierz II łęczycki. Za jej pochodzeniem z trzeciego małżeństwa księcia kujawskiego, z Eufrozyną opolską, przemawia ścisła współpraca Władysława Łokietka z Jerzym a następnie z jego synami, bardziej zrozumiała w przypadku gdyby Piastówna była siostrą Łokietka niż jego siostrzenicą. W dokumencie Łokietka z 27 czerwca 1315 wymienieni są bezimiennie książęta ruscy, nazwani siostrzeńcami – w literaturze identyfikowani z Juriewicami halicko-włodzimierskimi^[4]. Na korzyść omawianej filiacji świadczy także niemożność wytłumaczenia w inny sposób konieczności dyspensy, udzielonej 19 sierpnia 1324 przez papieża Jana XXII, dla małżeństwa Kazimierza I cieszyńskiego i Eufemii mazowieckiej z racji zachodzącego między nimi pokrewieństwa w stopniu czwartym dotykającym trzeciego^[5]. Wreszcie w źródłach nie ma informacji o potomstwie ani nawet o małżeństwie Kazimierza II łęczyckiego^[6]. W związku z powyższym w literaturze Eufemia uchodzi za córkę Kazimierza I kujawskiego i Eufrozyny opolskiej^[7].

Narodziny

Małżeństwo jej rodziców zostało zawarte w połowie 1257, ojciec zmarł 14 grudnia 1267. Zatem Eufemia urodziła się najprędzej w rok po ślubie, a najpóźniej, jako pogrobowiec, w 1268. W literaturze jej narodziny kładzie się na ok. 1265. Z braku źródeł dokładniejsza data urodzenia jest niemożliwa do ustalenia^[8].

Jej imię najprawdopodobniej nawiązywało do bratowej matki, Eufemii, żony Władysława opolskiego a córki księcia wielkopolskiego Władysława Odonica^[8]. Istnieje też możliwość, mniej prawdopodobna, że otrzymała miano nawiązujące do córki jednego z książąt pomorskich: Świętopełka lub Mściwoja II. Od ok. 1257 Kazimierza I kujawskiego łączyły ze Świętopełkiem przyjazne relacje, natomiast Mściwój w 1258 poślubił jego siostrzenicę, Judytę, hrabiankę Breny^[9].

Małżeństwo z Jerzym Lwowicem

Jak podał Jan Długosz, Eufemia była żoną księcia księcia halickiego i włodzimierskiego Jerzego z dynastii Rurykowiczów. W źródłach nie zachowała się data ich ślubu. Z pewnością małżeństwo zostało zawarte przed drugą połową 1290, kiedy Władysław Łokietek wydał za mąż za króla Węgier Andrzeja III swoją siostrzenicę Fenennę. Gdyby do tego czasu siostra Łokietka pozostałaby niezamężna, to ona poślubiłaby Arpada^[10]. W literaturze istnieją dwa poglądy dotyczące daty ślubu Eufemii z Jerzym^[11]. Pierwszy z nich głosi, że do zawarcia małżeństwa doszło w 1289^[12]. Za tą datacją przemawia udzielenie Łokietkowi pomocy wojskowej przez księcia halickiego Lwa Daniłowica w czasie walk o tron krakowski. Drugi pogląd mówi, że związek Piastówny z Rurykowiczem został zawarty między wrześniem 1289 a 23 czerwca 1290^[13]. Według niego powodem małżeństwa było stworzenie sojuszu kujawsko-rusko-czeskiego skierowanego przeciwko księciu wrocławskiemu Henrykowi IV Probusowi, który po śmierci Leszka Czarnego w 1288 został księciem krakowskim. Celem Władysława Łokietka było zdobycie Krakowa. Książę Czech Wacław II nie chciał dopuścić do wzrostu potęgi księcia wrocławskiego, będącego w antyczeskim sojuszu z królem Węgier Władysławem IV i czeskim możnowładcą Zawiszą z Falkensteinu. Natomiast Lew halicki obawiał się potencjalnego porozumienia antyruskiego, sąsiadując od zachodu z Małopolską a od południa z Węgrami. Ślub Eufemii i Jerzego poprzedziły: zjazd w Opawie z 15 sierpnia 1289, na którym Łokietek, Lew i Wacław II podpisali układ o wzajemnej pomocy, a także zajęcie Krakowa przez Henryka IV Probusa, co miało miejsce 24 sierpnia 1289. Termin końcowy zawarcia małżeństwa wyznacza śmierć śląskiego Piasta.

Książęta ruscy okazali się dla Łokietka cennymi sojusznikami. Posiłkowali go także w latach 1300 i 1302 w trakcie walk z Wacławem II czeskim.

Na podstawie analizy przekazu Długosza historycy kładą datę dzienną narodzin męża Eufemii na 21, 23 lub 24 kwietnia^[14], natomiast datę roczną różni badacze określają na lata od 1247 do 1259^[15]. Jerzy pochodził z małżeństwa księcia halickiego Lwa I z Konstancją, córką króla Węgier Beli IV. Przed poślubieniem Eufemii był żonaty z nieznaną z imienia córką księcia twerskiego Jarosława Jarosławica. Po śmierci ojca objął panowanie w Księstwie Halicko-Włodzimierskim. Zmarł 21, 23 lub 24 kwietnia 1308^[16].

Ze związku Eufemii i Jerzego narodziło się troje bądź czworo dzieci: Lew, Andrzej, Maria i być może Anastazja^[17]. Synowie byli ostatnimi książętami halicko-włodzimierskimi z dynastii Rurykowiczów. Maria poślubiła Trojdena, syna księcia mazowieckiego Bolesława II, z małżeństwa z którym pochodził m.in. Bolesław, po śmierci wujów osadzony przez Władysława Łokietka na tronie halicko-włodzimierskim. Natomiast Anastazja wyszła za mąż za księcia twerskiego Aleksandra Michałowica, z którym miała m.in. córkę Juliannę, matkę wielkiego księcia Litwy i króla Polski Władysława Jagiełły.

Śmierć

Według przekazu Jana Długosza Eufemia zmarła 18 marca 1308, nieco ponad miesiąc przed swym mężem. Miejsce jej pochówku nie jest znane.

↑ Por. J. Długosz, Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 9, tłum. J. Mrukówna, t. 5, Warszawa 1975, s. 64.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 348–351.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 348.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 350, i K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 133.
↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 133; Kazimierz cieszyński był prawnukiem, a Eufemia Trojdenówna praprawnuczką Kazimierza I opolskiego.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów Kraków 1895, s. 351 zauważył, że gdyby Eufemia pochodziła z drugiego małżeństwa Kazimierza I, z Konstancją wrocławską, to byłaby starsza lub w wieku męża.
↑ ^a ^b K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134.
↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 726.
↑ J. Tęgowski w pracy Małżeństwa Lubarta Giedymowica, przyp. 20. Zob. D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 210 i przyp. 860.
↑ Starsze poglądy: O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351, podał ogólnie, że ślub odbył się przed 1300; B. Włodarski w pracy Stanowisko Rusi Halicko-Wołyńskiej wobec akcji zjednoczeniowej Władysława Łokietka i jego powiązanie z utratą Pomorza Gdańskiego, „Zapiski Historyczne” 27, 1962, z. 3, s. 335 i n., twierdził, że małżeństwo zostało zawarte w 1291, w następstwie układu pomiędzy Władysławem Łokietkiem a Lwem halickim.
↑ J. Tęgowski w pracy Zabiegi księcia kujawskiego Władysława Łokietka o tron krakowski w latach 1288–1293, (w:) „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 6, 1988, s. 53. Zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134.
↑ D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 206–217.
↑ Długosz podał, że Jerzy zmarł w dniu swoich urodzin, 21 kwietnia, w święto swojego patrona. Jednakże w Polsce dzień św. Jerzego obchodzono 24 kwietnia, a na Rusi dzień wcześniej. Zob. O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 348.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351 kładł narodziny Jerzego na 24 kwietnia między 1251 a 1259; K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 135, opowiedział się za początkiem lat 50. XIII w.; D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 199–203, twierdził, że Jerzy urodził się między 1247 a 1254, najprawdopodobniej 23 kwietnia 1254.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351, opowiedział się za datą 24 kwietnia 1308; K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 731, przychylił się do daty 23 kwietnia 1308, czyli dnia wspomnienia świętego na Rusi; D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 204, twierdził, że Jerzy zmarł 21 kwietnia 1308.
↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134, wymienił Lwa, Andrzeja i Marię. D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 217, uwzględnił jeszcze Anastazję.

Bibliografia

Balzer O., Genealogia Piastów, Akademia Umiejętności, Kraków 1895, s. 347–351.
Dąbrowski D., Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich, Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 2002, ISBN 83-913563-8-8, s. 199–217.
Jasiński K., Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 2001, ISBN 83-913563-5-3, s. 199–217.
Sroka S.A., Eufemia, (w:) Piastowie. Leksykon biograficzny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, ISBN 83-08-02829-2, s. 220.

[1] Por. J. Długosz, Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 9, tłum. J. Mrukówna, t. 5, Warszawa 1975, s. 64.

[2] O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 348–351.

[3] O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 348.

[4] O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 350, i K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 133.

[5] K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 133; Kazimierz cieszyński był prawnukiem, a Eufemia Trojdenówna praprawnuczką Kazimierza I opolskiego.

[6] O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351.

[7] O. Balzer, Genealogia Piastów Kraków 1895, s. 351 zauważył, że gdyby Eufemia pochodziła z drugiego małżeństwa Kazimierza I, z Konstancją wrocławską, to byłaby starsza lub w wieku męża.

[Jasiński_134-8] K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134.

[9] K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 726.

[10] J. Tęgowski w pracy Małżeństwa Lubarta Giedymowica, przyp. 20. Zob. D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 210 i przyp. 860.

[11] Starsze poglądy: O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351, podał ogólnie, że ślub odbył się przed 1300; B. Włodarski w pracy Stanowisko Rusi Halicko-Wołyńskiej wobec akcji zjednoczeniowej Władysława Łokietka i jego powiązanie z utratą Pomorza Gdańskiego, „Zapiski Historyczne” 27, 1962, z. 3, s. 335 i n., twierdził, że małżeństwo zostało zawarte w 1291, w następstwie układu pomiędzy Władysławem Łokietkiem a Lwem halickim.

[12] J. Tęgowski w pracy Zabiegi księcia kujawskiego Władysława Łokietka o tron krakowski w latach 1288–1293, (w:) „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 6, 1988, s. 53. Zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134.

[13] D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 206–217.

[14] Długosz podał, że Jerzy zmarł w dniu swoich urodzin, 21 kwietnia, w święto swojego patrona. Jednakże w Polsce dzień św. Jerzego obchodzono 24 kwietnia, a na Rusi dzień wcześniej. Zob. O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 348.

[15] O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351 kładł narodziny Jerzego na 24 kwietnia między 1251 a 1259; K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 135, opowiedział się za początkiem lat 50. XIII w.; D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 199–203, twierdził, że Jerzy urodził się między 1247 a 1254, najprawdopodobniej 23 kwietnia 1254.

[16] O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351, opowiedział się za datą 24 kwietnia 1308; K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 731, przychylił się do daty 23 kwietnia 1308, czyli dnia wspomnienia świętego na Rusi; D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 204, twierdził, że Jerzy zmarł 21 kwietnia 1308.

[17] K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134, wymienił Lwa, Andrzeja i Marię. D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 217, uwzględnił jeszcze Anastazję.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 '''Eufemia''' (ur. ok. [[1265]], zm. [[18 marca]] [[1308]]) – księżniczka kujawska, księżna halicka i włodzimierska z dynastii [[Piastowie|Piastów]].
-Córka [[książęta kujawscy|księcia kujawskiego]] [[Kazimierz I kujawski|Kazimierza I]] i jego trzeciej żony, [[Eufrozyna opolska|Eufrozyny]], córki [[książęta opolscy|księcia opolskiego]] [[Kazimierz I opolski|Kazimierza I]]. Siostra księcia kujawskiego, [[władcy Polski|króla Polski]] [[Władysław I Łokietek|Władysława I Łokietka]]. Żona księcia halickiego i włodzimierskiego [[Jerzy Lwowic|Jerzego Lwowica]] z dynastii [[Rurykowicze|Rurykowiczów]]. Matka ostatnich książąt halicko-włodzimierskich z ruskiej dynastii: [[Lew II|Lwa]] i [[Andrzej II Halicki|Andrzeja]].
+Córka [[książęta kujawscy|księcia kujawskiego]] [[Kazimierz I kujawski|Kazimierza I]] i jego trzeciej żony, [[Eufrozyna opolska|Eufrozyny]], córki [[książęta opolscy|księcia opolskiego]] [[Kazimierz I opolski|Kazimierza I]]. Siostra księcia kujawskiego, [[władcy Polski|króla Polski]] [[Władysław I Łokietek|Władysława I Łokietka]]. Żona księcia halickiego i włodzimierskiego [[Jerzy Lwowic|Jerzego Lwowica]] z dynastii [[Rurykowicze|Rurykowiczów]]. Matka ostatnich książąt halicko-włodzimierskich z dynastii ruskiej: [[Lew II|Lwa]] i [[Andrzej II Halicki|Andrzeja]].
 == Filiacja ==
-Jedyna zachowana informacja źródłowa potwierdzająca istnienie Eufemii pochodzi od [[Jan Długosz|Jana Długosza]], który w swojej kronice podał, że [[18 marca]] [[1308]] zmarła księżna Eufemia, córka księcia Kazimierza i żona księcia Rusi Jerzego, zmarłego w tym samym roku, [[21 kwietnia]], w dniu św. Jerzego i w rocznicę swych urodzin<ref>Por. J. Długosz, ''Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego'', ks. 9, tłum. [[Julia Mrukówna|J. Mrukówna]], Warszawa 1975, t. 5, s. 64.</ref>. W literaturze książęta występujący w przekazie polskiego kronikarza są identyfikowani z [[Kazimierz I kujawski|Kazimierzem I kujawskim]] i [[Jerzy Lwowic|Jerzym Lwowicem]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 348–351.</ref>.
+Jedyna zachowana informacja źródłowa potwierdzająca istnienie Eufemii pochodzi od [[Jan Długosz|Jana Długosza]], który w swojej kronice podał, że [[18 marca]] [[1308]] zmarła księżna Eufemia, córka księcia Kazimierza i żona księcia Rusi Jerzego, zmarłego w tym samym roku, [[21 kwietnia]], w dniu św. Jerzego i w rocznicę swych urodzin<ref>Por. J. Długosz, ''Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego'', ks. 9, tłum. [[Julia Mrukówna|J. Mrukówna]], t. 5, Warszawa 1975, s. 64.</ref>. W literaturze książęta występujący w przekazie polskiego kronikarza są identyfikowani z [[Kazimierz I kujawski|Kazimierzem I kujawskim]] i [[Jerzy Lwowic|Jerzym Lwowicem]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 348–351.</ref>.
 Niemożliwym jest, aby mężem Eufemii był dynasta niepojawiający się w żadnym ruskim źródle. Ze znanych książąt ruskich o imieniu Jerzy jedynie książę halicko-włodzimierski może być brany pod uwagę, ponieważ zgony pozostałych nastąpiły przed [[1308]] lub o wiele później<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 348.</ref>.
-Potencjalnym ojcem Eufemii mogli być wyłącznie [[Kazimierz I kujawski]] albo jego syn, [[Kazimierz II łęczycki]]. Za jej pochodzeniem z trzeciego małżeństwa księcia kujawskiego, z [[Eufrozyna opolska|Eufrozyną opolską]], przemawia ścisła współpraca Władysława Łokietka z Jerzym a następnie z jego synami, bardziej zrozumiała w przypadku gdyby Piastówna była siostrą Łokietka niż jego siostrzenicą. W dokumencie Łokietka z [[27 czerwca]] [[1315]] wymienieni są bezimiennie książęta ruscy, nazwani siostrzeńcami – w literaturze identyfikowani z Juriewicami<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 350, i K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 133.</ref>. Na korzyść omawianej filiacji świadczy także niemożność wytłumaczenia w inny sposób konieczności dyspensy, udzielonej [[19 sierpnia]] [[1324]] przez [[poczet papieży|papieża]] [[Jan XXII|Jana XXII]], dla małżeństwa [[Kazimierz I cieszyński|Kazimierza I cieszyńskiego]] i [[Eufemia mazowiecka (ok. 1310-po 1373)|Eufemii mazowieckiej]] z racji zachodzącego między nimi pokrewieństwa w stopniu czwartym dotykającym trzeciego<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 133; Kazimierz cieszyński był prawnukiem, a Eufemia Trojdenówna praprawnuczką [[Kazimierz I opolski|Kazimierza I opolskiego]].</ref>. Wreszcie w źródłach nie ma informacji o potomstwie ani nawet o małżeństwie Kazimierza II łęczyckiego<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351.</ref>. W związku z powyższym Eufemia była córką Kazimierza I kujawskiego i Eufrozyny opolskiej<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'' Kraków 1895, s. 351 zauważył, że gdyby Eufemia pochodziła z drugiego małżeństwa Kazimierza I, z [[Konstancja wrocławska|Konstancją wrocławską]], to byłaby starsza lub w wieku męża.</ref>.
+Potencjalnym ojcem Eufemii mogli być wyłącznie [[Kazimierz I kujawski]] albo jego syn, [[Kazimierz II łęczycki]]. Za jej pochodzeniem z trzeciego małżeństwa księcia kujawskiego, z [[Eufrozyna opolska|Eufrozyną opolską]], przemawia ścisła współpraca Władysława Łokietka z Jerzym a następnie z jego synami, bardziej zrozumiała w przypadku gdyby Piastówna była siostrą Łokietka niż jego siostrzenicą. W dokumencie Łokietka z [[27 czerwca]] [[1315]] wymienieni są bezimiennie książęta ruscy, nazwani siostrzeńcami – w literaturze identyfikowani z Juriewicami halicko-włodzimierskimi<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 350, i K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 133.</ref>. Na korzyść omawianej filiacji świadczy także niemożność wytłumaczenia w inny sposób konieczności dyspensy, udzielonej [[19 sierpnia]] [[1324]] przez [[poczet papieży|papieża]] [[Jan XXII|Jana XXII]], dla małżeństwa [[Kazimierz I cieszyński|Kazimierza I cieszyńskiego]] i [[Eufemia mazowiecka (ok. 1310-po 1373)|Eufemii mazowieckiej]] z racji zachodzącego między nimi pokrewieństwa w stopniu czwartym dotykającym trzeciego<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 133; Kazimierz cieszyński był prawnukiem, a Eufemia Trojdenówna praprawnuczką [[Kazimierz I opolski|Kazimierza I opolskiego]].</ref>. Wreszcie w źródłach nie ma informacji o potomstwie ani nawet o małżeństwie Kazimierza II łęczyckiego<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351.</ref>. W związku z powyższym w literaturze Eufemia uchodzi za córkę Kazimierza I kujawskiego i Eufrozyny opolskiej<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'' Kraków 1895, s. 351 zauważył, że gdyby Eufemia pochodziła z drugiego małżeństwa Kazimierza I, z [[Konstancja wrocławska|Konstancją wrocławską]], to byłaby starsza lub w wieku męża.</ref>.
 == Narodziny ==
 Małżeństwo jej rodziców zostało zawarte w połowie [[1257]], ojciec zmarł [[14 grudnia]] [[1267]]. Zatem Eufemia urodziła się najprędzej w rok po ślubie, a najpóźniej, jako pogrobowiec, w [[1268]]. W literaturze jej narodziny kładzie się na ok. [[1265]]. Z braku źródeł dokładniejsza data urodzenia jest niemożliwa do ustalenia<ref name="Jasiński 134">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134.</ref>.
-Jej imię najprawdopodobniej nawiązywało do bratowej jej matki, [[Eufemia Odonicówna|Eufemii]], żony [[Władysław opolski|Władysława opolskiego]] a córki [[książęta wielkopolscy|księcia wielkopolskiego]] [[Władysław Odonic|Władysława Odonica]]<ref name="Jasiński 134" />. Istnieje też możliwość, mniej prawdopodobna, że otrzymała miano nawiązujące do córki [[Świętopełk II Wielki|Świętopełka]] lub [[Mściwój II|Mściwoja II]], [[książęta pomorscy|książąt pomorskich]]. Od ok. 1257 Kazimierza I kujawskiego łączyły ze Świętopełkiem przyjazne relacje, natomiast Mściwój w [[1258]] poślubił jego siostrzenicę, Judytę, hrabiankę Breny<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 726.</ref>.
+Jej imię najprawdopodobniej nawiązywało do bratowej matki, [[Eufemia Odonicówna|Eufemii]], żony [[Władysław opolski|Władysława opolskiego]] a córki [[książęta wielkopolscy|księcia wielkopolskiego]] [[Władysław Odonic|Władysława Odonica]]<ref name="Jasiński 134" />. Istnieje też możliwość, mniej prawdopodobna, że otrzymała miano nawiązujące do córki jednego z [[książęta pomorscy|książąt pomorskich]]: [[Świętopełk II Wielki|Świętopełka]] lub [[Mściwój II|Mściwoja II]]. Od ok. 1257 Kazimierza I kujawskiego łączyły ze Świętopełkiem przyjazne relacje, natomiast Mściwój w [[1258]] poślubił jego siostrzenicę, Judytę, hrabiankę Breny<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 726.</ref>.
 == Małżeństwo z Jerzym Lwowicem ==
-W literaturze istnieją dwa poglądy dotyczące daty ślubu Eufemii z [[Jerzy Lwowic|Jerzym]] z dynastii [[Rurykowicze|Rurykowiczów]], synem księcia halickiego i włodzimierskiego [[Lew Halicki|Lwa Daniłowica]]<ref>Starsze poglądy: O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351, podał ogólnie, że ślub odbył się przed [[1300]]; [[Bronisław Włodarski|B. Włodarski]] w pracy ''Stanowsko Rusi Halicko-Wołyńskiej wobec akcji zjednoczeniowej Władysława Łokietka i jego powiązanie z utratą Pomorza Gdańskiego'', „Zapiski Historyczne” 27, 1962, z. 3, s. 335 i n., twierdził, że małżeństwo zostało zawarte w [[1291]], w następstwie układu pomiędzy Władysławem Łokietkem a Lwem I.</ref>. Pierwszy z nich głosi, że do małżeństwa doszło w [[1289]]<ref>[[Jan Tęgowski|J. Tęgowski]] w pracy ''Zabiegi księcia kujawskiego Władysława Łokietka o tron krakowski w latach 1288–1293'', (w:) „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 6, 1988, s. 53. J. Tęgowski zwrócił uwagę na to, że Łokietek wpierw wydałby za mąż swoją siostrę niż bratanicę, [[Fenenna inowrocławska|Fenennę]], która w drugiej połowie [[1290]] została poślubiona [[władcy Węgier|królowi Węgier]] [[Andrzej III|Andrzejowi III]]. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134.</ref>. Drugi pogląd mówi, że związek Piastówny z Rurykowiczem został zawarty między wrześniem [[1289]] a [[23 czerwca]] [[1290]]<ref>D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 206–217.</ref>.
+Jak podał Jan Długosz, Eufemia była żoną księcia księcia halickiego i włodzimierskiego [[Jerzy Lwowic|Jerzego]] z dynastii [[Rurykowicze|Rurykowiczów]]. W źródłach nie zachowała się data ich ślubu. Z pewnością małżeństwo zostało zawarte przed drugą połową [[1290]], kiedy [[Władysław I Łokietek|Władysław Łokietek]] wydał za mąż za [[władcy Węgier|króla Węgier]] [[Andrzej III|Andrzeja III]] swoją siostrzenicę [[Fenenna inowrocławska|Fenennę]]. Gdyby do tego czasu siostra Łokietka pozostałaby niezamężna, to ona poślubiłaby Arpada<ref>[[Jan Tęgowski|J. Tęgowski]] w pracy ''Małżeństwa Lubarta Giedymowica'', przyp. 20. Zob. D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 210 i przyp. 860.</ref>. W literaturze istnieją dwa poglądy dotyczące daty ślubu Eufemii z Jerzym<ref>Starsze poglądy: O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351, podał ogólnie, że ślub odbył się przed [[1300]]; [[Bronisław Włodarski|B. Włodarski]] w pracy ''Stanowisko Rusi Halicko-Wołyńskiej wobec akcji zjednoczeniowej Władysława Łokietka i jego powiązanie z utratą Pomorza Gdańskiego'', „Zapiski Historyczne” 27, 1962, z. 3, s. 335 i n., twierdził, że małżeństwo zostało zawarte w [[1291]], w następstwie układu pomiędzy Władysławem Łokietkiem a Lwem halickim.</ref>. Pierwszy z nich głosi, że do zawarcia małżeństwa doszło w [[1289]]<ref>J. Tęgowski w pracy ''Zabiegi księcia kujawskiego Władysława Łokietka o tron krakowski w latach 1288–1293'', (w:) „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 6, 1988, s. 53. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134.</ref>. Za tą datacją przemawia udzielenie Łokietkowi pomocy wojskowej przez księcia halickiego [[Lew Halicki|Lwa Daniłowica]] w czasie walk o tron krakowski. Drugi pogląd mówi, że związek Piastówny z Rurykowiczem został zawarty między wrześniem [[1289]] a [[23 czerwca]] [[1290]]<ref>D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 206–217.</ref>. Według niego powodem małżeństwa było stworzenie sojuszu kujawsko-rusko-czeskiego skierowanego przeciwko [[książęta wrocławscy|księciu wrocławskiemu]] [[Henryk IV Probus|Henrykowi IV Probusowi]], który po śmierci [[Leszek Czarny|Leszka Czarnego]] w [[1288]] został [[książęta krakowscy|księciem krakowskim]]. Celem Władysława Łokietka było zdobycie [[Kraków|Krakowa]]. [[władcy Czech|Książę Czech]] [[Wacław II Czeski|Wacław II]] nie chciał dopuścić do wzrostu potęgi księcia wrocławskiego, będącego w antyczeskim sojuszu z królem Węgier [[Władysław IV (król Węgier)|Władysławem IV]] i czeskim możnowładcą [[Zawisza z Falkensteinu|Zawiszą z Falkensteinu]]. Natomiast Lew halicki obawiał się potencjalnego porozumienia antyruskiego, sąsiadując od zachodu z [[Małopolska|Małopolską]] a od południa z [[Węgry|Węgrami]]. Ślub Eufemii i Jerzego poprzedziły: zjazd w [[Opawa|Opawie]] z [[15 sierpnia]] 1289, na którym Łokietek, Lew i Wacław II podpisali układ o wzajemnej pomocy, a także zajęcie Krakowa przez Henryka IV Probusa, co miało miejsce [[24 sierpnia]] 1289. Termin końcowy zawarcia małżeństwa wyznacza śmierć śląskiego Piasta.
-Książęta ruscy byli dla Łokietka cennymi sojusznikami. Posiłkowali go także w latach [[1300]] i [[1302]] w walkach z [[Wacław II Czeski|Wacławem II]].
+Książęta ruscy okazali się dla Łokietka cennymi sojusznikami. Posiłkowali go także w latach [[1300]] i [[1302]] w trakcie walk z Wacławem II czeskim.
-Na podstawie analizy przekazu Długosza historycy kładą datę dzienną narodzin męża Eufemii na [[21 kwietnia|21]], [[23 kwietnia|23]] lub [[24 kwietnia]]<ref>Długosz podał, że Jerzy zmarł w dniu swoich urodzin, 21 kwietnia, w święto swojego patrona. Jednakże w Polsce dzień św. Jerzego obchodzono 24 kwietnia, a na Rusi dzień wcześniej. Zob. O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 348.</ref>, natomiast datę roczną różni badacze określają na lata od [[1247]] do [[1259]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351 kładł narodziny Jerzego między 24 kwietnia [[1251]] a 1259; K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 135, opowiedział się za początkiem lat 50. XIII w.; D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 199–203, twierdził, że Jerzy urodził się między 1247 a [[1254]], najprawdopodobniej 23 kwietnia 1254.</ref>. Jerzy pochodził z małżeństwa księcia halickiego Lwa I z [[Konstancja węgierska (zm. po 1287)|Konstancją]], córką [[władcy Węgier|króla Węgier]] [[Bela IV|Beli IV]]. Przed poślubieniem Eufemii był żonaty z nieznaną z imienia córką księcia twerskiego Jarosława Jarosławica. Po śmierci ojca objął panowanie w [[Księstwo Halicko-Włodzimierskie|Księstwie Halicko-Włodzimierskim]]. Zmarł 21, 23 lub 24 kwietnia [[1308]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351, opowiedział się za datą 24 kwietnia 1308; K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 731, przychylił się do daty 23 kwietnia 1308, czyli dnia wspomnienia świętego na Rusi; D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 204 – powołując się na datę dzienną podaną przez Długosza – twierdził, że Jerzy zmarł 21 kwietnia 1308.</ref>.
+Na podstawie analizy przekazu Długosza historycy kładą datę dzienną narodzin męża Eufemii na [[21 kwietnia|21]], [[23 kwietnia|23]] lub [[24 kwietnia]]<ref>Długosz podał, że Jerzy zmarł w dniu swoich urodzin, 21 kwietnia, w święto swojego patrona. Jednakże w Polsce dzień św. Jerzego obchodzono 24 kwietnia, a na Rusi dzień wcześniej. Zob. O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 348.</ref>, natomiast datę roczną różni badacze określają na lata od [[1247]] do [[1259]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351 kładł narodziny Jerzego na 24 kwietnia między [[1251]] a 1259; K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 135, opowiedział się za początkiem lat 50. XIII w.; D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 199–203, twierdził, że Jerzy urodził się między 1247 a [[1254]], najprawdopodobniej 23 kwietnia 1254.</ref>. Jerzy pochodził z małżeństwa księcia halickiego Lwa I z [[Konstancja węgierska (zm. po 1287)|Konstancją]], córką [[władcy Węgier|króla Węgier]] [[Bela IV|Beli IV]]. Przed poślubieniem Eufemii był żonaty z nieznaną z imienia córką księcia twerskiego Jarosława Jarosławica. Po śmierci ojca objął panowanie w [[Księstwo Halicko-Włodzimierskie|Księstwie Halicko-Włodzimierskim]]. Zmarł 21, 23 lub 24 kwietnia [[1308]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351, opowiedział się za datą 24 kwietnia 1308; K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 731, przychylił się do daty 23 kwietnia 1308, czyli dnia wspomnienia świętego na Rusi; D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 204, twierdził, że Jerzy zmarł 21 kwietnia 1308.</ref>.
 Ze związku Eufemii i Jerzego narodziło się troje bądź czworo dzieci: [[Lew II|Lew]], [[Andrzej II Halicki|Andrzej]], [[Maria Halicka|Maria]] i być może [[Anastazja Halicka|Anastazja]]<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134, wymienił Lwa, Andrzeja i Marię. D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 217, uwzględnił jeszcze Anastazję.</ref>. Synowie byli ostatnimi książętami halicko-włodzimierskimi z dynastii Rurykowiczów. Maria poślubiła [[Trojden I|Trojdena]], syna [[książęta mazowieccy|księcia mazowieckiego]] [[Bolesław II mazowiecki|Bolesława II]], z małżeństwa z którym pochodził m.in. [[Bolesław Jerzy II|Bolesław]], po śmierci wujów osadzony przez Władysława Łokietka na tronie halicko-włodzimierskim. Natomiast Anastazja wyszła za mąż za księcia twerskiego [[Aleksander Twerski|Aleksandra Michałowica]], z którym miała m.in. córkę [[Julianna twerska|Juliannę]], matkę [[władcy Litwy|wielkiego księcia Litwy]] i [[władcy Polski|króla Polski]] [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]].