Ulica Jaktorowska w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami

Jaktorowska
{{{nazwa oryginalna}}}
	{{{jednostki}}}
Państwo	Polska
Miejscowość	{{{miejscowość}}}
Poprzednie nazwy	{{{poprzednie nazwy}}}
	Plan
	[[Plik:{{{plan}}}\|240x240px\|alt=Plan przebiegu ulicy\|]]
Przebieg
	Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:landmark}
	[[commons:{{{commons}}}\|Multimedia w Wikimedia Commons]]

następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 03:49, 14 lis 2008

Ulica Jaktorowska w Warszawie - jedna z głównych ulic osiedla Czyste, biegnąca od ul. Towarowej do ul. Karolkowej, przed rokiem 1970 końcowy fragment ul. Krochmalnej.

Historia

Ulica Jaktorowska powstała po roku 1768 na miejscu dawniejszej drogi narolnej, i już wtedy nosiła miano ul. Krochmalnej, co związane było z działalnością fabryczki krochmalu pod nr. 3, tuż obok nieistniejącej dziś ul. Gnojnej. Mimo przecięcia Okopami Lubomirskiego oba odcinki zachowały dawną nazwę. Nieistniejący dziś fragment na zachód od linii ul. Karolkowej sięgał niemal do ul. Młynarskiej; jemu właśnie w roku 1916 nadano obecną nazwę. Pozostały odcinek, od ul. Towarowej do ul. Karolkowej nosił miano ul. końcowy fragment ul. Krochmalnej do roku 1970. Jeszcze w końcu XVIII wieku tuż za dzisiejszym kościołem pw. św. Klemensa Dworzaka wystawiono wielki murowany browar, istniejący do roku 1858. Rozebrano go w związku z budową Pałacyku Biernackich przy ul. Wolskiej; ogród Biernackich ciągnął się aż do ul. Krochmalnej. Drugą stronę ulicy zajmowały zabudowani cegielni Czyste, oraz glinianki dostarczające surowca do wyrobu cegieł. Taki stan rzeczy trwał aż do roku 1908, kiedy to przy ślepym końcu Krochmalnej wybudowano remizę tramwajową przy ul. Młynarskiej. W latach 1924-26 u zbiegu z ul. Karolkową wybudowano klasztor redemptorystów, i do zlikwidowania tego fragmentu ulicy w roku 1955 żadnych obiektów już nie zbudowano. Inną zgoła historię ma odcinek od ul. Towarowej do ul. Karolkowej; od końca XVIII wieku powstały tu dwa domy drewniane, nr. 80 i 90; pozostałą część parzystej pierzei wypełniały ogrody ciągnące się aż do ul. Wolskiej. Nieparzystą stronę aż do lat siedemdziesiątych XIX wieku wypełniały glinianki pobliskiej cegielni; przed końcem stulecia planowano poszerzenie ulicy, jednak przeszkadzały w tym drewniane zabudowania posesji nr. 79, 83 i 85, wzniesione zapewne w ostatnim trzydziestoleciu. Jeszcze przed rokiem 1888 w pobliżu ul. ul. Karolkowej pod nr. 87 wybudowano zabudowania powiązane z browarem Karola Machlejda z Chłodnej; od roku 1935 działała w nic Fabryka Odbiorników Radiowych "Radio - Union" B. Rawickiego. Na przeciwko, wzdłuż ul. Karolkowej aż po ul. Wolską mieściły się poprzedzone ogrodem zabudowania działającej od roku 1862 Fabryki Wyrobów Platerowanych braci Henneberg z adresem Wolska 17. Do roku 1900 przy tym odcinku Krochmalnej wybudowano kilka niewielkich kamienic; na tyłach jednej z nich, pod nr. 92 w latach 1911-12 wzniesiono według projektu Henryka Stifelmana gmach sierocińca Towarzystwa "Pomoc dla Sierot", który prowadzili wspólnie Stefania Wilczyńska i Janusz Korczak. Znalazło w nim dom ponad 100 żydowskich sierot i półsierot; w roku 1940 zakład przeniesiono do getta na ul. Chłodną 33, skąd w roku 1942 dzieci i personel wywieziono do obozu zagłady Treblinka II. Janusz Korczak nie skorzystał z możliwości ucieczki; dobrowolnie pozostał ze swymi podopiecznymi aż do śmierci w komorze gazowej. Okres międzywojenny nie przyniósł zmian na tym odcinku Krochmalnej; ustawiono jedynie nowoczesne latarnie gazowe, zachowane do dziś przerobione na elektryczne dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Podczas bombardowania w roku 1939 budynek sierocińca utracił kondygnacją poddasza; w sierpniu roku 1944 oddziały niemieckie wraz z rosyjskimi kolaborantami z SS RONA zmasakrowały okoliczną ludność, rozstrzeliwując na posesji Krochmalna 90 (dziś Jaktorowska 4) 30 osób, których szczątki spalono. Spłonęła również cała zabudowa ulicy, poza gmachem sierocińca, w którym urządzono hitlerowskie koszary. W okresie powojennym rozebrano wszystkie uszkodzone obiekty; ocalał jedynie gmach sierocińca Towarzystwa "Pomoc dla Sierot" (niegdyś Krochmalna 92, dziś Jaktorowska 4), odbudowany po wojnie z nieco odmiennym ukształtowaniem dachu, i bez utraconego poddasza.

Bibliografia

Jarosław Zieliński: Atlas Dawnej Architektury Ulic i Placów Warszawy, tom 5. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 1999, s. 63. ISBN 83909794-6-2.

Linki zewnętrzne

Angielskojęzyczna strona o Domu Sierot