Preambuła

Preambuła (łac. praeambulum, od praeambulare, iść wcześniej) - wstęp do aktu prawnego, zwykle o istotnym znaczeniu politycznym (umowy międzynarodowe, konstytucje, rzadziej ustawy i akty niższego rzędu), opisujący okoliczności wydania aktu oraz określający cele, jakim powinien on służyć.

Przykładem mogą być preambuły do Karty Narodów Zjednoczonych, Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej czy Konstytucji Stanów Zjednoczonych a także do ustawy o języku polskim.

W Polsce

Formuła często używana w czasach PRL (np. preambuła do kodeksu pracy jako ideologiczna wykładnia normatywnego charakteru ustawy), dziś rzadziej stosowana przez ustawodawcę i zarezerwowana w szczególności dla aktów o szczególnym charakterze.

Istnieją dwa poglądy na temat jej znaczenia w akcie prawnym:

1. odmawiający preambule jakiegokolwiek znaczenia prawnego, oraz
2. uznający, że preambuła jest istotną częścią aktu normatywnego, i powinna być brana pod uwagę przy wykładni prawa. Do tego poglądu przychyla się większość prawników oraz Trybunał Konstytucyjny stwierdzając, że co prawda preambuła sama w sobie nie rodzi skutków prawnych dla adresatów aktu normatywnego, nie oznacza to jednak, że jest pozbawiona znaczenia normatywnego. (Wyrok z 11 maja 2007 r. (K2/07)

W literaturze można się spotkać z opiniami potwierdzającymi drugi z poglądów. Które mówią, że choć z preambuły nie wynikają określone nakazy postępowania dla adresatów aktu normatywnego, to jednak może ona odgrywać istotną rolę w procesie wykładni pozostałej treści tego aktu. Jej zadanie polega na ukierunkowaniu rozumienia poszczególnych unormowań, określeniu ich charakteru oraz wskazaniu systemu wartości, które należy uwzględniać przy ich interpretacji. Nie można zatem uznać, że preambuła pozbawiona jest znaczenia prawnego.

Zobacz też

• arenga