Iluzja grupowania

Iluzja grupowania jest naturalną tendencją ludzi do zauważania wzorców tam gdzie w rzeczywistości ich nie ma. Ponieważ elementy każdego układu są ze sobą zawsze w jakiejś relacji, jeśli jest ich wystarczająco wiele to zawsze możemy znaleźć wśród nich coś co będzie sprawiało wrażenie regularności. Szczególnym przykładem takich znajdowanych sztucznie regularności są gwiazdozbiory na nocnym niebie.

W badaniach psychologicznych iluzję grupowania łatwo zaobserwować prezentując ludziom ciągi losowe i regularne i prosząc o ocenę ich losowości. Przykładowo większość ludzi określi sekwencję "OXXXOXXXOXXOOOXOOXXOO" (Gilovich, 1993) jako nie-losową, podczas gdy w rzeczywistości posiada wszelkie cechy sekwencji wygenerowanej losowo (prawie równa liczba obu symboli i czterech możliwych sąsiadujących par). W losowych sekwencjach ludzie oczekują zwykle większej liczby alternacji niż wynikałoby to ze statystyki. W rzeczywistości większość losowo wygenerowanych ciągów jest oceniana jako prawdopodobne.

Innym przykładem są odpowiedzi w testach jednokrotnego wyboru. Rozwiązujący testy uznają zwykle że długi ciąg tych samych liter jest mało prawdopodobny i zdarza się że wybierają nieprawidłową odpowiedź jedynie po to żeby złamać serię. Amerykańskie egzaminy SAT są projektowane z wzięciem pod uwagę tego faktu.

Zobacz też

• Iluzja kontroli
• Paradoks hazardzisty
• Lista błędów poznawczych