Sașa Pană

{{{imię i nazwisko}}}

{{Artysta infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | imię i nazwisko = Nieznane pola: "Grafika", "Podpis", "Imię i nazwisko", "Data i miejsce śmierci", "Dziedzina sztuki", "Data i miejsce urodzenia", "Ważne dzieła", "Pełne imię i nazwisko", "Muzeum artysty", "Styl" oraz "Narodowość".

Saşa Pană [sasza pana] – pseudonim artystyczny Alexandru Bindera (ur. 8 sierpnia 1902 w Bukareszcie, zm. 25 sierpnia 1981 w Bukareszcie), rumuński poeta, eseista, prozaik i publicysta.

Życie

Po zakończeniu nauki na fakultecie medycyny i w Zakładzie medycyny wojskowej w Bukureszcie (1921-1927) pracował jako lekarz wojskowy. Od końca lat 20. aż do swej śmierci był jednym z głównych przedstawicieli i działaczy rumuńskiej awangardy literackiej. W okresie 1928-1932 kierował surrealistycznym czasopismem "Unu" oraz wydawnictwem o tej samej nazwie, w którym ukazywały się dzieła awangardystów. Podczas wojny członek antyfaszystwoskiego ruchu oporu, po wojnie redaktor czasopism literackich: "Orizont", "Revista literara" i "Flăcara". Jego domowa biblioteka stała się z czasem unikatowym archiwum rumuńskiej awangardy literackiej.

Twórczość

Międzywojenne tomy poezji są napisane w duchu surrealizmu – Słowo talizman (1933), Podróż kolejką górską (1934), Tolita (1937), Władymir (1938), Góry noc niespokój (1940). Liryczny ton i naturalna tematyka niektórych utworów zdradzają jednakże odwrót od poezji surrealistycznej, którą Saşa Pană bronił teoretycznie w swojej publicystyce. Zasada automatycznego dyktatu jest najlepiej widoczna w jego poezjach w prozie zwanych "prozopoeme" – Diagramy (1930), Samowolna każdodzienność (1931), Biografia Boga (1932). Powojenne tomy poezji Za wolność (1945), Odpłynąć bez kotwicy (1946) i inne, dotyczą aktualnej tematyki obywatelskiej. W celu zapoznania czytelników z historią rumuńskiej awangardy wydał Antologię rumuńskiej literatury awangardowej (1969) oraz notatniki Urodzony w roku 1902 (1973).

Dzieła

• 1930 – Diagrame, z portretem i rysunkiem autorstwa Victora Braunnera (Bukareszt: Editura "unu").
• 1931 – Echinox arbitrar, okładka i ilustracje M. H. Maxym (Bukareszt: Editura "unu").
• 1932 – Viaţa romanţată a lui Dumnezeu, z ilustracją autorstwa Jeana Davida (Bukareszt: Editura "unu").
• 1933 – Cuvântul talisman, z ilustracją autorstwa Marcela Ianca (Bukareszt: Editura "unu").
• 1934 – Călătorie cu funicularul, z portretem autorstwa M. H. Maxy (Bukareszt: Editura "unu").
• 1937 – Iarba fiarelor (Bukareszt: Editura "unu").
• 1938 – Vladimir (Bukareszt: Editura "unu").
• 1940 – Munţii noaptea neliniştea, ilustracje Man Ray (Bukareszt: Editura "unu").
• 1942 – Frontispiciu la poema. Lumina în relief (Bukareszt: Editura "unu").
• 1946 – Plecări fără ancoră (Bukareszt: Editura "unu").
• 1966 – Poeme şi poezii alese din cărti şi din sertar.
• 1969 – Antologia literaturii române de avantgardă.
• 1971 – Prozopoeme (Bukareszt: Editura "Minerva").

Źródło

• Valentová, Libuše: Saşa Pană, w: Slovník rumunských spisovatelů (Praga: Nakladatelství Libri, 2001; str. 178-179).