Herb Jugosławii: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m przekierowanie |
nowy artykuł |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Herb [[Jugosławia|Jugosławii]]''' zmieniał się kilkakrotnie podczas istnienia federalnego państwa. Pierwszy herb państwa [[Języki południowosłowiańskie|Słowian południowych]] uchwalono w [[1921]] roku, a ostatni herb Jugosławii był w oficjalnym użyciu do roku [[2006]]. |
|||
| ⚫ | |||
==[[Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców]], oraz [[Królestwo Jugosławii]]== |
|||
[[Plik:Coat of arms of the Kingdom of Yugoslavia.svg|thumb|Herb z lat 1918-1941]] |
|||
Pierwszy herb, wówczas jeszcze Królestwa SHS, ustalono w [[1921]] roku. Przyjęty wówczas wzór herbu przedstawiał [[płaszcz heraldyczny]] zwieńczony [[Korona rangowa|koroną królewską]], na którym umieszczono właściwy herb. Na [[tarcza herbowa|tarczy]] koloru czerwonego, również zwieńczonej koroną, znajdował się dwugłowy biały orzeł o złotym dziobie i łapach. Na piersi orła położono kolejną tarczę. |
|||
W pierwszym polu tarczy, którą podzielono na trzy części w kształt odwróconej litery T znalazł się tzw. [[krzyż serbski]]. Jest to biały [[krzyż grecki]] na czerwonym polu otoczony stylizowanymi złotymi [[cyrylica|cyrylicznymi]] literami С (''S'') symbolizującymi zdanie Само слога Србина спасава ([[język serbski|srb.]] ''Tylko jedność uratuje Serbów''). Hasło to nawiązuje do [[Flaga cesarstwa bizantyjskiego|Krzyża Paleologów]], w którym zamiast С obowiązywała litera B (Basiléus Basiléon, Basiléuon Basileuónton; [[język grecki|gr.]] ''Król królów, królujący nad królami''). |
|||
Pole drugie zajmowała charakterystuczna biało-czerwona [[Herb Chorwacji|szchownica]] - odwieczny symbol [[Chorwaci|Chorwatów]]. |
|||
Trzecie, dolne, pole miało symbolizować [[Słoweńcy|Słoweńców]]. Co ciekawe, trzy sześcioramienne gwiazdy ponad srebrnym półksiężycem umieszczone w błękitnym polu pojawiły się po raz pierwszy właśnie w tym herbie. |
|||
[[Bośniacy|Bośniaków]] uznawano za [[Islam|muzułmańskich]] [[Serbowie|Serbów]], lub muzułmańskich Chorwatów; [[Macedończycy|Macedończyków]] i [[Czarnogórcy|Czarnogórców]] uznawano za Serbów; [[Albańczycy|Albańczyków]], jako nie-Słowian, nie postrzegano za pełnoprawnych obywateli Jugosławii, dlatego też t narody nie znalazły swoich elementów w nowym herbie. Symbol ten przetrwał zmianę nazwy państwa z Królestwa Serbów, Chorwatów i Słowńców na Królestwo Jugosławii i oficjalnie używany był do wkroczenia sił [[Państwa Osi|Osi]] do Jugosławii w 1941. W środowiskach niepodległościowych na emigracji używany był również po klęsce kraju w czasie wojny. |
|||
==[[Socjalistyczna Federacyjna Republika Jugosławii|Socjalistyczna Jugosławia]]== |
|||
{|align=right |
|||
|- |
|||
|[[Plik:Grb FNRJ.jpg|thumb|Godło z lat 1945-1963]]||[[Plik:Coat of Arms of SFR Yugoslavia.svg|thumb|Godło z lat 1963-1994]] |
|||
|- |
|||
|} |
|||
Powojenna, komunistyczna Jugosławia odrzuciła dotychczasowy herb, kojarzący się z monarchistami. Za godło Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii wybrano pięć pochodni palących się jednym płomieniem. Miało to symbolizować pięć narodów ([[Chorwaci|Chorwatów]], [[Czarnogórcy|Czarnogórców]], [[Macedończycy|Macedończyków]], [[Serbowie|Serbów]] i [[Słoweńcy|Słoweńców]]) tworzących wspólny kraj. Po raz kolejny pominięto [[Bośniacy|Bośniaków]], a także mniejszości narodowe, jak [[Albańczycy]], [[Niemcy (naród)|Niemcy]], [[Rusini]], [[Turcy]], czy [[Węgrzy]]. Te pięć pochodni było otoczone kłosami zbóż i zwieńczone czerwoną gwiazdą. Kłosy były opasane niebieską wstęgą ze złotym napisem: ''[[29 listopada|29-XI-]][[1943]]''. Data ta symbolizuje [[Antyfaszystowska Rada Narodowego Wyzwolenia Jugosławii|Antyfaszystowską Radę Narodowego Wyzwolenia Jugosławii]] (AVNOJ). 29 listopada 1943 to data drugiego spotkania AVNOJ, kiedy to położono podwaliny pod przyszłą budowę Drugiej Jugosławii. |
|||
Herb nieznacznie zmieniono w roku 1963, kiedy ''Federacyjna Ludowa Republika Jugosławii'' została przemianowana na ''Socjalistyczną Federacyjną Republikę Jugosławii''. Wówczas dodano jeszcze jedną, szóstą pochodnię. Jednocześnie nastąpiła zmiana w relacjonowaniu symboliki godła. Pięć narodów zastąpiono sześcioma republikami Socjalistycznej Jugosławii ([[Socjalistyczna Republika Bośni i Hercegowiny|Bośnia i Hercegowina]], [[Socjalistyczna Republika Chorwacji|Chorwacja]], [[Socjalistyczna Republika Czarnogóry|Czarnogóra]], [[Socjalistyczna Republika Macedonii|Macedonia]], [[Socjalistyczna Republika Serbii|Serbia]], [[Socjalistyczna Republika Słowenii|Słowenia]]). Co oczywiste, każda republika posiadała również swoje własne godło. |
|||
==[[Federalna Republika Jugosławii]], oraz [[Serbia i Czarnogóra]]== |
|||
[[Plik:Coat of arms of Serbia and Montenegro.svg|thumb|Herb z lat 1994-2006]] |
|||
Stare jugosłowiańskie godło było w użyciu jeszcze w dwa lata od upadku Drugiej Jugosławii. Dopiero w 1994 roku [[Skupsztina]] zatwierdziła nowy wzór tego symbolu. Nowy herb nawiązywał do czasów przedwojennych. Na czerwonej tarczy znajdował się biały dwugłowy orzeł. Na piersi ptaka umieszczono kolejną tarczę - czwórdzielną w krzyż. W polu pierwszym i czwartym znalazł się [[krzyż serbski]], a w polach drugim i trzecim widniał złoty lew godło [[Czarnogóra|czarnogórskiej]] dynastii [[Petrović-Niegosz|Petrović-Njegoš]]. |
|||
Herb ten był w użyciu również po 2003 roku, w [[Serbia i Czarnogóra|Serbii i Czarnogórze]], aż do 5 czerwca 2006 roku, kiedy federacja rozpadła się na dwa odrębne państwa: [[Serbia|Serbię]] oraz [[Czarnogóra|Czarnogórę]]. |
|||
==Zobacz też:== |
|||
* [[Flaga Jugosławii]] |
|||
* [[Herb Bośni i Hercegowiny]] |
|||
* [[Herb Chorwacji]] |
|||
| ⚫ | |||
* [[Godło Macedonii]] |
|||
* [[Herb Serbii]] |
|||
* [[Herb Słowenii]] |
|||
{{Godła Europy}} |
|||
[[Kategoria:Godła państw historycznych]] |
|||
[[Kategoria:Jugosławia]] |
|||
[[Kategoria:Serbia i Czarnogóra]] |
|||
[[cs:Státní znaky Jugoslávie]] |
|||
[[de:Wappen Jugoslawiens]] |
|||
[[en:Coat of arms of Yugoslavia]] |
|||
[[hr:Grb Jugoslavije]] |
|||
Wersja z 01:41, 16 sie 2009
Herb Jugosławii zmieniał się kilkakrotnie podczas istnienia federalnego państwa. Pierwszy herb państwa Słowian południowych uchwalono w 1921 roku, a ostatni herb Jugosławii był w oficjalnym użyciu do roku 2006.
Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, oraz Królestwo Jugosławii
Pierwszy herb, wówczas jeszcze Królestwa SHS, ustalono w 1921 roku. Przyjęty wówczas wzór herbu przedstawiał płaszcz heraldyczny zwieńczony koroną królewską, na którym umieszczono właściwy herb. Na tarczy koloru czerwonego, również zwieńczonej koroną, znajdował się dwugłowy biały orzeł o złotym dziobie i łapach. Na piersi orła położono kolejną tarczę.
W pierwszym polu tarczy, którą podzielono na trzy części w kształt odwróconej litery T znalazł się tzw. krzyż serbski. Jest to biały krzyż grecki na czerwonym polu otoczony stylizowanymi złotymi cyrylicznymi literami С (S) symbolizującymi zdanie Само слога Србина спасава (srb. Tylko jedność uratuje Serbów). Hasło to nawiązuje do Krzyża Paleologów, w którym zamiast С obowiązywała litera B (Basiléus Basiléon, Basiléuon Basileuónton; gr. Król królów, królujący nad królami).
Pole drugie zajmowała charakterystuczna biało-czerwona szchownica - odwieczny symbol Chorwatów.
Trzecie, dolne, pole miało symbolizować Słoweńców. Co ciekawe, trzy sześcioramienne gwiazdy ponad srebrnym półksiężycem umieszczone w błękitnym polu pojawiły się po raz pierwszy właśnie w tym herbie.
Bośniaków uznawano za muzułmańskich Serbów, lub muzułmańskich Chorwatów; Macedończyków i Czarnogórców uznawano za Serbów; Albańczyków, jako nie-Słowian, nie postrzegano za pełnoprawnych obywateli Jugosławii, dlatego też t narody nie znalazły swoich elementów w nowym herbie. Symbol ten przetrwał zmianę nazwy państwa z Królestwa Serbów, Chorwatów i Słowńców na Królestwo Jugosławii i oficjalnie używany był do wkroczenia sił Osi do Jugosławii w 1941. W środowiskach niepodległościowych na emigracji używany był również po klęsce kraju w czasie wojny.
Socjalistyczna Jugosławia
 |
.svg) |
Powojenna, komunistyczna Jugosławia odrzuciła dotychczasowy herb, kojarzący się z monarchistami. Za godło Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii wybrano pięć pochodni palących się jednym płomieniem. Miało to symbolizować pięć narodów (Chorwatów, Czarnogórców, Macedończyków, Serbów i Słoweńców) tworzących wspólny kraj. Po raz kolejny pominięto Bośniaków, a także mniejszości narodowe, jak Albańczycy, Niemcy, Rusini, Turcy, czy Węgrzy. Te pięć pochodni było otoczone kłosami zbóż i zwieńczone czerwoną gwiazdą. Kłosy były opasane niebieską wstęgą ze złotym napisem: 29-XI-1943. Data ta symbolizuje Antyfaszystowską Radę Narodowego Wyzwolenia Jugosławii (AVNOJ). 29 listopada 1943 to data drugiego spotkania AVNOJ, kiedy to położono podwaliny pod przyszłą budowę Drugiej Jugosławii.
Herb nieznacznie zmieniono w roku 1963, kiedy Federacyjna Ludowa Republika Jugosławii została przemianowana na Socjalistyczną Federacyjną Republikę Jugosławii. Wówczas dodano jeszcze jedną, szóstą pochodnię. Jednocześnie nastąpiła zmiana w relacjonowaniu symboliki godła. Pięć narodów zastąpiono sześcioma republikami Socjalistycznej Jugosławii (Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra, Macedonia, Serbia, Słowenia). Co oczywiste, każda republika posiadała również swoje własne godło.
Federalna Republika Jugosławii, oraz Serbia i Czarnogóra
Stare jugosłowiańskie godło było w użyciu jeszcze w dwa lata od upadku Drugiej Jugosławii. Dopiero w 1994 roku Skupsztina zatwierdziła nowy wzór tego symbolu. Nowy herb nawiązywał do czasów przedwojennych. Na czerwonej tarczy znajdował się biały dwugłowy orzeł. Na piersi ptaka umieszczono kolejną tarczę - czwórdzielną w krzyż. W polu pierwszym i czwartym znalazł się krzyż serbski, a w polach drugim i trzecim widniał złoty lew godło czarnogórskiej dynastii Petrović-Njegoš.
Herb ten był w użyciu również po 2003 roku, w Serbii i Czarnogórze, aż do 5 czerwca 2006 roku, kiedy federacja rozpadła się na dwa odrębne państwa: Serbię oraz Czarnogórę.
Zobacz też:
- Flaga Jugosławii
- Herb Bośni i Hercegowiny
- Herb Chorwacji
- Godło Czarnogóry
- Godło Macedonii
- Herb Serbii
- Herb Słowenii
