Baza noclegowa

Recepcja hotelu Port Royal w Soltau (Niemcy)

Baza noclegowa - jeden z podstawowych elementów zagospodarowania turystycznego, w skład którego wchodzą różnego rodzaju obiekty noclegowe i urządzenia towarzyszące, pozwalające turystom na przebywanie poza miejscem stałego zamieszkania w warunkach zbliżonych do ich stałych upodobań. Charakter i struktura bazy noclegowej w znacznym stopniu zależą od uwarunkowań przyrodniczych oraz społeczno-ekonomicznych. Określenie spotykane również pod nazwą "Baza urlopowa" jako szczególny przypadek bazy noclegowej.

Podział bazy noclegowej

Bazę noclegową ze względu na okres jej wykorzystywania w ciągu roku dzieli się na:

• całoroczną (obiekty świadczą usługi cały rok np. hotele),
• sezonową (obiekty świadczą usługi w określonej części roku np. niektóre schroniska młodzieżowe funkcjonujące tylko w okresie wakacji).

Ze względu na dostępność bazę noclegową dzieli się na:

• otwartą (obiekty przeznaczone dla wszystkich osób zainteresowanych pobytem, które posiadają dokument tożsamości i środki pieniężne pozwalające na zakwaterowanie),
• zamkniętą (obiekty przeznaczone dla określonej grupy osób, które posiadają odpowiednie uprawnienia do korzystania z tego typu obiektów np. szpitale uzdrowiskowe).

Rodzaje obiektów noclegowych

Bazę noclegową tworzą obiekty noclegowe, w których świadczone są różnego rodzaju usługi związane z pobytem turysty. W obrębie obiektów noclegowych, zgodnie z polskim prawem, wyróżnia się obiekty hotelarskie charakteryzujące się: podziałem na pokoje, liczbą pokoi przekraczającą określone w przepisach minimum oraz świadczeniem usług hotelarskich (słanie łóżek, sprzątanie, usługi żywieniowe).

W Polsce stosuje się podział obiektów noclegowych zamieszczony w Ustawie o usługach turystycznych z 1997 roku oraz podział używany w opracowaniach Głównego Urzędu Statystycznego.

Podział według Ustawy o usługach turystycznych

Plik:Schronisko Na Stogu Izerskim.jpg

Schronisko na Stogu Izerskim w Sudetach

Kemping w Turcji

Motel w miejscowości Bjerka (Norwegia)

• hotele - obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych, świadczące szeroki zakres usług związanych z pobytem klientów,
• motele - hotele położone przy drogach, zapewniające możliwość korzystania z usług motoryzacyjnych i dysponujące parkingiem,
• pensjonaty - obiekty posiadające co najmniej 7 pokoi, świadczące dla swoich klientów całodzienne wyżywienie,
• kempingi - obiekty strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach, samochodach mieszkalnych i przyczepach samochodowych, przyrządzanie posiłków, parkowanie samochodów, a także świadczące usługi związane z pobytem klientów; obiekty te mogą dodatkowo umożliwiać nocleg w domkach turystycznych lub innych obiektach stałych,
• domy wycieczkowe - obiekty posiadające co najmniej 30 miejsc noclegowych, dostosowane do samoobsługi klientów oraz świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów,
• schroniska młodzieżowe - obiekty przeznaczone do indywidualnej i grupowej turystyki młodzieżowej, dostosowane do samoobsługi klientów,
• schroniska - obiekty zlokalizowane poza obszarami zabudowanymi, przy szlakach turystycznych, świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów,
• pola biwakowe - obiekty niestrzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach.

Podział według Głównego Urzędu Statystycznego

• hotele,
• motele,
• pensjonaty,
• inny obiekt hotelowy,
• domy wycieczkowe,
• schroniska,
• schroniska młodzieżowe,
• szkolne schroniska młodzieżowe,
• ośrodki wczasowe,
• ośrodki kolonijne,
• ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe,
• domy pracy twórczej,
• zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych,
• kempingi,
• pola biwakowe,
• ośrodki wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego,
• zakłady uzdrowiskowe,
• pozostałe niesklasyfikowane.

Kategoryzacja bazy noclegowej

Kategoryzacja w Polsce

Pięciogwiazdkowy Grand Hotel w Sopocie

Kategoryzacja bazy noclegowej służy określeniu jakości usług turystycznych oferowanych przez poszczególne obiekty hotelarskie. W Polsce wymogi dotyczące wyposażenia, urządzeń i instalacji technicznej, zakresu świadczonych usług oraz kwalifikacji zatrudnionego personelu, określono w Ustawie o usługach turystycznych oraz w rozporządzeniach ministra gospodarki. Ewidencją obiektów hotelarskich i przyznawaniem kategorii zajmuje się marszałek województwa. Nazwy obiektów hotelarskich (m.in. hotel, motel, pensjonat) podlegają ochronie prawnej i nie można ich stosować jeśli nie uzyska się odpowiedniej kategorii. Przepis ten bywa przez przedsiębiorców omijany poprzez stosowanie nazw zbliżonych, które mogą wprowadzać klienta w błąd (np. otel, hotelik - nazwy sugerujące, że dany obiekt jest hotelem).

W przypadku obiektów hotelarskich, kategorię oznacza się gwiazdkami lub cyframi rzymskimi przy czym:

• hotele, motele i pensjonaty otrzymują od jednej do pięciu gwiazdek,
• kempingi otrzymują od jednej do czterech gwiazdek,
• domy wycieczkowe i schroniska młodzieżowe otrzymują kategorię oznaczoną cyfrą rzymską: I, II lub III.

Kategoryzacja w innych państwach

W Unii Europejskiej, ani tym bardziej na świecie, nie wypracowano do tej pory jednolitego systemu kategoryzacji obiektów bazy noclegowej, dlatego w różnych krajach obowiązują różne systemy kategoryzacji. Hotel któremu w jednym kraju przyznano cztery gwiazdki, w innym mógłby otrzymać zaledwie dwie gwiazdki.

W niektórych krajach poddanie się kategoryzacji ma charakter obowiązkowy (np. Polska, Węgry, Belgia, Holandia, Luksemburg, Grecja, Włochy, Hiszpania), a w niektórych dobrowolny (np. Austria, Niemcy, Francja, Wielka Brytania). Są również takie kraje w których oficjalna kategoryzacja nie jest wcale prowadzona (np. Szwecja, Norwegia, Finlandia).

W krajach w których istnieje oficjalna kategoryzacja obiektów bazy noclegowej najczęściej dla określenia standardu stosuje się gwiazdki, jednak niekoniecznie najwyższy standard odpowiada pięciu gwiazdkom. We Francji funkcjonuje sześć kategorii hoteli, przy czym najniższy standard nie uzyskuje żadnej gwiazdki, a najwyższy standard oznacza się czterema gwiazdkami i literą "L".

Dane statystyczne: Baza noclegowa w Polsce

Województwa	Miejsca noclegowe	Udzielone noclegi	Gęstość bazy noclegowej miejsca/km²	Stopień wykorzystania bazy noclegowej  %
POLSKA	569.896	48.618.414	1,82	23,70
Dolnośląskie	45.631	4.705.632	2,29	28,65
Kujawsko-pomorskie	26.325	2.395.374	1,46	25,28
Lubelskie	19.506	1.238.665	0,78	17,64
Lubuskie	17.945	1.190.923	1,28	18,43
Łódzkie	15.358	1.367.326	0,84	24,73
Małopolskie	61.509	7.375.810	4,05	33,31
Mazowieckie	37.040	4.280.733	1,04	32,10
Opolskie	7.459	0.497.556	0,79	18,53
Podkarpackie	18.436	1.540.609	1,03	23,21
Podlaskie	11.769	0.806.138	0,58	19,03
Pomorskie	85.348	5.249.226	4,67	17,08
Śląskie	35.341	3.811.710	2,87	29,96
Świętokrzyskie	8.338	0.586.624	0,71	19,54
Warmińsko-mazurskie	37.408	2.014.893	1,55	14,96
Wielkopolskie	37.253	2.492.288	1,25	18,58
Zachodniopomorskie	105.230	9.064.907	4,60	23,93

Objaśnienia do tabeli: Dane dotyczą roku 2005.
Wartości w komórkach zaznaczonych kolorem zielonym są wyższe od wartości średniej dla Polski, natomiast wartości w komórkach czerwonych są od średniej niższe.
Miejsca noclegowe - suma miejsc noclegowych we wszystkich obiektach noclegowych (w tym w obiektach hotelowych),
Udzielone noclegi - suma udzielonych noclegów we wszystkich obiektach noclegowych (w tym w obiektach hotelowych),
Gęstość bazy noclegowej - iloraz miejsc noclegowych przez powierzchnię województwa,
Stopień wykorzystania bazy noclegowej - iloraz udzielonych noclegów przez iloczyn miejsc noclegowych i liczby dni w roku w których przyjmowano gości.

Bibliografia

1. Gaworecki W., 2003, Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, ISBN 83-208-1471-5.
2. Kruczek Z. (red.), 2006, Obsługa ruchu turystycznego, Krakowska Szkoła Hotelarska, Kraków, ISBN 83-907659-9-3.
3. Kurek W. (red.), 2007, Turystyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, ISBN 978-83-01-15294-9.

Zobacz też

• turystyka
• hotelarstwo
• Internetowa baza noclegowa