Kazanie Skargi

Szablon:Obraz infobox "Kazanie Skargi" to obraz Jana Matejki z roku 1864. Niewątpliwie obraz ten czytelny jest także dla osób, które nie znają historii. Atmosfera jest napięta, przepełniona grozą, wieszczą przestrogą. Główny bohater historii stoi po prawej stronie. Gest, który wykonuje podkreślony jest jasnym światłem za nim, na jego dłoniach i twarzy co stanowi wyraźny kontrast z ascetycznym ubraniem ożywionym jedynie żółtą lamówką. Doniosły, górujący nad nieruchomym audytorium Skarga żywo gestykuluje. Matejko pokazuje różne reakcje słuchaczy na słowa kaznodziei. Od zasłuchania, zrozumienia, przejęcia po lekceważenie i roztargnienie jakie widać na twarzy Zygmunta III Wazy siedzącego niemal po środku a uważanego za słabego króla.

W centrum obrazu leży rękawica, nie należąca do żadnej z przedstawionych postaci. Jest to podwójne wyzwanie rzucone przez samego Matejkę, że to on będzie wielkim malarzem i nauczycielem swojego narodu. Rękawice interpretuje się także jako wyzwanie rzucone magnaterii. Przecież po środku stoją: Janusz Radziwiłł, Mikołaj Zebrzydowski i Stanisław Stadnicki - połączeni udziałem w rokoszu przeciw królowi.

Na obrazie widoczny jest również hetman Jan Zamoyski siedzący po lewej stronie na podwyższeniu. Po lewej stronie w dolnej części obrazu widzimy dwóch purpuratów: Hipacego Pocieja i biskupa Stanisława Karnkowskiego. Z prawej zaś są widoczne twarze dwóch posłów oraz kardynała Enrico Gaetano. Za królem widzimy małego królewicza Władysława i marszałek wielki koronny Mikołaja Wolskiego. U stóp Piotra Skargi siedzi Jan Piotr Sapieha.

Matejko namalował obraz tuż po załamaniu powstania styczniowego, co jeszcze bardziej potęguje grozę nieruchomego, skamieniałego z przerażenia audytorium i ujętej bardzo dynamicznie, natchnionej postaci królewskiego spowiednika i kaznodziei. Były uczestnik powstania listopadowego i towiańczyk Michał Szweycer pozował do tego obrazu jako Piotr Skarga.

Praca utrzymana jest w tonach fioletowo-czerwonych z duża ilością purpury co nadaje wrażenie dostojności przedstawienia.