Spółgłoska zwarto-szczelinowa zadziąsłowa bezdźwięczna

Spółgłoska zwarto-szczelinowa zadziąsłowa bezdźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem [[[:Szablon:IPA3]]].

Artykulacja

Opis

W czasie artykulacji tej spółgłoski:

• modulowany jest strumień powietrza wydychany z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
• tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, jest to spółgłoska ustna
• prąd powietrza w jamie ustnej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – spółgłoska środkowa
• koniuszek języka i jego brzeżek kontaktuje się tuż za górnymi dziąsłami – jest to spółgłoska zadziąsłowa.
• Dochodzi do całkowitego zablokowania przepływu powietrza przez jamę ustną i nosową, a następnie do przejścia bezpośrednio, bez plozji, do spółgłoski [ʃ].
• wiązadła głosowe nie drgają , spółgłoska ta jest bezdźwięczna

Warianty

• wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [ʧʲ]
• wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia tylnego, mówimy spółgłosce welaryzowanej: [ʧˠ]
• napięcie mięśni gardła – mówimy o spółgłosce faryngalizowanej [ʧˁ]
• zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o spółgłosce labializowanej [ʧʷ]

Przykłady

• w języku polskim: czyn [[[:Szablon:IPA3]]]
• w języku amharskim: አንቺ [[[:Szablon:IPA3]]] "ty" (forma kobieca)
• w języku angielskim: cheese [[[:Szablon:IPA3]]] "ser"
• w języku baskijskim: etxea [[[:Szablon:IPA3]]] "dom"
• w języku hiszpańskim: mucho [[[:Szablon:IPA3]]] "dużo"
• w języku niemieckim: Deutsch [[[:Szablon:IPA3]]] "język niemiecki"