Order Leopolda (Austria)

Austriacko-Cesarski Order Leopolda
Österreichisch-Kaiserlicher Leopold-Orden

Awers Awers
Baretka
Ustanowiono	7 stycznia 1808

Austriacko-Cesarski Order Leopolda (niem. Österreichisch-Kaiserlicher Leopold-Orden), austriacki i austro-węgierski order nadawany od 1808 do 1918 r. za zasługi cywilne i od 1860 za wojskowe.

Historia

Order został ustanowiony 7 stycznia 1808 roku przez ostatniego cesarza Świętego Cesarstwa i pierwszego cesarza austriackiego Franciszka II (I) ku pamięci jego ojca, Leopolda II, i od początku posiadał demokratyczny charakter, gdyż mógł być nadawany wszystkim zasłużonym (lecz tylko mężczyznom) bez względu na pochodzenie społeczne, narodowość i wyznanie religijne. Przeznaczony początkowo był tylko dla poddanych austriackich, ale w czasie Kongresu wiedeńskiego dokonano wielu nadań dla zagranicznych dyplomatów. Pierwotnie posiadał trzy klasy: Wielki Krzyż (Großkreuz), Komandorię (Commandeur) i Mały Krzyż (Kleinkreuz), w roku 1901 dodano IV. klasę, a dotychczasowy Mały Krzyż nazwano Kawalerskim (Ritterkreuz). W roku 1860 dodano orderowi "dekorację wojenną" (Kriegsdekoration, K.-D). Do roku 1884 nadanie III. klasy wiązało się z nobilitacją, a nadanie II. klasy szlachcicowi z tytułem barona.

Insygnia

Insygnia orderu to oznaka, gwiazda dla I. klasy i kollana. Oznaka, od nazwy której pochodzi falerystyczny termin krzyż Leopolda, to krzyż grecki z rozszerzonymi zakończeniami ramion, emaliowany na czerwono z białym obramowaniem. W czerwonym medalionie awersu znajdują się splecione inicjały założyciela "F I A" (Franciscus Imperator Austriae) , otoczone napisem INTEGRATI ET MERITO (Za uczciwość i zasługi), zaś w medalionie rewersu zielony wieniec laurowy otoczony napisem OPES REGUM CORDA SUBDITORUM (dewizą panowania Leopolda II -Czyny królów podbijają serca poddanych). Do roku 1818 między ramionami krzyża znajdowały się potrójne złote liście dębowe. Zawieszką była cesarska korona austriacka, tzw. "korona rudolfińska".

Gwiazda dla I klasy była srebrna, ośmiopromienna, z nałożonym na nią awersem oznaki. Kollana, łańcuch do 1916 wykonywany w czystym złocie, składał się z ogniw dwóch rodzajów: złotych wieńców z liści dębowych i splecionych inicjałów "F" i "L".

Dekoracją wojenną były, podobnie jak w przypadku Orderu Żelaznej Korony, emaliowane na zielono gałązki laurowe pod koroną zawieszki oraz skrzyżowane złote (lub, przy niższej klasie, srebrne) miecze pod koroną zawieszki lub między ramionami krzyża.

Jako szczególne wyróżnienie ze strony monarchy nadawano oznaki z brylantami. Ostatniego nadania dla swego ministra dworu, hr. Silva-Tarouca, dokonał cesarz Karol I 11 listopada 1918 roku na parę godzin przed podpisaniem swej deklaracji o zrzeczeniu się udziału w rządach (lecz nie abdykacji).

Order noszony był na czerwonej wstędze z obustronnymi białymi bordiurami.

Bibliografia

• Gustav Adolph Ackermann, Ordensbuch sämmtlicher in Europa blühender und erloschener Orden und Ehrenzeichen, Annaberg 1855
• Václav Měřička, Orden und Ehrenzeichen der Österreichisch-Ungarischen Monarchie, Wien 1974