Tosca

Tosca

Oryginalny plakat
Rodzaj	opera seria
Muzyka	Giacomo Puccini
Libretto	Luigi Illica i Giuseppe Giacosa
Liczba aktów	3
Język oryginału	włoski
Źródło literackie	sztuka Victorena Sardou
Czas trwania	ok. 150 min
Prapremiera	14 stycznia 1900, Teatro Costanzi w Rzymie
poprzednia Cyganeria następna Madame Butterfly

Tosca – opera seria Giacoma Pucciniego.

Osoby

• Floria Tosca – słynna śpiewaczka rzymska
• Mario Cavaradossi – malarz, kochanek Toski
• baron Scarpia – prefekt policji rzymskiej
• Cesare Angelotti – uciekinier, były konsul Republiki Rzymskiej
• Zakrystianin – kościoła św. Andrzeja
• Spoletta – podwładny Scarpii

Orszak duchowieństwa, lud rzymski, żołnierze

Treść

Szablon:Spoiler Akcja Toski toczy się w Rzymie w roku 1800, w czasie kiedy na polach bitewnych Marengo ważą się losy Włoch.

Akt I

Z Zamku św. Anioła ucieka do kościoła św. Andrzeja della Valle więzień Cesare Angelotti. W kościele tym jego siostra, markiza Attavanti, zostawia przebranie i klucz, potrzebne zbiegowi do ucieczki i znalezienia kryjówki. W międzyczasie w kościele pojawia się malarz i przyjaciel Angelottiego Mario Cavaradossi, który maluje dla kościoła obraz Marii Magdaleny. Jest on zakochany w słynnej śpiewaczce Tosce. Kiedy zbieg się ujawnia, postanawia mu pomóc i wskazuje miejsce ukrycia w swoim domu. Zaraz potem do kościoła przybywa Tosca. Widząc zaskoczenie kochanka, posądza go o zdradę, ale malarz sprytnie przekonuje kobietę, że jest w błędzie. Odprawia ją czym prędzej i umawia się z nią na wieczór, po czym razem z Angelottim wymykają się z kościoła. Po ich wyjściu w kościele odbywa się nabożeństwo dziękczynne po - jak sądzą Rzymianie - wygranej przez Austrię bitwie pod Marengo. Do kościoła przybywa też demoniczny baron Scarpia – prefekt policji rzymskiej. Przeszukuje budynek w celu znalezienia dowodów na pobyt tu zbiega. Jego ludzie znajdują jedynie wachlarz z herbem Attavanti. Pokazuje go obecnej na nabożeństwie Tosce. Scarpia oczywiście wie, że Atavantti pomogła w ucieczce bratu, ale sugeruje jej, że Attavanti spotyka się na schadzkach miłosnych z Cavaradossim. Ma w tym dwa cele: rozbić związek Toski, której pożąda, oraz znaleźć Angelottiego (jest przekonany, że śpiewaczka wie, gdzie się ukrywa). Kiedy zazdrosna Tosca wybiega z kościoła, by rozmówić się z narzeczonym w jego willi, Scarpia rozkazuje ją śledzić. Akt kończy aria okrutnego Scarpii, który ujawnia swe niecne plany względem Toski.

Akt II

Baron Scarpia w swoim pałacu przesłuchuje pojmanego wcześniej Cavaradiossiego. Kiedy ten zaprzecza, że pomógł w ukryciu Angelottiego, Scarpia nakazuje go torturować. Wzywa Toscę, która słucha jęków ukochanego. Śpiewaczka, nie mogąc znieść świadomości jego cierpienia, zdradza miejsce ukrycia Angelottiego. Cavaradossi czuje się zdradzony i przeklina Toscę. W międzyczasie posłaniec przynosi wiadomość o zwycięstwie Napoleona. Więzień, oczarowany tą wiadomością, śpiewa podniosłą pieśń na cześć wolności, wskutek czego ściąga na siebie wyrok śmierci. Zostaje zawleczony do lochów, ale Scarpia powstrzymuje się z rozkazem wykonania wyroku. Proponuje Tosce układ: życie Cavaradossiego i przepustka na wyjazd z Rzymu w zamian za jej cnotę. Zrozpaczona Tosca, mimo wstydu i pełnej świadomości, zgadza się na warunki (aria Vissi d'arte). Scarpia wydaje rozkaz pozorowanej egzekucji, po czym wypisuje przepustki. Tosca w tym czasie znajduje nóż, którego baron używał do obiadu. W przypływie szału zabija okrutnika, zabiera trupowi przepustki i biegnie do więzienia.

Akt III

Na tarasie Zamku św. Anioła trwa przygotowanie do egzekucji. Zbliża się świt. Żołnierze wyprowadzają więźniów na spacer, a Cavaradossiego na miejsce kaźni. Ostatnim życzeniem Maria przed śmiercią jest napisanie listu do ukochanej (przepiękna aria E lucevan le stelle). Kiedy kończy pisać nadbiega Tosca z rozkazem dla dowódcy. Sądzi ona, że po pozorowanej egzekucji razem wyjadą z Rzymu. W żartobliwym tonie poucza kochanka jak ma się zachować (duet O dolci mani). Gdy jest już po wszystkim ma zamiar uwolnić Cavaradossiego z więzów. Odkrywa jednak, że Scarpia zdradził ją i Mario nie żyje. W tym momencie atakuje ją straż, która znalazła trupa Scarpii. Tosca wyrywa się im i skacze w przepaść.

Historia utworu

Tosca to jedno z najpopularniejszych dzieł Pucciniego. Opera ma niezwykle żywą, dynamiczną akcję, a także wspaniałą, zróżnicowaną muzykę. Kompozytor posługiwał się (zgodnie z koncepcją Wagnera) motywami przewodnimi. Do Toski skomponował ich ok. 60. Zmieniają się one bardzo szybko, zwłaszcza w I akcie.

Tosca jest doskonałem przykładem konwencji weryzmu operowego. Stąd wiele brutalnych scen, niespotykanych w operach epoki belcanta. Arie w Tosce nie są już wyłącznie popisami śpiewaków – swoim tekstem nawiązują do treści libretta.

Słynne fragmenty

• Recondita armonia – aria Maria z I aktu

Ta niezwykle harmonijna aria jest bodaj najpiękniejszym fragmentem Toski. Mario, który przybywa do kościoła św. Andrzeja, jest przepełniony uwielbieniem dla swojej ukochanej Florii i jednocześnie zauroczony pięknem poznanej markizy Attavanti (która pozuje do jego obrazu). Zaczyna swoją pieśń, w której porównuje obie kobiety, od słów Recondita armonia (O przedziwna harmonio!).

• Vissi d'arte – aria Toski z II aktu

Jedna z najbardziej dramatycznych arii w historii opery. Toska, przebywająca u Scarpii, musi wybrać, czy odda mu się, w zamian za życie ukochanego Maria. Dla tej pobożnej i wrażliwej kobiety taka decyzja jest niezwykle tragiczna. Zaczyna swoją pieśń od słów Vissi d'arte \ Vissi d'amore (Żyłam dla sztuki \ Żyłam dla miłości). Skarży się w niej Bogu na swój ciężki los i wspomina szczęśliwe chwile u boku ukochanego.

• E lucevan le stelle – aria Cavaradossiego z III aktu

Fragment tak piękny, że może wręcz służyć za wzorzec arii. Uwięziony Cavaradossi oczekuje świtu, a z nim swojej śmierci. Opiewa piękno otaczającego świata – błyszczące gwiazdy, zapachy z ogrodu, odgłosy zza muru, wspomina swą ukochaną – Toskę i żegna się ze światem. Zaczyna od słów E lucevan le stelle \ E olezzava la terra (Jak gwiazdy migocą \ Jak pachnie ziemia)

Zobacz też

• Operaheb – oryginalny tekst arii Recondita armonia, wraz z angielskim tłumaczeniem
• Operaheb – oryginalny tekst arii Vissi d'arte, wraz z angielskim tłumaczeniem
• InternetArchive – można tu pobrać plik mp3 z arią Vissi d'arte w wykonaniu Adeliny Agostinelli (bardzo słaba jakość)
• GoogleVideo – fragment Toski (w roli głównej Renata Scotto)