Walerij Czkałow

Plik:Chkalov 1937.jpg

Czkałow spotyka się ze Stalinem 10 sierpnia 1936, stoją także Woroszyłow, Kaganowicz i lotnik Bieliakow

Walery Pawłowicz Czkałow, ros. Валерий Павлович Чкалов (ur. 2 lutego 1904, zm. 15 grudnia 1938), radziecki lotnik rekordowy i doświadczalny, jeden z najsłynniejszych lotników radzieckich.

Urodził się 2 lutego (20 stycznia starego stylu) 1904 we wsi Wasiliowo (ob. Czkałowsk) w Niżegorodskoj guberni w Rosji, z pochodzenia Rosjanin. Pracował jako robotnik i palacz kotłowy. Od 1919 służył ochotniczo w Armii Czerwonej, jako ślusarz-mechanik w jednostce lotniczej. W 1922 ukończył teoretyczną szkołę lotniczą, a w 1923 wojskową szkołę pilotażu. W 1924 ukończył moskiewską szkołę wyższego pilotażu i wyższą szkołę walki powietrznej, po czym służył w radzieckim lotnictwie wojskowym.

W latach 1930-1933 był pilotem doświadczalnym Instytutu Naukowo-Badawczego radzieckich sił powietrznych. Od 1933 przeszedł do rezerwy i został pilotem doświadczalnym w fabryce nr 39 i biurze konstrukcyjnym Polikarpowa. Oblatywał m.in. myśliwce I-15 i I-16, będące podstawą radzieckiego lotnictwa końca lat 30. Prowadził łącznie badania ponad 70 samolotów. Aktywnie zajmował się akrobacją lotniczą, opracowując nowe figury wyższego pilotażu.

W dniach 20-22 lipca 1936 dokonał przelotu bez lądowania na samolocie ANT-25 z drugim pilotem Georgijem Bajdukowem i nawigatorem A. Bielakowem z Moskwy nad Oceanem Lodowatym i Pietropawłowskiem Kamczackim na wyspę Udd (później nazwaną Czkałow), o długości 9374 km, w ciągu 56 godzin 20 min. Za ten wyczyn został uhonorowany 24 lipca 1936 tytułem Bohatera Związku Radzieckiego.

1984

Znaczek pocztowy, 2004

W dniach 18-20 lipca 1937, z tą samą załogą na ANT-25 dokonał pierwszego przelotu nad Biegunem Północnym, z Moskwy do Vancouver koło Portlandu w USA, długości 8504 km. Po tych przelotach, Czkałow stał się jednym z najbardziej znanych lotników w ZSRR. Był ulubieńcem Stalina, który liczył się z jego zdaniem w sprawach lotnictwa. Według niektórych źródeł, Stalin miał proponować Czkałowowi objęcie funkcji naczelnika NKWD, czemu ten odmówił.

Zginął 15 grudnia 1938 w Moskwie, podczas katastrofy przy oblatywaniu prototypowego myśliwca Polikarpowa I-180. Na żądanie władz, samolot ten był skierowany do oblotu przed całkowitym dopracowaniem, aby zmieścić się w planie, czemu sprzeciwiał się sam Polikarpow. Katastrofa spowodowana była usterką silnika, połączoną z niewykończeniem konstrukcji. Podczas próby lądowania z wyłączonym silnikiem, Czkałow został wyrzucony z kabiny i zmarł po 2 godzinach w szpitalu (okoliczności jego śmierci spowodowały powstanie teorii spiskowych, iż wypadek był spowodowany celowo przez władze, jednakże nie ma na to potwierdzenia). Urna z jego prochami została pochowana w ścianie Kremla.

Walery Czkałow miał troje dzieci: Igora, Olgę i Walerię. Był odznaczony m.in. Orderem Lenina (dwukrotnie) i Orderem Czerwonego Sztandaru. Od 1936 był członkiem partii komunistycznej WKP(b). W 1937 został deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR. W 1938 uzyskał stopień wojskowy kombryga. Po śmierci, nazwiskiem Czkałowa nazwano wieś jego urodzenia (od 1955 miasto Czkałowsk), miasto Czkałowsk w Tadżykistanie, miasto Orenburg (w latach 1938-1957 - Czkałow), osiedle Czkałowsk w Kaliningradzie, jak też wiele instytucji i organizacji.

Linki zewnętrzne

• Чкалов Валерий Павлович (ros.)